Frontex

Η Frontex ιδρύθηκε με τον Κανονισμό (ΕΚ) 2007/2004. Άρχισε τις εργασίες της στις 3 Οκτωβρίου 2005 και ήταν ο πρώτος οργανισμός της ΕΕ που είχε την έδρα του σε ένα από τα νέα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η αποστολή της Frontex είναι να βοηθήσει στην τήρηση των κανόνων της ΕΕ σχετικά με τους ελέγχους των εθνικών συνόρων και να συντονίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών στον τομέα της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της EE.

Παρόλο που εξακολουθεί να αποτελεί καθήκον του κάθε κράτους-μέλους ο έλεγχος των συνόρων του, η Frontex είναι επιφορτισμένη με το καθήκον να διασφαλίζει ότι όλα τα κράτη-μέλη τον εφαρμόζουν με το ίδιο υψηλό πρότυπο απόδοσης. Τα κυριότερα καθήκοντα του Οργανισμού σύμφωνα με τον κανονισμό του Συμβουλίου είναι τα εξής:

• Συντονισμός της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών στον τομέα διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων.
• Βοήθεια στα κράτη-μέλη για την εκπαίδευση των εθνικών συνοριοφυλάκων.
• Διεξαγωγή αναλύσεων κινδύνων.
• Έρευνες σχετικές με τον έλεγχο και την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων.
• Βοήθεια στα κράτη-μέλη που χρειάζονται τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή στα εξωτερικά σύνορα.
• Παροχή στα κράτη-μέλη της αναγκαίας στήριξης για την οργάνωση κοινών επιχειρήσεων επαναπατρισμού.
• Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από ένα άτομο από κάθε κράτος-μέλος καθώς και δύο μέλη της Επιτροπής. Οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών είναι προϊστάμενοι των επιχειρήσεων των Εθνικών Υπηρεσιών Ασφαλείας που ασχολούνται με τη διαχείριση των συνοριοφυλάκων. Η Frontex έχει εκπροσώπους και συνεργάζεται στενά με την Ευρωπόλ και την Ιντερπόλ. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο για τον ελέγχο του προσωπικού, του οικονομικού και του οργανωτικού τομέα καθώς και το ετήσιο σχεδιάγραμμα των καθηκόντων και των προγραμμάτων εργασίας. Επιπροσθέτως, το Διοικητικό Συμβούλιο ορίζει τον Γενικό Διευθυντή. Ο πρώτος διευθυντής ήταν ο Ilkka Laitinen.

Ο Οργανισμός δυσκολεύτηκε να στρατολογήσει προσωπικό λόγω της έδρας του στη Βαρσοβία, η οποία προσέφερε χαμηλότερες αμοιβές από άλλες πόλεις, και της ασαφής δράσης του. Σύμφωνα με τον τρίτο τροποποιημένο προϋπολογισμό του 2015, ο οργανισμός είχε εκείνο το έτος 336 υπαλλήλους. Μπορούσε να χρησιμοποιήσει και 78 υπαλλήλους που είχαν λάβει απόσπαση, από τα κράτη-μέλη. Η εξάρτηση του Οργανισμού από τις αποσπάσεις, έχει χαρακτηριστεί ως κίνδυνος λόγω της πολύτιμης εμπειρίας που θα εκλείψει όταν το προσωπικό αποχωρήσει από τον Οργανισμό, για να επιστρέψει στις μόνιμες θέσεις εργασίας του.

Τον Απριλίο του 2007, οι Υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ συγκρότησαν τις Ειδικές Ευρωπαϊκές Συνοριακές Δυνάμεις Ταχείας Επέμβασης, οι οποίες αποκαλούνται Ομάδες Ταχείας Επέμβασης στα Σύνορα (RABIT). Η δράση τους είναι οι ένοπλες περιπολίες ώστε να βοηθήσουν στον έλεγχο των συνόρων, ιδίως στις νότιες ακτές της Ευρώπης. Το Δίκτυο Ευρωπαίων Πολιτών της Frontex άρχισε να εργάζεται στις Κανάριες Νήσους τον Μάιο του 2007  και ένοπλοι αξιωματικοί των συνοριακών δυνάμεων εγκαταστάθηκαν στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας τον Οκτώβριο του 2010.

Η Frontex κλήθηκε να αναλάβει δράση λόγω της μεταναστευτικής κρίσης του 2015, η οποία έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη βελτίωσης της Ασφάλειας των Εξωτερικών Συνόρων της ΕΕ. Η κρίση αυτή κατέδειξε ότι η Frontex, που είχε περιορισμένη δράση υποστήριξης των κρατών-μελών στην προσπάθεια διασφάλισης των Εξωτερικών συνόρων τους, δεν είχε επαρκές προσωπικό και εξοπλισμό καθώς δεν είχε και την εξουσία να διεξάγει επιχειρήσεις διαχείρισης συνόρων και προσπάθειες έρευνας και διάσωσης.

Ο νέος Οργανισμός προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Δεκεμβρίου 2015 για την ενίσχυση της Frontex, που θεωρήθηκε ότι είναι αναποτελεσματική μετά την Ευρωπαϊκή μεταναστευτική κρίση. Η υποστήριξη της πρότασης προήλθε από τη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ η Πολωνία και η Ουγγαρία εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο σχέδιο.

Οι περιορισμοί της Frontex προκάλεσαν την αναποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιούργησε η κρίση του μεταναστατευτικού. Βασίστηκε στις εθελοντικές συνεισφορές των κρατών-μελών όσον αφορά τους πόρους, δεν είχε δικό της επιχειρησιακό προσωπικό, δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει τη δική τους επιστροφή ή τη διαχείριση των συνόρων χωρίς την αίτηση κράτους-μέλους και δεν είχε ρητή εντολή να διεξάγει επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Ο ενισχυμένος Οργανισμός θα ενισχυθεί για να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα ζητήματα. Το νομικό πλαίσιο της πρότασης είναι το Αρθρο 77, Παράγραφος 2β και 2δ και το Αρθρο 79, Παράγραφος 2γ της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Αρθρο 77 παρέχει αρμοδιότητα στην ΕΕ να εγκρίνει νομοθεσία σχετικά με τη “σταδιακή καθιέρωση ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων” και το Αρθρο 79 εξουσιοδοτεί την ΕΕ να θεσπίσει νομοθεσία σχετικά με τον επαναπατρισμό υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα εντός της ΕΕ.