Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε την 1η Ιουνίου 1998. Τα κεντρικά γραφεία της βρίσκονται στην Φρανκφούρτη. Είναι μία από τις σημαντικότερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου και είναι ένα από τα επτά θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναφέρονται στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Οι ιδιοκτήτες και οι μέτοχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι οι κεντρικές τράπεζες των 28 κρατών-μελών της ΕΕ.
Το μοντέλο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στηρίζεται σε αυτό της γερμανικής Bundesbank και της επίσης γερμανικής Landesbanken. Η Ε.Κ.Τ. διευθύνεται από ένα συμβούλιο με επικεφαλής τον πρόεδρο. Συμμετέχουν επίσης αντιπρόσωποι από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών – μελών μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών.
Στόχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι να κρατάει την σταθερότητα της νομισματικής πολιτικής μέσα στην Ευρωζώνη όπως επίσης και κάποια βασικά οικονομικά μεγέθη όπως τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Επίσης η τράπεζα πρέπει να στηρίζει τις πολιτικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΕΚΤ έχει τρία όργανα λήψης αποφάσεων
- το Διοικητικό Συμβούλιο
- την Εκτελεστική Επιτροπή
- το Γενικό Συμβούλιο
Παρ’ όλο που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέπεται από το Ευρωπαϊκό δίκαιο, κατευθείαν και όχι από το εταιρικό που εφαρμόζουν ιδιωτικές εταιρίες, είναι οργανωμένη σαν εταιρία υπό την έννοια ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει μετόχους και μετοχικό κεφάλαιο. Το μετοχικό της κεφάλαιο είναι πέντε δισεκατομμύρια ευρώ.Όλες οι εθνικές κεντρικές τράπεζες που κατέχουν ένα μέρος του μετοχικού κεφαλαίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μέχρι τη 1η Ιανουαρίου 2015 είναι παρακάτω.
Πρόεδροι
Το 1999 ο Βιμ Ντόισενμπερχ, πρώην πρόεδρος της Ολλανδικής Τράπεζας και πρώην υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το Νοέμβριο του 2003 τη θέση του πήρε ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ, που παρέμεινε πρόεδρος μέχρι τον Νοέμβριο του 2011. Από την 1η Νοεμβρίου 2011 έως τις 31 Οκτωβρίου 2019 πρόεδρος της ΕΚΤ διετέλεσε ο Ιταλός οικονομολόγος Μάριο Ντράγκι, πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας. Από την 1η Νοεμβρίου 2019 καθήκοντα προέδρου της Ευρωπαϊκής κεντρικής Τράπεζας ανέλαβε η Κριστίν Λαγκάρντ.