Έβο Μοράλες

Ο Έβο Μοράλες είναι πολιτικός με καταγωγή από την Βολιβία. Γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου στο χωριό Ιζαλάουι στην Ορικόνα, που διοικητικά ανήκει στην περιφέρεια του Ορούρο. Μετά το τέλος της στρατιωτικής του θητείας άρχισε η συνδικαλιστική του δράση. Το 1981 στρατιώτες ξυλοκόπησαν και εν συνεχεία έκαψαν μέχρι θανάτου έναν καλλιεργητή κόκας με την κατηγορία της διακίνησης κοκαΐνης. Αυτό ήταν ένα περιστατικό που σημάδευε τον νεαρό Μοράλες.

Η κυβέρνηση της Βολιβίας , ύστερα από πιέσεις της αμερικάνικης κυβέρνησης , η οποία είχε κηρύξει τον λεγόμενο “πόλεμο των ναρκωτικών”, έστειλε στρατιώτες προκειμένου να ξεριζώσουν τις καλλιέργειες κόκας. Σε πολλές περιπτώσεις οι βολιβιανές δυνάμεις έκαιγαν τις φυτείες και ξυλοκοπούσαν τους αγρότες που διαμαρτύρονταν. Όπως και πολλοί άλλοι αρνήθηκε την αποζημίωση των 2.500 δολλαρίων που προσφέρθηκε από την αμερικανική κυβέρνηση για κάθε τέσσερα στρέμματα που ξεριζώθηκαν. Βαθιά συνδεδεμένοι με την βολιβιανή κουλτούρα, οι αγρότες διατηρούσαν μια αρχέγονη σχέση με το φυτό της Κόκας, η οποία εκτός των άλλων αποτελούσε γι’αυτούς και ένα από τα μέσα διαβίωσής τους. Επιπλέον γι’ αυτούς ήταν ζήτημα εθνικής κυριαρχίας αντιμετωπίζοντας την επέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών ως πράξη ιμπεριαλιστική.

Η ενασχόληση του με την πολιτική

Εκλογές 2002

• Στις εκλογές του 2002, ως ηγέτης των αυτόχθονων Ινδιάνων και επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κινήματος ο Μοράλες κατέλαβε τη δεύτερη θέση.

Εκλογές 2005

• Στις προεδρικές εκλογές της 18 Δεκεμβρίου 2005 συγκέντρωσε το 51% των ψήφων και εξελέγη Πρόεδρος από τον πρώτο γύρο. Στις 21 Ιανουαρίου του 2006 ανέλαβε Πρόεδρος της Βολιβίας.

O Μοράλες επιχείρησε να περάσει το δικό του πακέτο μεταρρυθμίσεων για τη δημιουργία μιας σοσιαλιστικής και πλουραλιστικής δημοκρατίας. Την ίδια στιγμή οι κυβερνήτες των πλούσιων σε φυσικούς πόρους επαρχιών ζητούσαν αυτονομία. Έτσι, σε δημοψήφισμα που ο Μοράλες χαρακτήρισε παράνομο, στις 4 Μαΐου του 2008, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της επαρχίας Σάντα Κρους τάχτηκε υπέρ της αυτονομίας. Λίγες ημέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 8 Μαΐου, η Γερουσία που δεν πρόσκειται στο κόμμα του Μοράλες, αποφάσισε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραμονή ή μη του Προέδρου στην εξουσία.

Δημοψήφισμα για την αλλαγή του συντάγματος

Στις 25 Ιανουαρίου του 2009 οι κάτοικοι πήγαν στις κάλπες σε δημοψήφισμα για την έγκριση νέου Συντάγματος. Με βάση το νέο Σύνταγμα, μεταξύ άλλων αποφασίστηκε να μεγαλώσει ο ρόλος του κράτους και δοθεί έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη με ανάδειξη των δικαιωμάτων για τους ιθαγενείς. Η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος συμφωνήθηκε έπειτα από συμφωνία με την αντιπολίτευση. Το νέο Σύνταγμα εγκρίθηκε από τον λαό της χώρας με θετικό ποσοστό 61%, έναντι 39% του όχι. Ο Μοράλες σε ομιλία του έκανε λόγο για “επανίδρυση του Κράτους”. Ο ίδιος ο Μοράλες υποσχέθηκε ότι δε θα διεκδικούσε ξανά το ύπατο αξίωμα για το 2014 (αν και με το νέο Σύνταγμα επιτρέπεται κάτι τέτοιο) αν εκλεγόταν το 2009.

Απεργία πείνας και επανεκλογή το 2009

Τον Απρίλιο του 2009 ο Μοράλες κατήλθε σε απεργία πείνας, διαμαρτυρόμενος για την καθυστέρηση του Κογκρέσου να εγκρίνει νόμο, ο οποίος θα επιτρέψει τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών τον Δεκέμβριο του 2009. Ο νόμος εγκρίθηκε έπειτα από έξι ημέρες, στις 14 Απριλίου του 2009, και ο πρόεδρος σταμάτησε την αποχή από το φαγητό. Λίγο μετά ανακοινώθηκε ότι η αστυνομία απέτρεψε σχέδιο για τη δολοφονία του Μοράλες και του αξιωματούχου Μάρκος Φαρφάν, ενώ συνέλαβαν δύο υπόπτους και κατάσχεσαν οπλισμό. Σκοτώθηκαν 3 άτομα κατά την επιδρομή της αστυνομίας στην πόλη Σάντα Κρους. Οι πρώτες γενικές εκλογές με βάση το νέο Σύνταγμα διεξήχθησαν τελικά στις 6 Δεκεμβρίου του 2009. Ο Έβο Μοράλες εξελέγη πρόεδρος για μία ακόμη θητεία, με ποσοστό 62,5% των ψήφων έναντι 28,2% για τον Μάνφρεντ Ρέγιες, υποψήφιο του PPB. Το Κίνημα για τον Σοσιαλισμό του Μοράλες κέρδισε την πλειοψηφία στη Βουλή και στη Γερουσία. Στην τελευταία μάλιστα εξασφάλισε τον έλεγχο των 2/3

• Στις εκλογές του 2014 ο Μοράλες επανεκλέχθηκε για 3η θητεία, με ποσοστό γύρω στο 60%.
• Στις εκλογές του 2019 ο Μοράλες επανεκλέχθηκε για 4η θητεία, με ποσοστό γύρω στο 47%.

Παραίτηση και αιχμές για πραξικόπημα

Μετά τις εκλογές της 20ης Οκτωβρίου, ακολούθησαν τρεις εβδομάδες βίαιων διαμαρτυριών σε μεγάλες πόλεις της χώρας, με την αντιπολίτευση να ζητά δεύτερο γύρο εκλογών μη αποδεχόμενη το αποτέλεσμα, με καταγγελίες για νοθεία. Μετά από έκθεση του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών για παρατυπίες κυρίως όσον αφορά την καταμέτρηση των ψήφων από το λογισμικό, ο Έβο Μοράλες ανακοίνωσε τη διενέργεια νέων εκλογών, όπως είχε συμφωνήσει. Παρ’ όλα αυτά, ο αρχηγός του Στρατού του ζήτησε να παραιτηθεί, ενόσω μέλη της Αστυνομίας σε κάποιες περιοχές είχαν στασιάσει.

Ο Έβο Μοράλες παραιτήθηκε από την προεδρία στις 10 Νοεμβρίου 2019 για αποκλιμάκωση της κατάστασης, καταγγέλλοντας απόπειρα πραξικοπήματος και σύλληψης του.Σε πραξικόπημα αναφέρονται επίσης οι πρόεδροι της Νικαράγουα, της Αργεντινής, της Κούβας, της Βενεζουέλας,η Ουρουγουάη, η Ρωσία, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, η Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία Αμερικής, ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα, ο Τζέρεμι Κόρμπιν εκ μέρους του Εργατικού Κόμματος του Ηνωμένου Βασιλείου και αρκετά ΜΜΕ ενώ την στήριξή τους εξέφρασαν ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας και ο Αμερικανός γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς.

Η Ισπανία καταδίκασε την επέμβαση των ενόπλων δυνάμεων και της αστυνομίας, ενώ το Μεξικό προσφέρθηκε επιπλέον να παραχωρήσει στον Έβο Μοράλες πολιτικό άσυλο, όπου και κατέφυγε.Μετά την ανακοίνωση της παραίτησής του, το σπίτι του στην Κοτσαμπάμπα λεηλατήθηκε, όπως και άλλων μελών του κόμματος του. Ο στρατός συμπαρατάχθηκε με την αστυνομία στους δρόμους για την αντιμετώπιση των οπαδών του Μοράλες, μέσα σε εμφυλιοπολεμικό κλίμα.Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. χαρακτήρισε τα γεγονότα ως «..μήνυμα στα παράνομα καθεστώτα στη Βενεζουέλα και τη Νικαράγουα».