Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.
Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Ο όρος επινοήθηκε κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ’ αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, με τον Κλεισθένη να είναι ο ιδρυτής της πρώτης δημοκρατίας κατά το 508-507 π.Χ. μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου, και τον Περικλή να συνεχίζει την παράδοση κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ’ αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία.
Είναι πιθανό ο όρος «δημοκρατία» να επινοήθηκε από τους δυσφημιστές της που απέρριπταν την πιθανότητα μίας, ούτως ειπείν, «δημαρχίας». Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αρχική απόχρωση, ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αθηναίους δημοκρατικούς ώστε να δηλώνει «το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συνέλευσης των εχόντων πολιτικών δικαιώματα». Η λέξη παρουσιάζεται στον Ηρόδοτο, αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Δεν είναι σίγουρο ότι η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π.Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος «Δημοκράτης», που προφανώς δόθηκε από τους γονείς στο παιδί τους ως ένδειξη δημοκρατικής νομιμότητας.
Μπορούμε να δούμε ότι ο ορισμός της δημοκρατίας, όπως δίνεται πιο πάνω, έχει τρία μέρη:
Η εξουσία πηγάζει από τον λαό. Αυτό σημαίνει, κι αν πάρουμε σαν δεδομένο ότι η λειτουργία του πολιτεύματος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ύπαρξη κυβέρνησης, ότι για να είναι η κυβέρνηση δημοκρατική θα πρέπει να είναι δημοφιλής, ή τουλάχιστον να τυχαίνει της αποδοχής των πολιτών. Ή αλλιώς αντλεί τη νομιμότητα της από το λαό.
Η εξουσία ασκείται από τον λαό. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι ένα πολίτευμα δημοκρατικό θα πρέπει με κάποιους τρόπους να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες, τις διαδικασίες διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, πέρα των εκλογών ανάδειξης των οργάνων της πολιτείας, αυτό μπορεί να σημαίνει τη διενέργεια δημοψηφισμάτων.
Η εξουσία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Αυτό σημαίνει ότι τα όργανα της πολιτείας που είναι φορείς εξουσίας (κυβέρνηση, βουλή κ.ο.κ.) πρέπει να υπηρετούν και να προασπίζουν τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας, και όχι π.χ. κάποιου εκτός της κοινωνίας ή π.χ. κάποιων μόνο τμημάτων της. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκουν την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Επίσης σημαίνει ότι ταυτόχρονα με την αρχή της πλειοψηφίας πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί που προασπίζουν τα συμφέροντα της μειοψηφίας.
Κατά μία κατηγοριοποίηση η δημοκρατία μπορεί να είναι έμμεση, όπως είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία αλλά και άμεση, όπως εκείνη της αρχαίας Αθήνας. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η δεύτερη και ακολούθησε, κατά την περίοδο του διαφωτισμού, η πρώτη. Η πρακτική του δημοψηφίσματος εμφυτεύει, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στοιχεία άμεσης στην έμμεση δημοκρατία. Μία προσπάθεια ριζικότερης ανάμειξης των δύο, σε φιλελεύθερο συνήθως πλαίσιο, αποκαλείται συμμετοχική δημοκρατία.
Αναλυτική ταξινόμηση
Άμεση δημοκρατία
Συμμετοχική δημοκρατία
Ηλεκτρονική δημοκρατία
Αντιπροσωπευτική δημοκρατία
Φιλελεύθερη δημοκρατία
Κοινοβουλευτική δημοκρατία
Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Σύστημα Γουεστμίνστερ
Προεδρικό σύστημα
Προεδρική Δημοκρατία
Ημιπροεδρική Δημοκρατία
Λαϊκή δημοκρατία
Δημοκρατία με μια ματιά
Η δημοκρατία είναι πολίτευμα.
Η εξουσία στη δημοκρατία ασκείται από τον λαό.
Ξεκίνησε από την αρχαία Αθήνα.
Δημοκρατία σχετικές ειδήσεις:
Νάσος Ηλιόπουλος: Ο αγώνας ενάντια στον εκφασισμό της κοινωνίας είναι μπροστά μας
Νάσος Ηλιόπουλος: «Κάθε αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αγώνας όλων μας», τόνισε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Νάσος Ηλιόπουλος, ο οποίος συμμετείχε σήμερα στη συγκέντρωση που έγινε έξω από το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Αθήνας, με αίτημα την απονομή δικαιοσύνης για την άγρια δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου.
Αναστασιάδης και Σίσι οδεύουν προς ανάπτυξη διμερών σχέσεων
Αναστασιάδης Σίσι: Στο πλαίσιο της τριμέρους συνάντησης Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου οι δύο πρόεδροι εξέφρασαν την πολιτική βούληση να αναπτύξουν περαιτέρω τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών.
Γιώργος Γεραπετρίτης: Δεν απεμπολούμε το δικαίωμά μας να φτάσουμε στα 12 ναυτικά μίλια
Γιώργος Γεραπετρίτης: «Η κόκκινη γραμμή είναι μία και μόνη: ότι εμείς δεν απεμπολούμε ποτέ το δικαίωμά μας να φτάσουμε ως τα 12 ναυτικά μίλια». Αυτό υπογράμμισε, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στο Πρώτο Πρόγραμμα, ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης προειδοποιώντας συγχρόνως ότι «η Ελλάδα δεν θα επιτρέψει οποιοδήποτε υποθαλάσσιο γεωτρύπανο». Παράλληλα, κατηγόρησε την αντιπολίτευση για ανέξοδη και ανεύθυνη πολιτική στα εθνικά θέματα.
Δίκη Χρυσής Αυγής: Μεγάλες αντιδράσεις μετά την πρόταση της εισαγγελέα - Αύριο η συνέχεια της διαδικασίας
Δίκη Χρυσής Αυγής: Πληθαίνουν ώρα με την ώρα οι αντιδράσεις κατά της εισαγγελέα που πρότεινε την αναστολή των ποινών των καταδικασμένων χρυσαυγιτών πλην του Ρουπακιά.
Ελεύθερος ο 14χρονος και οι άλλοι τέσσερις ανήλικου που κρατούνταν στην ΓΑΔΑ
14χρονος ΓΑΔΑ: Αφέθηκε ελεύθερος ο μαθητής και άλλοι τέσσερις ανήλικοι που κρατούνταν από την Πέμπτη. Ο ανακριτής αποφάσισε να πάνε σπίτι τους και ορίστηκε τακτική δικάσιμος.
Νάσος Ηλιόπουλος: Ο δολοφόνος του Φύσσα θα μείνει περισσότερο στην φυλακή με βάση το νέο Ποινικό Κώδικα
Νάσος Ηλιόπουλος: Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε στις ποινές που πρότεινε η εισαγγελέας για τα μέλη της Χρυσής Αυγής τονίζοντας ότι ο Γιώργος Ρουπακιάς θα μείνει περισσότερο καιρό στη φυλακή με τον νέο Ποινικό Κώδικα.
Γιώργος Γεραπετρίτης: Η Ελλάδα δεν θα κάτσει στο ίδιο τραπέζι με την Τουρκία όσο βρίσκεται έξω το Oruc Reis
Γιώργος Γεραπετρίτης: Το τρίπτυχο των ελληνικών ενεργειών απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα ανέπτυξε ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, σε ραδιοφωνική συνέντευξή του στα «Παραπολιτικά 90,1 FM». Ενώ στο άλλο θέμα της επικαιρότητας, τη δίκη της Χρυσής Αυγής, προανήγγειλε νέες νομοθετικές παρεμβάσεις εκ μέρους της κυβέρνησης.