Άντονι Μπλίνκεν: Στην Αθήνα για τον στρατηγικό διάλογο ΗΠΑ – Ελλάδας

Η επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ είναι η πιο σημαντική των τελευταίων ετών στην περιοχή μας, καθώς έρχεται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη γεωπολιτικά συγκυρία. Έχει ωστόσο σημασία να γίνει κατανοητό ότι το ταξίδι του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρώτα στην Άγκυρα και μετά στην Αθήνα έχει ως βασικό στόχο να σπάσει ο «πάγος» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

Η στόχευση της αμερικανικής πλευράς είναι να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία και να ενισχύσει τις όποιες προσδοκίες για καλύτερη και πιο λειτουργική σχέση, μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον, τουλάχιστον μέχρι τις τουρκικές εκλογές. Σε δεύτερη ανάγνωση, η στόχευση του ταξιδιού, εφόσον αυτό είναι δυνατόν, είναι να γίνει μονιμότερη η αποκλιμάκωση στις σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας και μεσοπρόθεσμα να αποκατασταθούν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν είναι πάντως μια επίσκεψη που θα μπορούσε να δημιουργήσει πολλές προσδοκίες, ούτε προσφέρεται για να πιεστεί είτε η Άγκυρα, είτε η Αθήνα.

Στο σενάριο που η επίσκεψη Μπλίνκεν έχει τέτοια σκοπιμότητα θα πρόκειται για μια πολύ αφελή στόχευση, καθώς καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διατεθειμένη να πιεστεί, ούτε η Άγκυρα θα το δεχθεί, ούτε η Αθήνα πρόκειται να κάνει κάτι περισσότερο από αυτό που έχει δηλώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ότι δεν ήταν η Ελλάδα εκείνη που έκλεισε την πόρτα του διαλόγου στην Τουρκία, και ότι πάντοτε είμαστε έτοιμοι να συνομιλήσουμε με την άλλη πλευρά.

Αποκωδικοποιώντας τις προθέσεις της αμερικανικής πλευράς θα έλεγα ότι στόχος είναι να συντηρηθεί για όσο καιρό είναι δυνατόν η καλή ατμόσφαιρα, όπως έχει προκύψει από τη στάση της διεθνούς κοινότητας απέναντι στην Άγκυρα στον τομέα της αποκατάστασης και περίθαλψης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, καθώς και να επιχειρηθεί η προώθηση του θέματος που «καίει» την Ουάσινγκτον, δηλαδή η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.

Ο Μπλίνκεν επισκέπτεται την Άγκυρα, με στόχο να αποκατασταθεί σταδιακά κάποιου είδους επικοινωνία και ομαλότητα μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον και να αλλάξει το κακό κλίμα που αποτυπώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Ουάσινγκτον, όπου και διαπιστώθηκε το αδιέξοδο. Είναι ωστόσο σαφές ότι οι Αμερικανοί βάζουν πολύ χαμηλά τον πήχη της επίσκεψης. Δεν τρέφουν υψηλές προσδοκίες ότι ο σεισμός θα αλλάξει τη συμπεριφορά της Άγκυρας και θα είναι πολύ προσεκτικές ως προς το πώς θα χειριστούν την Τουρκία, η οποία είναι σίγουρο ότι αντιμετωπίζει την επίσκεψη με καχυποψία. Η υποδοχή του Άντονι Μπλίνκεν θα γίνει με πολλές επιφυλάξεις και στο πλαίσιο της συγκυρίας.

Η στάση της Τουρκίας δεν πρόκειται να αλλάξει λόγω της επίσκεψης Μπλίνκεν, ούτε ο Ερντογάν πρόκειται να απομακρυνθεί από τη Μόσχα, κάτι που είναι σε γνώση της Ουάσινγκτον, γι’ αυτό και η ηγεσία της αμερικανικής διπλωματίας δεν ταξιδεύει στην Άγκυρα, κρατώντας λευκή επιταγή, ικανοποιώντας δηλαδή κάθε τουρκικό αίτημα, όπως για παράδειγμα την αγορά των F-16.

Στο σενάριο που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει κάνει την ανάγνωση πως τώρα είναι μια καλή ευκαιρία να πιεστεί η Άγκυρα και είναι ευκαιρία να διευθετηθούν τα ανοικτά ζητήματα, τότε θα έχει υποπέσει σε μεγάλο λάθος και η επίσκεψη θα συνοδευτεί από μια τρομερή αποτυχία.

Για εμάς, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα μηνύματα που θα επιχειρήσει να περάσει στον Μπλίνκεν η τουρκική ηγεσία σε ό,τι αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτά που θα πει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ στην Αθήνα εξαρτάται από όσα θα ακούσει στην Άγκυρα. Προφανώς, και θα υπάρξουν γενικές αναφορές στην προοπτική επανέναρξης των διερευνητικών επαφών και εφόσον η Άγκυρα είναι θετική, τότε ο Αμερικανός ΥΠΕΞ θα το μεταφέρει στην Αθήνα, χωρίς ωστόσο να υπεισέλθει σε επιμέρους ζητήματα.

Συμπερασματικά, το ταξίδι Μπλίνκεν στην περιοχή αφορά περισσότερο την Άγκυρα, δηλαδή τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, και λιγότερο την Αθήνα. Σίγουρα η τουρκική πλευρά θα επαναλάβει τη δυσαρέσκειά της απέναντι στις ΗΠΑ, τις οποίες κατηγορεί για έλλειψη ισορροπιών στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η αμερικανική πλευρά θα αλλάξει στάση.Η στάση και οι απαντήσεις του στον Μπλίνκεν θα καθορίσουν την αμερικανική πολιτική έναντι της χώρας του για μακροπρόθεσμο διάστημα, αλλά και το ποσοστό «εύνοιας» προς την Ελλάδα.

Ένα στάδιο των ερευνών για υδρογονάνθρακες νότια και δυτικά της Κρήτης έχει ολοκληρωθεί. Εφόσον τα αποτελέσματα που θα παρουσιαστούν στον πρωθυπουργό είναι θετικά (και που φυσικά δεν θα τα μάθει μόνο η ελληνική κυβέρνηση, άλλωστε δεν αποτελούν εθνικά μυστικά), θα δρομολογήσουν ευρύτερες εξελίξεις.

Και πέραν των χωρικών μας υδάτων όπου ερευνά η ExxonMobil και έχουμε το απόλυτο δικαίωμα, «αυριανές» έρευνες θα επεκταθούν σε ευρύτερους χώρους. Και δεδομένο ότι τα ενεργειακά αποθέματα έχουν την τάση να είναι εκτεταμένα και να… μην αναγνωρίζουν σύνορα, θα υπεισέλθουν και άλλοι μνηστήρες στην υπόθεση. Και εξ αυτού δεν αποκλείεται η παρέμβαση για ευρύτερες θαλάσσιες ρυθμίσεις.

Φυσικά, για το εσωτερικό σκηνικό αυτό θα αποτελέσει μια ακόμη αιτία έντασης και δοκιμασίας. Η Κύπρος το κοίτασμα Αφροδίτη θα το συνεκμεταλλευτεί με την Αίγυπτο, αλλά στην Ελλάδα η όποια συνεκμετάλλευση θα θεωρηθεί προδοσία. Αλλά γι’ αυτά έχουμε καιρό