Πανδημία: Ο ΠΟΥ εγκαταλείπει την έρευνα για την προέλευση του κακού

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ματαίωσε σιωπηλά τη δεύτερη φάση της πολυσυζητημένης έρευνας για την προέλευση της Covid-19, αποκαλύπτει την Τρίτη το περιοδικό Nature, με αξιωματούχους του οργανισμού να δηλώνουν ότι η Κίνα δεν ήταν πρόθυμη να συνεργαστεί για επιτόπιες έρευνες.

«Δεν υπάρχει δεύτερη φάση» δήλωσε η Μαρία Βαν Κερκόβε, επιδημιολόγος του ΠΟΥ στη Γενεύη. «Το σχέδιο άλλαξε», είπε, και εξέφρασε την απογοήτευσή της για τα «ζητήματα πολιτικής» που εμποδίζουν την προσπάθεια.

Δεδομένου ότι το Πεκίνο αρνείται να επιτρέψει επισκέψεις ανεξάρτητων ειδικών στην Γουχάν όπου καταγράφηκαν τα πρώτα κρούσματα στα τέλη του 2019, ο ΠΟΥ αδυνατεί να προχωρήσει. «Τα χέρια τους είναι δεμένα» είπε η Άντζελα Ράσμουσεν, ιολόγος του Πανεπιστημίου του Σασκάτσουαν στον Καναδά.

Τον Μάιο του 2020, λίγους μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, οι χώρες-μέλη του ΠΟΥ ζήτησαν διεθνή έρευνα για την προέλευση του κοροναϊού, έρευνα που θα βοηθούσε στην πρόληψη και την αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών.

Πεκίνο και Ουάσιγκτον βρίσκονταν ήδη σε σύγκρουση για την πηγή του κακού, με αξιωματούχους της τότε κυβέρνησης Τραμπ να κάνουν λόγο για ιό που διέρρευσε από το Εργαστήριο Ιολογίας της Γουχάν, και την κινεζική κυβέρνηση να επιμένει ότι ο ιός ήρθε από άλλη χώρα.

Στην πρώτη φάση της έρευνας, ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ ταξίδεψε στην Γουχάν τον Ιανουάριο του 2021 για να συλλέξει δεδομένα που θα επιβεβαίωναν ή θα διέψευδαν τη σύνδεση πανδημίας με την κεντρική ψαραγορά της πόλης. Τον Μάριο του 2021, οι ερευνητές δημοσίευσαν έκθεση με τέσσερα σενάρια, από τα οποία το πιθανότερο ήθελε τον ιό να προήλθε από νυχτερίδες και να πέρασε στον άνθρωπο μέσω άγνωστου ενδιάμεσου είδους.

Η έκθεση χαρακτήριζε «εξαιρετικά απίθανο» το σενάριο διαρροής από εργαστήριο. Το γεγονός όμως ότι υπήρξε αναφορά σε αυτό το ενδεχόμενο ενόχλησε την Κίνα, είπε στο Nature ο Ντόμινικ Ντόιερ, ιολόγος με έδρα το Σίδνεϊ και μέλος της ομάδας του ΠΟΥ.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο, ο ΠΟΥ παρουσίασε το σχέδιο της έρευνας, το οποίο περιλάμβανε επισκέψεις σε αγορές όπου πωλούνται άγρια ζώα, σε εκτροφεία που προμηθεύουν τέτοιες αγορές αλλά και σε εργαστήρια κοντά στο επίκεντρο της πανδημίας.

Η πρόταση για έρευνες σε εργαστήρια δεν βρήκε σύμφωνο το Πεκίνο, με το υπουργείο Εξωτερικών να υποστηρίζει ότι η προσπάθεια δεν μπορεί να χάνει χρόνο με σενάρια που κρίθηκαν εξαιρετικά απίθανη.

Οι επιστήμονες της ομάδας είχαν ήδη αρχίσει να υποψιάζονται ότι η έρευνα θα συναντούσε εμπόδια. Τον Αύγουστο του 2021, μέλη της ομάδας υπέγραψαν άρθρο γνώμης στο Nature με το οποίο προειδοποιούσαν ότι το χρονικό παράθυρο στένευε. «Το γράψαμε επειδή ανησυχούσαμε ότι δεν θα υπήρχε δεύτερη φάση» είπε η Μάριον Κούπμανς, ιολόγος του Πανεπιστημίου Εράσμους του Ρότερνταμ.

«Λυπάμαι που λέω ότι αυτό ακριβώς ήταν που συνέβη».

Ορισμένες από τις μελέτες που προέβλεπε η δεύτερη φάση της έρευνας προχώρησαν εκτός και εντός Κίνας, με τα μέχρι σήμερα ευρήματα να παραμένουν συμβατά με το επικρατέστερο σενάριο της μετάδοσης του κοροναϊού από νυχτερίδες.

Όμως τελική απάντηση στο μυστήριο μπορεί να μην έρθει ποτέ.

Τουλάχιστον ο ΠΟΥ διόρισε το 2021 την Επιστημονική Συμβουλευτική Ομάδα για την Προέλευση Νέων Παθογόνων (SAGO), μόνιμη ομάδα ειδικών που θα διερευνήσει την πηγή του κακού σε περίπτωση νέας πανδημίας.

Και πάλι όμως οι ειδικοί του ΠΟΥ θα εξαρτώνται από την προθυμία των χωρών-μελών για συνεργασία.