ΕΕ: Εξετάζει μέτρα εποπτείας των influencers

Προϋποθέσεις για πιθανή υιοθέτηση ρυθμιστικού πλαισίου σε όλη Ευρώπη που θα διέπει τις άμεσες και έμμεσες διαφημίσεις που κάνουν οι λεγόμενοι παράγοντες επιρροής στο διαδίκτυο –γνωστοί ως “influencers”– δημιουργεί ανάλογη προσπάθεια που έχει ξεκινήσει η Γαλλία. Ήδη από πέρσι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έκθεσή του αναφέρεται στην ανάγκη τέτοια ρύθμισης, αναφέροντας ευθέως πως «Οι καταναλωτές αλληλεπιδρούν οικειοθελώς με influencers, αλλά ταυτόχρονα εκτίθενται σε διαφήμιση που βασίζεται στη σχέση μεταξύ του καταναλωτή και του influencer, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για την προστασία των καταναλωτών». Η έκθεση έχει τίτλο «Ο αντίκτυπος των influencers στη διαφήμιση και την προστασία των καταναλωτών στην ενιαία αγορά».

Η Γαλλία αυτό το διάστημα έχει εγείρει μεγάλες ανησυχίες για το φαινόμενο διασημοτήτων και άλλων δημιουργών περιεχομένου στο διαδίκτυο για εμπορικούς σκοπούς, οι οποίοι σήμερα μπορούν διαφημίζουν προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς σχεδόν κανένα έλεγχο. Για το λόγο αυτό και με πρωτοβουλία του υπουργού Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ η Γαλλία ετοιμάζει προσχέδια Νόμου προς συζήτηση για την υιοθέτηση πιο αυστηρού σχετικού εποπτικού πλαισίου.

Η μεγαλύτερη ανησυχία των αρχών αφορά την προτροπή για αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών στον τομέα της περίθαλψης και των ιατρικών –μεταξύ άλλων- συσκευών που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Επίσης ανησυχία υπάρχει και για διαφημιζόμενες μέσω influencers επενδύσεις σε προϊόντα όπως κρυπτονομίσματα που μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη απώλεια περιουσίας. Πολλές από τις διαφημίσεις αυτές μάλιστα γίνονται χωρίς η διασημότητα να αποκαλύπτει ότι έχει πληρωθεί για αυτές. Επίσης ανησυχία υπάρχει και για διαφημίσεις άλλων προϊόντων από περσόνες του διαδικτύου χωρίς κανέναν έλεγχο.

Η διαδικτυακή οικονομία των influencer ανθεί παγκοσμίως καθώς οι λεγόμενοι δημιουργοί περιεχομένου «κλέβουν» συνεχώς διαφημιστικά κεφάλαια από παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης για να προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες σε εκατομμύρια οπαδούς τους σε πλατφόρμες όπως το Instagram, το YouTube, το TikTok και το Snap.

Τεράστιοι οι τζίροι σε όλο τον κόσμο

Σύμφωνα με την  έκθεση (Φεβρουάριος 2022) του Ευρωκοινοβουλίου η διαφήμιση μέσω influencers, το λεγόμενο Influencer Marketing είναι ένα από τα κύρια επιχειρηματικά μοντέλα που χρησιμοποιούν οι influencers, αν και όχι το μοναδικό, «σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά της οποίας το οικοσύστημα αλλάζει ταχέως». Σύμφωνα με στοιχεία του Influencer Marketing Hub που επικαλείται το Ευρωκοινοβούλιο, «το influencer marketing έχει γίνει μια από τις πιο δημοφιλείς και αποτελεσματικές μορφές διαδικτυακού μάρκετινγκ.

Από το 2019, η παγκόσμια αγοραία αξία του έχει υπερδιπλασιαστεί, φθάνοντας τα 13,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2021 και σε σύγκριση με το 2016 η αξία αυτή έχει σημειώσει αύξηση 700%.  Το 2022 η τάση αυτή αναμένεται ότι αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, με νέα στοιχεία να αναμένονται να δουν το φως της δημοσιότητας.

Οι δέκα προβλέψεις που εξετάζονται για τους Influencers

Μόνο στη Γαλλία, ο κλάδος της διαδικτυακής επιρροής μέσω influencers φέρεται να κάνει κάθε χρόνο τζίρο αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Μαζί με καταναλωτικά είδη όπως αυτοκίνητα και ρούχα, οι influencers διαφημίζουν, συχνά έμμεσα, σειρά από αμφισβητήσιμα προϊόντα, όπως χάπια αδυνατίσματος, πλαστικές επεμβάσεις και –πολύ συχνά- κρυπτονομίσματα.

Για το λόγο αυτό η χώρα φέρεται να εξετάζει τουλάχιστον δέκα βασικές ρυθμίσεις για τη δημιουργία κανονιστικού πλαισίου τέτοιων influencers σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Osborne Clarke:

-Ορισμός του τι είναι infuencer: «Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο του οποίου η δραστηριότητα συνίσταται (σε είδος ή σε οικονομική μορφή), στη δημιουργία και παραγωγή περιεχομένου που στοχεύει στην προώθηση αγαθών ή υπηρεσιών των οποίων δεν είναι απαραίτητα ο παραγωγός ή ο πάροχος υπηρεσιών».

-Ορισμός του τι είναι ατζέντης των influencers: «Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει λάβει εντολή, δωρεάν ή έναντι πληρωμής, από έναν ή περισσότερους παράγοντες επιρροής να τους προβάλλει, να τους εκπροσωπήσει και να τους βοηθήσει με τα πρόσωπα που παραγγέλνουν τις υπηρεσίες μάρκετινγκ επιρροής».

-Απαγόρευση προώθησης ορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών από influencers. Τα προσχέδια νομοσχεδίων προβλέπουν φαρμακευτικά προϊόντα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα και χειρουργικές επεμβάσεις (με εξαίρεση τις κυβερνητικές εκστρατείες για τη δημόσια υγεία) και επενδύσεις ειδικά σε κρυπτονομίσματα που ενέχουν κινδύνους απώλειας κεφαλαίων.

-Ενισχυμένες συμβατικές υποχρεώσεις για influencers και επωνυμίες. Να υπάρχει υποχρέωση γραπτής σύμβασης μεταξύ του influencer και της επωνυμίας ή διαφημιστή. Οι ρήτρες αυτής της σύμβασης να καθορίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών. Για παράδειγμα πρέπει να προσδιορίζονται όλες οι ενέργειες μάρκετινγκ που χρησιμοποιούν οι influencers όπως αυτές ζητούνται από τον διαφημιζόμενο.

-Ενισχυμένες συμβατικές υποχρεώσεις για influencers και εταιρείες που τους εκπροσωπούν. Για παράδειγμα να υπάρχει διαφάνεια των όρων αμοιβής.

-Ενισχυμένες υποχρεώσεις για τα κοινωνικά δίκτυα. Το μέτρο αφορά την υποχρέωση μέσων (ανάπτυξη τεχνικών μέσων ανίχνευσης) για συστηματική επαλήθευση της συμμόρφωσης και της μη επικινδυνότητας των προϊόντων που προωθούνται από παράγοντες επιρροής. Επιπλέον, θα μπορούσε να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας αποκλεισμού των σελίδων επιρροής που προτείνουν παράνομες προσφορές.

-Δημιουργία κώδικα συμπεριφοράς για influencers.

-Δημιουργία επαγγελματικής ομοσπονδίας για αυτούς

-Ενίσχυση του ρόλου των εποπτικών αρχών.

-Δημιουργία ιστότοπου πληροφόρησης σχετικά με τη νομοθεσία για το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας που θα αφορά influencers.

Έπεσαν ήδη τα πρώτα πρόστιμα

Τα παραδείγματα στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι πολλά. Η τηλεπερσόνα Ναμπίλα Μπενάτια Βεργκάρα, η οποία αποκαλείται ως η γαλλική έκδοση της Κιμ Καρντάσιαν, πρόσφατα δέχτηκε από τις γαλλικές αρχές πρόστιμο 20.000 ευρώ επειδή προωθούσε Bitcoin χωρίς να έχει αποκαλύψει στα 3,6 εκατ. ακολούθους της στο Snap ότι είχε πληρωθεί για αυτό, σύμφωνα με το περιοδικό Πολίτικο. Επίσης πρόσφατα στη χώρα ατζέντηδες άλλων τέτοιων «influencers» τσακώθηκαν δημοσίως κατηγορώντας πρόσωπα και πράγματα για απάτες.

Προειδοποιήσεις από τη γαλλική κυβέρνηση

Εδώ και μήνες ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ προειδοποιεί συχνά για τέτοιες απάτες και παραπλανητικές διαφημίσεις που προωθούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από «αστέρες» των ριάλιτι κι άλλους ομοίους τους. Τώρα φαίνεται ότι έχει επιτευχθεί πολιτική συμφωνία, μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος του προέδρου Μανουέλ Μακρόν και των Σοσιαλιστών, για την εποπτεία του φαινομένου αναφέρουν πληροφορίες του Πολίτικο.

“Οι influencers φέρουν αυξημένο βάρος, επομένως έχουν μεγάλη ευθύνη. Οι κανόνες δεν τηρούνται επαρκώς και πρέπει να ενισχυθούν”, δήλωσε πρόσφατα ο Λεμέρ στο γαλλικό ραδιόφωνο. «Υπάρχουν ενδιαφέρουσες προτάσεις από βουλευτές, θα προσπαθήσουμε να συμφωνήσουμε σε ένα κοινό κείμενο», ήταν το στίγμα που έδωσε.

Πηγή: Γιώργος Κανελλόπουλος/ot.gr