Ως βόμβα που απειλεί να εκραγεί με τεράστιες συνέπειες-και- στην παγκόσμια οικονομία, χαρακτηρίζεται η υπερχρέωση φτωχών χωρών έναντι της Κίνας. Το Πεκίνο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχει αντικαταστήσει το ΔΝΤ σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 50% του συνολικού χρέους αυτών των χωρών στους ξένους πιστωτές τους,
Από το 2022, οι 74 χώρες με το χαμηλότερο εισόδημα στον κόσμο είχαν υποχρεώσεις εξυπηρέτησης χρέους συνολικού ύψους 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων εκ των οποίων τα 13,1 δισεκατομμύρια δολάρια – 37% – οφείλονταν στην Κίνα, σύμφωνα με το Project Syndicate.
Η ανάδειξη της Κίνας σε κορυφαίο πιστωτή είναι απειλητική. Το Πεκίνο, όχι μόνο αρνήθηκε να ενταχθεί στη Λέσχη των Παρισίων (σσ: τη λέσχη των κρατικών πιστωτών που έχουν δανείσει χώρες που δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, προκειμένου να βρεθούν ρεαλιστικά εφικτές λύσεις, όπως αναδιάρθρωση, επιμήκυνση, κούρεμα ή ακόμη και διαγραφή του προβληματικού χρέους) αλλά αρνείται να μοιραστεί πληροφορίες για τα ποσά που της οφείλονται,.
Ταυτόχρονα, δεν έχει δείξει καμία προθυμία να συμμετάσχει σε ρυθμίσεις αναδιάρθρωσης του χρέους. Αντιθέτως, κινείται πίσω από ένα τείχος μυστικότητας επισυνάπτοντας συμφωνίες εμπιστευτικότητας σε πολλά από τα δάνειά της.
Το ΔΝΤ με «δεμένα τα χέρια»
Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των χωρών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εξυπηρέτησης του χρέους συνεχίζει να αυξάνεται δραματικά. Η Ζάμπια και η Σρι Λάνκα έχουν ήδη αθετήσει τα δάνειά τους και οι οικονομίες τους βρίσκονται σε βαθιά ύφεση. Ενώ η Σρι Λάνκα -μαζί με το Μαλάουι- έχει αποδεχθεί προσωρινά τους όρους ενός νέου προγράμματος του ΔΝΤ, η συμφωνία δεν μπορεί να υπογραφεί (ή να εκταμιευθούν κεφάλαια) έως ότου το χρέος καταστεί βιώσιμο.
Το 2020, η G20 -στην οποία συμμετέχει και η Κίνα- συμφώνησε σε ένα κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Από τότε, όμως, έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος. Αυτόν τον μήνα, η Γκάνα έγινε μόλις η τέταρτη χώρα που υπέβαλε αίτηση για στήριξη στο πλαίσιο του μηχανισμού.
Η Τυνησία επίσης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον προϋπολογισμό της χωρίς διεθνή ομολογιακή χρηματοδότηση. Η Γκάνα, η οποία ήδη αγωνίζεται να επιβιώσει υπό το βάρος ενός μεγάλου φορτίου χρέους, αναγκάστηκε τον Νοέμβριο να εκδώσει ένα εξάμηνο έντοκο γραμμάτιο του Δημοσίου με εξοντωτικό επιτόκιο 36%.
Το Πακιστάν, αφού καταστράφηκε από πλημμύρες το περασμένο καλοκαίρι, διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα που αντιστοιχούν στις εισαγωγές ενός μήνα – πολύ κάτω από το επίπεδο που θεωρείται ασφαλές. Και αυτές είναι μόνο μερικές από τις χώρες με επίπεδα χρέους που είναι ή είναι πιθανό να γίνουν μη βιώσιμα.
Καθώς όλο και περισσότερες χώρες πέφτουν σε αυτή την παγίδα, θα ακολουθήσουν ανθρωπιστικές κρίσεις και απότομη αύξηση της φτώχειας.
Ηθική αποτυχία
Όπως αναφέρει το Project Syndicate, “η αποτυχία να αποτραπούν οι διαφαινόμενες κρίσεις χρέους στον αναπτυσσόμενο κόσμο θα αποτελούσε ηθική αποτυχία και θα μείωνε επίσης σημαντικά την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, καθώς θα ασκούσε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις προηγμένες χώρες και θα υποκινούσε μια ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση κατά των μεταρρυθμίσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες»
Το αποτέλεσμα θα ήταν παρατεταμένη στασιμότητα και ύφεση στις υπερχρεωμένες οικονομίες, με τεράστιο ανθρωπιστικό κόστος.
Η πρόταση είναι να γίνει μια νέα προσπάθεια για μια συμφωνία μεταξύ της Κίνας και των άλλων πιστωτριών χωρών προς όφελος όλων.