Εννέα μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίζει να διασπά τη Δύση.
Κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι έξαλλοι με την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν και τώρα κατηγορούν τους Αμερικανούς ότι έκαναν περιουσία από τον πόλεμο, ενώ οι χώρες της ΕΕ υποφέρουν.
«Το γεγονός είναι ότι, αν το δεις νηφάλια, η χώρα που κερδίζει περισσότερο από αυτόν τον πόλεμο είναι οι ΗΠΑ επειδή πουλάνε περισσότερο αέριο και σε υψηλότερες τιμές, αλλά και περισσότερα όπλα», είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος στο POLITICO.
Τα εκρηκτικά σχόλια —που υποστηρίζονται δημόσια και ιδιωτικά από αξιωματούχους, διπλωμάτες και υπουργούς — ακολουθούν την αυξανόμενη οργή στην Ευρώπη για τις αμερικανικές επιδοτήσεις που απειλούν να καταστρέψουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Το Κρεμλίνο είναι πιθανό να χαιρετίσει τη δηλητηρίαση της ατμόσφαιρας μεταξύ των δυτικών συμμάχων.
«Βρισκόμαστε πραγματικά σε μια ιστορική συγκυρία», είπε ο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το διπλό χτύπημα της διακοπής του εμπορίου από τις επιδοτήσεις των ΗΠΑ και τις υψηλές τιμές ενέργειας κινδυνεύει να στρέψει την κοινή γνώμη τόσο ενάντια στην πολεμική προσπάθεια, όσο και στη διατλαντική συμμαχία. «Η Αμερική πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η κοινή γνώμη αλλάζει σε πολλές χώρες της ΕΕ».
Ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, κάλεσε την Ουάσιγκτον να απαντήσει στις ευρωπαϊκές ανησυχίες. «Οι Αμερικανοί – οι φίλοι μας – παίρνουν αποφάσεις που έχουν οικονομικό αντίκτυπο σε εμάς», είπε σε συνέντευξή του στο POLITICO.
Οι ΗΠΑ απέρριψαν τις καταγγελίες της Ευρώπης. “Η άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη προκαλείται από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και τον ενεργειακό πόλεμο του Πούτιν κατά της Ευρώπης”, δήλωσε εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας του Μπάιντεν. Οι εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη “αυξήθηκαν δραματικά και επέτρεψαν στην Ευρώπη να αποστασιοποιηθεί από τη Ρωσία», είπε ο εκπρόσωπος του NSC.
Το μεγαλύτερο σημείο έντασης τις τελευταίες εβδομάδες ήταν οι πράσινες επιδοτήσεις και οι φόροι του Μπάιντεν που οι Βρυξέλλες λένε ότι άδικα απομακρύνουν το εμπόριο από την ΕΕ και απειλούν να καταστρέψουν τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Παρά τις επίσημες αντιρρήσεις από την Ευρώπη, η Ουάσιγκτον μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει σημάδια υποχώρησης.
Ταυτόχρονα, η αναστάτωση που προκλήθηκε από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία οδηγεί τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε ύφεση, με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται και μια καταστροφική συμπίεση του ενεργειακού εφοδιασμού να απειλεί με διακοπές ρεύματος και με δελτίο αυτό τον χειμώνα.
Καθώς προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια, οι χώρες της ΕΕ στρέφονται στο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ — αλλά η τιμή που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι είναι σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερη από το ίδιο κόστος καυσίμων στην Αμερική. Έπειτα, υπάρχει η πιθανή αύξηση των παραγγελιών για στρατιωτικό κιτ αμερικανικής κατασκευής, καθώς οι ευρωπαϊκοί στρατοί λιγοστεύουν μετά την αποστολή όπλων στην Ουκρανία.
Όλα είναι πάρα πολλά για κορυφαίους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες και σε άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ δεν είναι «φιλικές» και ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας κάλεσε την Ουάσιγκτον να επιδείξει περισσότερη «αλληλεγγύη» και να βοηθήσει στη μείωση του ενεργειακού κόστους.
Ευρωπαίοι υπουργοί και διπλωμάτες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τον τρόπο που η κυβέρνηση του Μπάιντεν απλώς αγνοεί τον αντίκτυπο των εσωτερικών οικονομικών πολιτικών της στους Ευρωπαίους συμμάχους.
Όταν οι ηγέτες της ΕΕ αντιμετώπισαν τον Μπάιντεν για τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ στη συνάντηση της G20 στο Μπαλί την περασμένη εβδομάδα, ο Αμερικανός πρόεδρος φαινόταν απλώς να αγνοεί το θέμα, σύμφωνα με τον ανώτερο αξιωματούχο που αναφέρθηκε παραπάνω. Άλλοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η αμερικανική άγνοια σχετικά με τις συνέπειες για την Ευρώπη ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα.
«Οι Ευρωπαίοι είναι εμφανώς απογοητευμένοι για την έλλειψη προηγούμενης ενημέρωσης και διαβούλευσης», δήλωσε ο David Kleimann από το think tank Bruegel.
Οι αξιωματούχοι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού αναγνωρίζουν τους κινδύνους που θα έχει η ολοένα και πιο τοξική ατμόσφαιρα για τη δυτική συμμαχία. Η διαμάχη είναι ακριβώς αυτό που θα επιθυμούσε ο Πούτιν, συμφώνησαν διπλωμάτες της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Η αυξανόμενη διαμάχη σχετικά με τον νόμο του Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) – ένα τεράστιο πακέτο φορολογίας, κλίματος και υγειονομικής περίθαλψης – έχει θέσει ξανά στην πολιτική ατζέντα τους φόβους για έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο.
Οι Βρυξέλλες καταρτίζουν σχέδια για επείγουσα πολεμική δέσμη επιδοτήσεων για να σώσουν τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες από την κατάρρευση.
«Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού είναι πολύ ανησυχητικός», δήλωσε ο Ολλανδός υπουργός Εμπορίου Liesje Schreinemacher. «Ο πιθανός αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή οικονομία είναι πολύ μεγάλος».
«Οι ΗΠΑ ακολουθούν μια εσωτερική ατζέντα, η οποία είναι δυστυχώς προστατευτική και κάνει διακρίσεις σε βάρος των συμμάχων των ΗΠΑ», δήλωσε ο Tonino Picula, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις διατλαντικές σχέσεις.
Αμερικανός αξιωματούχος τόνισε ότι ο καθορισμός τιμών για τους Ευρωπαίους αγοραστές φυσικού αερίου αντανακλά τις αποφάσεις της ιδιωτικής αγοράς και δεν είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε πολιτικής ή δράσης της κυβέρνησης των ΗΠΑ. «Οι αμερικανικές εταιρείες υπήρξαν διαφανείς και αξιόπιστοι προμηθευτές φυσικού αερίου στην Ευρώπη», είπε ο αξιωματούχος. Η εξαγωγική ικανότητα περιορίστηκε επίσης από ένα ατύχημα τον Ιούνιο που ανάγκασε μια βασική εγκατάσταση να κλείσει.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, η διαφορά μεταξύ των τιμών εξαγωγής και εισαγωγής δεν πηγαίνει στους εξαγωγείς LNG των ΗΠΑ, αλλά στις εταιρείες που μεταπωλούν το φυσικό αέριο εντός της ΕΕ. Ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος κάτοχος μακροπρόθεσμων συμβάσεων αερίου στις ΗΠΑ είναι για παράδειγμα η γαλλική TotalEnergies .
Ο εκπρόσωπος του NSC που αναφέρθηκε παραπάνω πρόσθεσε: «Η αύξηση των παγκόσμιων προμηθειών LNG, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, βοήθησε τους Ευρωπαίους συμμάχους και εταίρους να φτάσουν τα επίπεδα αποθήκευσης σε ενθαρρυντικό σημείο πριν από αυτόν τον χειμώνα και θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την ΕΕ, τα μέλη της , και άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να διασφαλίσουν ότι επαρκείς προμήθειες θα είναι διαθέσιμες για το χειμώνα και μετά».
Δεν είναι ένα νέο επιχείρημα από την αμερικανική πλευρά, αλλά δεν φαίνεται να πείθει τους Ευρωπαίους. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες μας πωλούν το αέριό τους με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα όταν διασχίζουν τον Ατλαντικό», δήλωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν στη γαλλική τηλεόραση την Τετάρτη. «Φυσικά οι Αμερικανοί είναι σύμμαχοί μας… αλλά όταν κάτι πάει στραβά, είναι απαραίτητο να το λένε και μεταξύ των συμμάχων».
Η φθηνότερη ενέργεια έχει γίνει γρήγορα ένα τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και για τις αμερικανικές εταιρείες. Οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ ή ακόμη και μεταφέρουν τις υπάρχουσες επιχειρήσεις τους μακριά από την Ευρώπη σε αμερικανικά εργοστάσια. Μόλις αυτή την εβδομάδα, η χημική πολυεθνική Solvay ανακοίνωσε ότι επιλέγει τις ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης για νέες επενδύσεις, στην τελευταία από μια σειρά παρόμοιων ανακοινώσεων από βασικούς βιομηχανικούς κολοσσούς της ΕΕ.
Σύμμαχοι ή όχι;
Παρά τις ενεργειακές διαφωνίες, μόλις η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα βιομηχανικών επιδοτήσεων 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη των πράσινων βιομηχανιών βάσει του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού, οι Βρυξέλλες μπήκαν σε πλήρη κατάσταση πανικού.
«Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού έχει αλλάξει τα πάντα», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. «Είναι ακόμα σύμμαχός μας η Ουάσιγκτον ή όχι;»
Για τον Μπάιντεν, η νομοθεσία είναι ένα ιστορικό επίτευγμα για το κλίμα. «Ενώ κατανοούμε ότι ορισμένοι εμπορικοί εταίροι ανησυχούν για το πώς θα λειτουργήσουν στην πράξη οι διατάξεις για την έκπτωση φόρου [ηλεκτρικών οχημάτων] στον IRA σε σχέση με τους παραγωγούς τους, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε μαζί τους για να κατανοήσουμε καλύτερα και να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες τους», είπε ο εκπρόσωπος του NSC. “Αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ο IRA θα αυξήσει την πίτα για επενδύσεις καθαρής ενέργειας, δεν θα τη χωρίσει.”
Αλλά η ΕΕ το βλέπει αυτό διαφορετικά. Αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας είπε ότι η διάγνωση είναι σαφής: Πρόκειται για «επιδοτήσεις που εισάγουν διακρίσεις που θα στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό». Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρούνο Λεμέρ αυτή την εβδομάδα κατηγόρησε ακόμη και τις ΗΠΑ ότι ακολουθούν τον δρόμο του οικονομικού απομονωτισμού της Κίνας, προτρέποντας τις Βρυξέλλες να επαναλάβουν μια τέτοια προσέγγιση: «Η Ευρώπη δεν πρέπει να είναι η τελευταία από τους Μοϊκανούς», είπε.
Η ΕΕ προετοιμάζει τις απαντήσεις της, όπως μια μεγάλη ώθηση επιδοτήσεων για να αποτρέψει την εξάλειψη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από τους Αμερικανούς ανταγωνιστές. «Βιώνουμε μια υφέρπουσα κρίση εμπιστοσύνης σε εμπορικά θέματα σε αυτή τη σχέση», δήλωσε ο Γερμανός ευρωβουλευτής Reinhard Bütikofer.
«Κάποια στιγμή πρέπει να διεκδικήσεις τον εαυτό σου», είπε η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Μαρί-Πιερ Βεντρέν. “Είμαστε σε έναν κόσμο αγώνων εξουσίας. Όταν παλεύετε με τα χέρια, αν δεν είστε μυώδης, εάν δεν είστε προετοιμασμένοι τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, χάνετε.”
Στα παρασκήνια, υπάρχει επίσης αυξανόμενος εκνευρισμός για τα χρήματα που ρέουν στον αμερικανικό αμυντικό τομέα.
Οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος πάροχος στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, παρέχοντας περισσότερα από 15,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε όπλα και εξοπλισμό από την αρχή του πολέμου. Η ΕΕ έχει προσφέρει μέχρι στιγμής περίπου 8 δισεκατομμύρια ευρώ στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Μπορέλ.
Σύμφωνα με έναν ανώτερο αξιωματούχο από μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, η ανανέωση ορισμένων εξελιγμένων όπλων μπορεί να διαρκέσει «χρόνια» λόγω προβλημάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού και στην παραγωγή τσιπ. Αυτό τροφοδότησε φόβους ότι η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ μπορεί να επωφεληθεί ακόμη περισσότερο από τον πόλεμο.
Το Πεντάγωνο αναπτύσσει ήδη έναν οδικό χάρτη για να επιταχύνει τις πωλήσεις όπλων, καθώς αυξάνεται η πίεση από τους συμμάχους να ανταποκριθούν σε μεγαλύτερες απαιτήσεις για όπλα και εξοπλισμό.
Ένας άλλος διπλωμάτης της ΕΕ υποστήριξε ότι «τα χρήματα που βγάζουν από τα όπλα» θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Αμερικανούς να καταλάβουν ότι το να βγάζουν «όλα αυτά τα μετρητά από το φυσικό αέριο» μπορεί να είναι «λίγο υπερβολικό».
Ο διπλωμάτης υποστήριξε ότι μια έκπτωση στις τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσε να μας βοηθήσει να “διατηρούμε ενιαίες τις δημόσιες απόψεις μας” και να διαπραγματευόμαστε με τρίτες χώρες για την προμήθεια φυσικού αερίου. βγάζοντας τεράστια κέρδη από τα προβλήματά σας», είπε ο διπλωμάτης.