Γερμανία: κοινωνικό κράτος ή ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα;

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς τήρησε την υπόσχεσή του ορίζοντας τη νέα αμοιβή των εργαζομένων στα 12 ευρώ την ώρα. Το ποσόν φαίνεται υψηλό σε χώρες συνηθισμένες σε χαμηλότερες αμοιβές. Για τη γερμανική κοινωνία, όμως, είναι μάλλον χαμηλό και επαναφέρει τη μεγάλη συζήτηση μεταξύ του κράτους πρόνοιας και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

Συγκεκριμένα, η «εθνική αλληλεγγύη» για να περάσει ο χειμώνας, όπως αποκαλείται στη Γερμανία το πρόγραμμα της τρικομματικής κυβερνητικής πλειοψηφίας, συνίσταται και σε έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό των τιμών της ενέργειας, σε μια χώρα η οποία ήταν μέχρι τότε εξαιρετικά εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο και με αύξηση του νόμιμου κατώτατου μισθού στα 12 ευρώ την ώρα.

Επρόκειτο για μια προεκλογική υπόσχεση του σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού Όλαφ Σολτς, αλλά είναι πάνω από όλα αυτό που επιβάλλει σήμερα η κοινωνική έκτακτη ανάγκη: στη Γερμανία ο πληθωρισμός έφτασε το 10% τον Οκτώβριο, σε μια χώρα όπου επτά εκατομμύρια άνθρωποι ζουν από τις λεγόμενες «μίνι – δουλειές», αν μπορεί να αποδοθεί δόκιμα έτσι ο αγγλικός όρος mini jobs.

Αυτός ο κυβερνητικός παρεμβατισμός κλονίζει το  γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο, που συνήθως αφήνει συνδικάτα και εργοδότες να συζητούν μεταξύ τους. Ωστόσο, είναι μάλλον μάταιο να καθησυχάζουμε ένα τεταμένο κοινωνικό κλίμα που χαρακτηρίζεται από πολλές και αρκετά εκτεταμένες απεργίες.

Το ερώτημα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα των ερευνητών οικονομολόγων είναι το πώς, με ποιους τρόπους μπορεί η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης να αντέξει το πληθωριστικό σοκ; Είναι δυνατόν ο ασυνήθιστος κρατικός παρεμβατισμός να επαναπροσδιορίσει το γερμανικό κοινωνικό μοντέλο;

Οι οικονομολόγοι τείνουν να δίνουν μια απάντηση που κινείται προς την κατεύθυνση του απεγκλωβισμού από το κλασικό σοσιαλδημοκρατικό συμβόλαιο. Αυτό συνάπτεται ανάμεσα στις εργοδοτικές οργανώσεις και τα εργατικά συνδικάτα. Η κυβέρνηση έχει περισσότερο το ρόλο ενός συντονιστή ανάμεσα στα αντιτιθέμενα υλικά συμφέροντα.

Το μοντέλο αυτό βρίσκει εμπειρικές εφαρμογές στην γερμανική κοινωνία. Τα θύματα των ποικίλων ατυχιών της ζωής και οι εργαζόμενοι καλύπτονται οικονομικά από την αρωγή του κοινωνικού κράτους. Πρόκειται για το εμβληματικό γνώρισμα του κυβερνώντος SPD.

Εντούτοις, αυτό το υπόδειγμα, αναφέρει ο Τύπος, δεν μπορεί πλέον να υποστηριχθεί από το κρατικό ταμείο, αλλά και τα αποδυναμωμένα συνδικαλιστικά σωματεία. Αντιπροτείνεται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο προβλέπει ένα ελάχιστο εισόδημα για τον κάθε πολίτη. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνεται ο κρατισμός και ο εθισμός των πολιτών σε ένα «κράτος πατερούλη». Αυτή είναι και η άποψη των Φιλελεύθερων του κυβερνητικού συνασπισμού, οι οποίοι όμως αναγνωρίζουν δύο κινδύνους.

Ο πρώτος από αυτούς έχει ήδη αναφερθεί και παραπέμπει στη μακρά ιστορική παράδοση του κοινωνικού κράτους.  Ο δεύτερος, όπως οι ίδιοι οι Φιλελεύθεροι σημειώνουν, είναι ότι η ιδέα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος στηρίζεται, σε σημαντικό βαθμό, σε εργοδοσίες με κοινωνικές και εργατικές εγρηγόρσεις. Ορισμένες φορές, αυτή η εγρήγορση επιβεβαιώνεται στην πράξη, σε άλλες όχι.

Έπεται ότι οι «πονοκέφαλοι» για τον σοσιαλδημοκράτη Καγκελάριο αυξάνουν και πρέπει να βρίσκει συνεχώς σημεία εξισορρόπησης με τους κυβερνητικούς συμμάχους του.