Η Τουρκία και ο πειρασμός του αυτόνομου στρατηγικού ρόλου

Από το πρωί και της σημερινής ημέρας οι προκλήσεις της γείτονος απέναντι στη Δύση συνεχίζονται και βαίνουν κλιμακούμενες, όσο κυλάει η ώρα. Οι αντιδυτικές συμπεριφορές της Τουρκίας μπορούν να προσεγγισθούν με δύο τρόπους, μάλλον αντιθετικούς παρά αλληλοσυμπληρωματικούς.

Συγκεκριμένα, η επιθετική ρητορική της Τουρκίας εκδιπλώνεται προς κεντρικούς παράγοντες του δυτικού κόσμου. Η εν λόγω ρητορική στρέφεται ευθέως κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, από τον Υφυπουργό Εξωτερικών και τον Υπουργό Εξωτερικών της γειτονικής χώρας, αντιστοίχως.

Σύμφωνα με μια πρώτη ανάγνωση, αυτές οι αμετροεπείς και αυθάδεις προκλήσεις έρχονται να συμβούν, μετά ακριβώς την επί της ουσίας οριστικοποίηση της συμφωνίας ανάμεσα στον Πούτιν και τον Ερντογάν σχετικά με τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου και ενεργειακής πλατφόρμας. Αναμφίβολα, η συμφωνία αυτή αναβαθμίζει τη θέση της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή και βελτιώνει τη θέση της στη διεθνή σκακιέρα, γεγονός που οι δυτικές δυνάμεις λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη.

Με βάση μια δεύτερη προσέγγιση, η αντίληψη αυτή περί του «αυτόνομου στρατηγικού ρόλου» ανατρέχει και καλλιεργείται στην Τουρκία από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και λειτουργεί σαν αντίρροπο προς τις πιθανολογούμενες απώλειες που θα επέφερε η παγκόσμια ύφεση της εποχής στην αξία του τουρκικού κράτους και αποτέλεσε την πηγή πολλών ζητημάτων με τη χώρα μας. Η χειραφέτηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής από τις νατοϊκές, αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιταγές αρχίζει από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και παρακολουθεί την κλιμάκωση της ύφεσης.

Με το φόβο ότι η οικονομική ύφεση θα οδηγούσε σε μείωση της στρατηγικής της αξίας, η Άγκυρα προχώρησε στη χάραξη μιας πιο ανεξάρτητης έναντι της Δύσης πολιτικής, η οποία θα δημιουργούσε ένα πεδίο επιρροής στην περιφέρεια της Ευρώπης.

Σήμερα, επειδή το τέλος της πολεμικής σύγκρουσης στην Ουκρανία δεν είναι ορατό στο εγγύς μέλλον – βαδίζουμε προς τον όγδοο μήνα της αναμέτρησης ανάμεσα στη Ρωσία και την σκληρά αμυνόμενη Ουκρανία –, δεν θα αυθαιρετούσαμε αν υπολογίζαμε ότι η Τουρκία δεν θα εγκαταλείψει τον φιλορωσικό προσανατολισμό της και τη συνεργασία με τη Μόσχα.

Ο Ερντογάν δείχνει να απολαμβάνει τον νέο αναβαθμισμένο ρόλο του στο εξωτερικό, εκτοξεύοντας πλέον μύδρους κατά ριπάς, ενώ, στο εσωτερικό της ταλαιπωρημένης από τον δυσθεώρητο πληθωρισμό κοινωνίας, που αποψιλώνει τα εισοδήματα των εξ Ανατολών γειτόνων μας, αρχίζει ήδη τις προεκλογικές οικονομικές παροχές.

Στο ορατό μέλλον, η Τουρκία μπορεί να συνεχίζει να παίζει ταυτοχρόνως σε δύο ταμπλό. Πρώτα και κύρια, ως βασική περιφερειακή δύναμη στις σχέσεις της με τη Ρωσία και στις σχέσεις της με άλλα μικρότερες κρατικές οντότητες της περιοχής. Παράλληλα, ως γεωπολιτικός «συνδετικός κρίκος» ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, στις σχέσεις της με τον δυτικό κόσμο, προς τον οποίο γνωρίζει ότι έχει το περιθώριο να αυθαδιάζει και να επιδεικνύει απρεπή συμπεριφορά.