Όπως αναφέρουν οι Financial Times , το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών, αν και είχε καταφέρει να έχει έναν περίπου ισοσκελισμένο προϋπολογισμό τους πρώτους εννέα μήνες του 2022, πλέον σχεδιάζει να κλείσει το έτος με ένα έλλειμμα της τάξεως των 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων το οποίο αντιστοιχεί στο περίπου 3% του τουρκικού ΑΕΠ,.
Ειδικά η στέγαση έχει καταστεί απρόσιτη στην Τουρκία για πολλές οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, καθώς οι τιμές αυξήθηκαν κατά 53% την περίοδο μεταξύ Ιουλίου 2021 και Ιουλίου 2022, σύμφωνα με στοιχεία της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας.
Πακέτο «κοινωνικής στέγασης», που παρουσίασε η κυβέρνηση Ερντογάν τον Σεπτέμβριο, προσφέρει στους πολίτες χαμηλού εισοδήματος ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα για την αποπληρωμή κατοικιών το οποίο θα ξεκινά από τις 2.280 τουρκικές λίρες (τα περίπου 120 δολ.) μηνιαίως.
Ο στόχος είναι, στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, να ανεγερθούν περί τις 500.000 νέες εργατικές κατοικίες σε ολόκληρη την Τουρκία την περίοδο μεταξύ 2023 και 2028, κατοικίες μέσα στις οποίες θα εγκατασταθούν χαμηλού εισοδήματος οικογένειες που θα μπορούν να αποπληρώσουν εν συνεχεία αυτά τα ακίνητα με ευνοϊκούς όρους: σε πολλές δόσεις και λαμβάνοντας ένα σχετικό «επίδομα» από το τουρκικό κράτος.
Ήδη, από τα μέσα Σεπτεμβρίου οπότε παρουσιάστηκε το εν λόγω πρόγραμμα και έπειτα, πάνω από 7 εκατομμύρια Τούρκοι έχουν σπεύσει να εγγραφούν σε αυτό κάνοντας την σχετική αίτηση.
Οι εργασίες για τις πρώτες από τις συνολικά περίπου 500.000 νέες αυτές κατοικίες αναμένεται να ξεκινήσουν αργότερα μέσα στον Οκτώβριο, με τα πρώτα θεμέλια να μπαίνουν την στιγμή που ο Ερντογάν ξεκινά την προεκλογική του εκστρατεία για τις επερχόμενες κρίσιμες διπλές (βουλευτικές και προεδρικές) κάλπες του 2023, κάλπες που υπενθυμίζεται πως αναμένονται μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023.
Αναλυτές και πολιτικοί της τουρκικής αντιπολίτευσης βλέπουν, ωστόσο, αυτό το επιχορηγούμενο από το τουρκικό κράτος σχέδιο των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων – που στόχο έχει να βοηθήσει τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα να αποκτήσουν τις δικές τους οικίες – ως μια από τις πρώτες κινήσεις μιας τεράστιας εκστρατείας δαπανών εν όψει των επόμενων εκλογών που θα είναι, όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, οι πιο δύσκολες που έχει αντιμετωπίσει ο Ερντογάν τα τελευταία 20 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία.
Τους επόμενους μήνες, αναλυτές εκτιμούν ότι ο Ερντογάν πρόκειται επίσης να ανακοινώσει νέα αύξηση στον κατώτατο μισθό και αυξήσεις στους μισθούς του δημοσίου, δώρα για τους συνταξιούχους και φθηνά δάνεια για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει την υποστήριξη των αμφιταλαντευόμενων ψηφοφόρων, όπως αναφέρουν οι Financial Times.
Σημειώνεται, βέβαια, πως οι παροχές αυτές έρχονται όχι να εξασφαλίσουν κέρδη αλλά να καλύψουν μέρος από τις «απώλειες» που έχει υποστεί το περασμένο διάστημα ο λαός της Τουρκίας μέσα σε ένα περιβάλλον πληθωρισμού και υποτίμησης της λίρας.
«Περιμένω από αυτούς (σ.σ. την ηγεσία Ερντογάν) να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους, πέρα από οτιδήποτε έχουν κάνει στο παρελθόν, γιατί το διακύβευμα στις επόμενες εκλογές θα είναι εξαιρετικά υψηλό. Τίποτα δεν θα με εξέπληττε αναφορικά με το μέγεθος του δημοσιονομικού πακέτου ή το μέγεθος των πιστωτικών εγγυήσεων», δηλώνει στους FT ο Γκιουλτσίν Οζκάν, καθηγητής οικονομικών στο King’s College του Λονδίνου.
Ο Τούρκος υπουργός Περιβάλλοντος, Μουράτ Κουρούμ, έχει ωστόσο διαφορετική άποψη. «Δεν είναι ένα έργο που έχουμε κάνει λόγω ανησυχιών ή σκέψεων για τις επερχόμενες εκλογές. Αντίθετα, πάντα αφουγκραζόμασταν τις ανάγκες των πολιτών μας», δηλώνει ο ίδιος στους FT απορρίπτοντας τα σενάρια που θέλουν τον Ερντογάν να επενδύει σε παροχές επειδή πλησιάζουν εκλογές μέσα σε ένα δημοσκοπικά δύσκολο για το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) περιβάλλον.
Ο Τούρκος υπουργός Περιβάλλοντος πάντως υπογραμμίζει πως θα ακολουθήσουν και άλλες ανακοινώσεις «μεγάλων πρότζεκτ» από τον πρόεδρο Ερντογάν προς τα τέλη του Οκτωβρίου, όταν εκείνος παρουσιάσει το προεκλογικό του μανιφέστο.
Οι κινήσεις ωστόσο αυτές δημιουργούν παράλληλα νέες προκλήσεις και για τα κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης που θα πρέπει τώρα να πείσουν τους εκλογείς ότι εκείνα θα διαχειρίζονταν την οικονομία καλύτερα από τον Ερντογάν.
Ο αντίκτυπος ενός μεγάλου προγράμματος δαπανών στα οικονομικά της κυβέρνησης της Τουρκίας είναι πιθανό να είναι διαχειρίσιμος. Αν και το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, παραμένει χαμηλό σε σύγκριση με εκείνο άλλων αναδυόμενων αγορές, με την κυβέρνηση να προβλέπει έλλειμμα 3,4% του ΑΕΠ φέτος.
Υπάρχουν αναλυτές, ωστόσο, που προειδοποιούν για άλλους κινδύνους.
Ο Ατίλα Γεσιλάντα, της συμβουλευτικής GlobalSource Partners με έδρα την Κωνσταντινούπολη, υποστηρίζει, για παράδειγμα, ότι το πρόγραμμα παροχών του Ερντογάν θα γυρίσει μπούμερανγκ πυροδοτώντας τον πληθωρισμό και τη ζήτηση για εισαγωγές.
Με πληροφορίες από FT