Γιατί η Σοβιετική Ρωσία και το ΚΚΕ επεδίωξαν την μικρασιατική καταστροφή;

Μεταφερόμαστε νοητά στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο το 1917 όπου στα χαρακώματα του Ανατολικού μετώπου  αλληλοσπαράζονται δυο στρατοί . Ο Γερμανικός και ο Ρωσικός. Τη περίοδο αυτή ενισχύεται ένα αντιπολεμικό κλίμα κατάπαυση του πυρός και ειρήνευσης των δυο λαών από έναν φιλόδοξο Ρώσο δικηγόρο , τον Λένιν με το νεοσύστατο κόμμα του, αυτό των μπολσεβίκων. Πυρήνες αυτών πείθουν χιλιάδες Ρώσους  πολεμιστές στα χαρακώματα να εγκαταλείψουν τα πεδία των μαχών και να οργανωθούν πίσω από την ιδέα της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Οι λιποτάκτες ρώσοι στρατιώτες θα αποτελούσαν λίγους μήνες μετά τους μπροστάρηδες της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Ο Λένιν πριμοδοτείται από τον τελευταίο γερμανό αυτοκράτορα Κάιζερ με χρήματα και οπλισμό για το εγχείρημα αυτό. Αποτέλεσμα;  Η Ρωσία χάνει τον πόλεμο και οι Μπολσεβίκοι κλέβουν την εξουσία. Αμέσως μετά υπογράφουν ένα σύμφωνο ειρήνης, το λεγόμενο Μπρεστ – Λιτόσφκ, παραχωρώντας (χαρίζοντας στην ουσία) στην Γερμάνια το 1/3 των εδαφών της. (100 Χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση).

Η Γερμανία όμως, μετά την επέμβαση των Αμερικανών στο Δυτικό μέτωπο , χάνει πανηγυρικά τον πόλεμο μαζί και τα εδάφη που είχε κερδίσει από τη Ρωσία, η οποία τα ξαναδιεκδικεί με τον Κόκκινο Στρατό.

Ξεσπά στη Ρωσία ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος (1918-1922)  μεταξύ του Κόκκινου Στρατού, υπό της νέας εξουσίας των Μπολσεβίκων, και των δυνάμεων του Λευκού Στρατού που υποστηρίζονται από τις νικητήριες δυνάμεις του Α’ παγκοσμίου πολέμου, Αγγλία, Γαλλία, στις οποίες συμμετέχει και η Ελλάδα. (βλ. πόλεμος της Κριμαίας 1919).

Τα γεγονότα είναι πολύπλοκα και δημιουργούν καταστάσεις ντόμινο. Παράλληλα με τα γεγονότα της Ρωσίας , ξηλώνεται και το κουβάρι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κερδισμένη από τις διεθνείς εξελίξεις , η Ελλάδα που καταφέρνει με τις λίγες, αλλά αποφασιστικές δυνάμεις της, να μεγεθυνθεί. Με την Συνθήκη των Σεβρών το 1920 παραχωρείται στην Ελλάδα, η Δυτική και Ανατολική Θράκη ως τη γραμμή Τσατάλτζας κοντά στην Κωνσταντινούπολη, τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, η  Λήμνος,  η Λέσβος,  η Χίος, η Σαμοθράκη, η Σάμος, η Ικαρία καθώς και η Σμύρνη με την ενδοχώρα της, με την προοπτική ενσωμάτωσης της στην κυρίως Ελλάδα μετά από 5 χρόνια.

Κύριο μέλημα όμως της νέας σοβιετικής εξουσίας είναι τα στενά των Δαρδανελίων από τα οποία έλεγχαν οι βρετανικές δυνάμεις . Πιθανή επικράτηση των ελληνικών δυνάμεων στη Μικρά Ασία θα αποτελούσε στρατηγική ήττα για την Σοβιετική Ρωσία. Ποια δύναμη ήταν ικανή να ελέγξει τότε τα στενά ; Η Τουρκία.

Στο σημείο αυτό τα συμφέροντα της Σοβιετικής Ρωσίας και του Κεμαλικού κινήματος ταυτίζονται. Συνυπογράφουν τη Συνθήκη του Alexandropol το Νοέμβριο του 1920.

Το πρώτο τους θύμα η Αρμενία την οποία διαμέλισαν καταλαμβάνοντας περίπου τα 2/3 οι Τούρκοι και το υπόλοιπο οι  «αντιιμπεριαλιστές» Σοβιετικοί. Η Ρωσία αποκτά σύνορα με την Τουρκία και η Τουρκία ενώνεται με το Αζερμπαϊτζάν αποκτώντας πρόσβαση στην Κασπία θάλασσα με τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου. Η νίκη των Τούρκων και των Σοβιετικών έναντι των Αρμένιων επέτρεψε τη μεταφορά στρατιωτικών διαθέσιμων δυνάμεων από τον Καύκασο ενάντια στο ελληνικό μέτωπο.

Ο Κεμάλ για να οργανώσει τους άτακτους στρατιώτες του ήθελε μια ιδέα και μια βοήθεια. Το ιδεολογικό μανδύα τον δανείστηκε από τους κουμουνιστές και τον οπλισμό κυρίως από τη Σοβιετική Ρωσία και δευτερευόντως από την Γαλλία και την Ιταλία, οι οποίες έπαιξαν και αυτές το παιχνίδι των συμφερόντων τους, αλλά είναι θέμα ενός άλλου άρθρου.

Στις 16 Μαρτίου 1921, στη Μόσχα,  ο Βλαντιμίρ Λένιν και ο Κεμάλ Ατατούρκ υπογράφουν τη Συνθήκη της Μόσχας που αναγνωρίζουν ως τη μόνη κυβέρνηση της Τουρκίας αυτή του Κεμάλ. Αποκηρύσσοντας τη Συνθήκη των Σεβρών που είχε υπογράψει η νόμιμη κυβέρνηση της Τουρκίας υπό τον σουλτάνο  Μεχμέτ VI (6ου). Οι πολεμικές ενισχύσεις της Μόσχας στην Τουρκία αποτελούσαν επακόλουθο της Συνθήκης αυτής.

Μέχρι το  1922 η Σοβιετική Ρωσία είχε κλείσει όλα σχεδόν τα μέτωπα του πολέμου , ειδικά αυτό με την Πολωνία και έτσι είχε διαθέσιμους πόρους να  χορηγήσει στην Τουρκία προς εξασφάλιση των δικών της συμφερόντων.

Σύμφωνα με τον επίτροπο Εξωτερικών υποθέσεων της Σοβιετικής Ρωσίας , τα  χρηματικά ποσά που  διέθεσε στην Τουρκία, ήταν περί τα 11 εκ χρυσά ρούβλια και 200 κιλά χρυσού. (M. Llewellyn-Smith, σελ. 297).  Η βοήθεια αυτή αντιστοιχεί σε 80.000.000 περίπου τουρκικές χάρτινες λίρες της εποχής εκείνης” Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της ενίσχυσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο προϋπολογισμός του 1920 της κυβέρνησης της Άγκυρας ανερχόταν σε 63.018.354 λίρες Τουρκίας και του 1921 σε 79.160.058 λίρες Τουρκίας. Ποσόν μεγαλύτερο από το σύνολο του ετησίου προϋπολογισμού της (κεμαλικής) Τουρκίας .Το δε  πολεμικό υλικό 39.275 τουφέκια, 68 εκ σφαίρες, 327 οπλοπολυβόλα 54 πυροβόλα, 2 αντιτορπιλικά (Jivoy & Jutkiy) , 147.600 βλήματα πυροβολικού, 20.000 αντιασφυξιογόνος μάσκες, 1500 σπαθιά, και μεγάλη ποσότητα πολεμικού εξοπλισμού. Το σημαντικότερο όμως όλων ήταν ότι η Σοβιετική Ρωσία παραχώρησε τον εξοπλισμό για δυο εργοστάσια πυρίτιδας και πυρομαχικών που τροφοδοτούσαν συνεχώς τις ανάγκες του πολέμου. (“Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949)” Ιωάννης Παπαφλωράτος. Τόμος Ι, σελ. 649).

Και όλα αυτά  συνέβαιναν την ίδια εποχή που το πρώτο «εργατικό κράτος» στον κόσμο  πληττόταν από έναν φοβερό λιμό, ο οποίος στοίχισε τη ζωή  5.000.000 ανθρώπων…

Καλό θα είναι οι έλληνες ξεναγοί που συνοδεύουν ελληνικά groups στην Κωνσταντινούπολη να δείχνουν ένα επιβλητικό μνημείο στην πλατεία Ταξίμ. Το λεγόμενο «Μνημείο της Δημοκρατίας». («Cumhuriyet Anιtι»).

Στο μνημείο αυτό πίσω από το κεντρικό άγαλμα του Κεμάλ απεικονίζονται δυο λαξευμένα πρόσωπα.  Πρόκειται για τους Ρώσους  Kliment Vefremovic Vorosilov (στρατιωτικός και πολιτικός της Σοβιετικής Ένωσης, με τον υψηλότερο στρατιωτικό βαθμό) και Mihail Vesilyevic Frunze (στρατιωτικός, πολιτικός και πρέσβης που μετέφερε τα πρώτα 1.400.000 χρυσά ρούβλια από την Μόσχα στην Τουρκία το 1921). Και οι δυο συμμετείχαν , με εντολή του Λένιν, στο μέτωπο του Σαγγαρίου βοηθώντας με την τεχνογνωσία τους στον εθνικοαπελευθερωτικό  αγώνα του Κεμάλ.

Ένα άλλο σημαντικό πρόσωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στα σχέδια των Νεότουρκων, ήταν ο σοβιετικός πρέσβης στην Άγκυρα Συμεών Αράλωφ που διατηρούσε ταυτόχρονα και τον τίτλο του οργανωτή και επικεφαλή του ισχυρότατου δικτύου πληροφοριών της GRU της Σοβιετικής Ρωσίας.

Ο ρόλος του ΚΚΕ

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, που όλο και σμίκραινε, δημιουργούνταν ένα κίνημα υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ, των Νεότουρκων που ζητούσαν την εδαφική ακεραιότητα της αυτοκρατορίας. Το κίνημα αυτό έχαιρε πολιτικής υποστήριξης του ΚΚΕ αφού είχε συνταχτεί υπέρ των απελευθερωτικών κινημάτων της εποχής, μετά από την απόφαση  της Δεύτερης Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ), τον Ιούλιο του 1920. Εκεί  αποφασίστηκε να υποστηριχθούν όλα τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, άσχετα αν επιδίωκαν «την απελευθέρωση των προλετάριων».

«Αντιιμπεριαλιστικό»! λοιπόν το κίνημα του Κεμάλ, που λίγο μετά εισέβαλε, μαζί με τους Σοβιετικούς και διαμοίρασαν την Αρμενία στα δυο. Και η Ελλάδα; ιμπεριαλιστική , που διεκδίκουσε τις χαμένες πατρίδες της και να προστατέψει τους έλληνες από την επερχόμενη γενοκτονία των «αντιιμπεριαλιστών». Έλεος!

Προφανώς οι διεθνιστές του ΚΚΕ δεν γνώριζαν ότι στην περιοχή της Μικράς Ασίας υπήρχε ελληνικό στοιχείο χιλιάδες χρόνια πριν ακόμα εμφανιστούν οι Τούρκοι εισβολείς. Πόλεις όπως η Νίκαια, η Μίλητος, η Πέργαμος, η Τροία,  η Αγχίαλος, η Τραπεζούντα, η Αττάλεια, η Σινώπη, η Σµύρνη, η Έφεσος κ.α αποτελούσαν την πατρίδα εκατομμυρίων ελλήνων. Οι εκτοπίσεις, οι σφαγές, το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων, η αποστολή των ελλήνων ανδρών στα καταναγκαστικά τάγματα εργασίας, αποτελούσαν ένα σχέδιο γενοκτονίας που ξεκίνησε από το 1912. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ελλήνων που κατασφαγιάστηκαν μέχρι το 1922, κυμαίνεται από  800.000 έως 1.200.000. (Θεοφάνης Μαλκίδης, διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης./ Β. Αιγίδης, στο βιβλίο που έγραψε για το προσφυγικό ζήτημα που προέκυψε μετά το 1922). Και όταν αποφάσισε η μητέρα Ελλάδα να υπερασπίσει τα παιδιά της  κατηγορήθηκε από το ΚΚΕ ως ιμπεριαλιστική δύναμη. Ξανά  Έλεος!

Το ΚΚΕ, πρώην ΣΕΚΕ, από την αρχή αντιτάχτηκε, στη Συνθήκη των Σεβρών που διπλασίαζε την Ελλάδα  και την Μικρασιατική εκστρατεία με γενικόλογα και ουτοπικά άρθρα στον Ριζοσπάστη της εποχής, περί ειρήνευσης των λαών και ιδιαίτερα μεταξύ του ελληνικού και τουρκικού. Το παράδοξο είναι ότι την Συνθήκη των Σεβρών την είχε υπογράψει και η επίσημη τουρκική κυβέρνηση. Αυτοί που αντιτάσσονταν με την Συνθήκη ήταν η Σοβιετική Ρωσία και το Κίνημα των Νεότουρκων του Κεμάλ. Έτσι για να ξεκαθαρίζουμε ο καθένας σε πια πλευρά της ιστορίας βρίσκεται.

Η αντιπολεμική όμως  δράση του ΚΚΕ δεν περιορίζεται μόνο στην αρθρογραφία, αλλά συγκροτεί μέσα στο στράτευμα Κεντρική Επιτροπή Κομμουνιστών στρατιωτών, με στόχο να περνά τα μηνύματα και τους στόχους του ΚΚΕ στους στρατιώτες του μετώπου την ώρα που έπεφταν βροχή οι σοβιετικές σφαίρες από τους Νεότουρκους του Κεμάλ.

Τα στελέχη του ΚΚΕ καλούσαν τον στρατό σε λιποταξία, χαρακτηρίζοντας την εκστρατεία «ιµπεριαλιστική». Καλούσαν, δε, «κάθε στρατιώτη που ανήκει στις τάξεις του ή συµµερίζεται την ιδεολογία του να λιποτακτήσει και να απέχει από τον άδικο αυτό σκοτωµό». Ήδη, ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόµµα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) και µμετέπειτα ως ΚΚΕ, θα καταγγείλει την εκστρατεία ως υποκινούµενη από τον δυτικό ιµπεριαλισµό και θα ταχθεί απροκάλυπτα «κατά του διπλασιασµού της Πατρίδας», ενώ µετά την ήττα του 1922 οι κοµµουνιστές επιχαίρουν στον «Ριζοσπάστη» (12/7/1935)δια χειρός Νίκου Ζαχαριάδη, οµολογώντας ότι όχι µόνο δεν λυπούνται για την «αστικοτσιφλικάδικη ήττα», αλλά ότι την «επιδίωξαν κιόλας»!

Το ερώτημα έρχεται αμείλικτο. Πως είναι δυνατόν να υπάρχουν έλληνες στρατιώτες μέσα στο στράτευμα που να επιθυμούν την ήττα της Ελλάδος στο μέτωπο; Αδιανόητο! Όπως ο Λένιν στα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Η στάση αυτή του ΚΚΕ ήταν η απαρχή των διώξεων και των φυλακίσεων των κομμουνιστών για εσχάτη προδοσία, τόσο στον Ελλαδικό χώρο όσο και στη Μικρά Ασία.  Ο Δθ του Ριζοσπάστη Γιάννης Πετσόπουλος και μέλη της ΚΕ του κόμματος κλείνονται στις φυλακές Συγγρού και 22  μέλη και οπαδοί της Κεντρικής Επιτροπής κομμουνιστών στρατιωτών του μετώπου, κλείνονται στις φυλακές της Σμύρνης.

Έτσι λοιπόν οι έλληνες κομμουνιστές προετοίμασαν την κατάρρευση. Οι πρώτοι που έδωσαν το σύνθημα της φυγής, στη πρώτη μονάδα, που κατέρρευσε, ήταν δύο κομμουνιστές λοχίες του 41ου Συντάγματος. Από τη στιγμή εκείνη οι κομμουνιστές αναπτύσσουν εντατική δράση. Είχαν κατορθώσει, πάντοτε με το έμβλημα του Αντιβενιζελισμού να διεισδύσουν σ’ εμπιστευτικές θέσεις, σε επιτελεία, τηλεφωνικά κέντρα, μονάδες ανεφοδιασμού. Γνώριζαν την πραγματικότητα και φρόντιζαν να την διογκώνουν. Στις κρίσιμες στιγμές, υπονόμευαν το ηθικό και προέτρεπαν σε φυγή. – Εμπρός για τα σπίτια μας, παιδιά…    Ας  αφήσουμε τον Κεμάλ στη χώρα του.

Υ.Γ. Φυσικά και η Μικρασιατική καταστροφή δεν οφείλετε μόνο στους κομμουνιστές, αλλά είναι προϊόν κυρίως του εθνικού διχασμού. Σε πολιτικό επίπεδο οι ευθύνες γέρνουν στα εσωτερικά μας προβλήματα που προκάλεσαν και την αλλαγή στάσης των μεγάλων δυνάμεων. Σε στρατιωτικό όμως επίπεδο η συμβολή της Σοβιετικής Ρωσίας ήταν καθοριστική στην  κατάρρευση του μετώπου, συμβάλλοντας με τις λιγοστές  δυνάμεις του  τότε, το  τοπικό παράρτημα της Σοβιετικής Ρωσίας.

Το ΚΚΕ.

Αντώνης Κρούστης – Συγγραφέας