«Πόλεμος» τακτικής και νεύρων

Δέκα λέξεις. Είναι αρκετές για να βάλουν την Άγκυρα στη θέση της; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Εξαρτάται από ποιόν εκστομούνται αυτές οι λέξεις. Στην προκειμένη περίπτωση η φράση: «Η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά δεν αμφισβητείται» που συμπεριλαμβάνεται στην ανακοίνωση του State Department -μια απάντηση στις απίστευτες προκλητικές αιτιάσεις των Τούρκων για το καθεστώς νησιών του Αιγαίου- μπορεί και να κάνει ακόμη πιο… «τούρκο» τον Πρόεδρο Ερντογάν!

Κι αν κάποιος ισχυριστεί «δεν μας αφορά η ψυχολογία του Ερντογάν», μπορεί εν μέρει να έχει δίκιο, πλην όμως οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι ο Τούρκος Πρόεδρος στις πιέσεις που του ασκούνται το τελευταίο διάστημα…δεν αντιδρά με ψυχραιμία. Τουλάχιστον λεκτική, μέχρι στιγμής…

Ελληνική ψυχραιμία

Αντιθέτως, η Ελλάδα είναι σε θέση να είναι πλέον «ήρεμη». Κι αυτό φάνηκε και πάλι σήμερα, στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την απολύτως σαφή θέση του Πρωθυπουργού:  «Ό,τι είχε να πει η Ελλάδα το είπε καθαρά στον ΟΗΕ, τόσο για τις ‘κόκκινες γραμμές της’, όσο και για την φιλική της διάθεση απέναντι στον Τουρκικό λαό. Η άλλη όχθη μπορεί να επαναλαμβάνει μονότονα τα ψέματα και τις απειλές της. Σε αυτό το γαϊτανάκι, όμως, έχει μείνει μόνη. Εμείς μένουμε με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση στις καθαρές μας θέσεις με την ισχύ του Διεθνούς Δικαίου, την επιφυλακή των Ενόπλων Δυνάμεών μας, τη συμπαράσταση των συμμάχων μας».

Νέα δεδομένα

Της τοποθέτησης του Πρωθυπουργού όμως είχε προηγηθεί η ανακοίνωση του State Department, η οποία ακριβώς δείχνει αυτή τη συμπαράσταση. Αλλά πάει κι ακόμη πιο πέρα, καθώς η συγκεκριμένη αποστροφή των 10 λέξεων δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη, διότι προσθέτει ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι στο παζλ της στρατηγικής έντασης που αναπτύσσει η Τουρκία. Κι αυτό το κομμάτι είναι σημαντικό για δυο λόγους:

• Θέτει νέα δεδομένα στην ελληνοτουρκική ατζέντα
• Έρχεται μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ.

Όπως διαβάσατε πριν από λίγες ημέρες, το pagenews.gr αναφερόμενο στο ταξίδι του Πρωθυπουργού (και της ελληνικής αντιπροσωπείας) στις ΗΠΑ με την ευκαιρία της ομιλίας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, σημείωνε:: «Σύμφωνα δε με απόλυτες διασταυρωμένες πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το pagenews.gr, οι κατ’ ιδίαν συζητήσεις και επαφές απέδωσαν περισσότερα του αναμενομένου. Λίαν συντόμως, τα αποτελέσματα αυτών των επαφών θα λάβουν σάρκα και οστά με συγκεκριμένες ενέργειες».

Και ήδη μ αυτήν την ανακοίνωση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, επιβεβαιώνεται πλήρως το θετικό κλίμα των συζητήσεων και πώς αρχίζει να αποδίδει. Κι αν θέλει κάποιος να είναι αυστηρός…ναι..όντως μπορεί να μην ερωτεύθηκαν αιφνιδιαστικά οι σύμμαχοι την Ελλάδα, αλλά στο «πολιτικό παιχνίδι πιέσεων» προς την Τουρκία, αυτήν τη στιγμή κερδισμένη είναι η χώρα μας. Κι αυτό δεν προέκυψε τυχαία….

Κρίσιμη καμπή

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ θα αποδειχθεί στην πορεία του καιρού ως κομβικό σημείο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Σ αυτό συνηγόρησαν πολλοί παράγοντες, τόσο πριν όσο κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά.

Το σκηνικό προ της Συνελεύσεως ήταν ιδιαιτέρως αρνητικό για τον Ερντογάν, ο οποίος -είτε στο πλαίσιο του διπλωματικού ζικ-ζακ που κάνει, είτε για να «πικάρει» τους Δυτικούς- επέλεξε να κάνει δημόσιες και εγκάρδιες εμφανίσεις αγκαζέ με Πούτιν και Λουκασένκο…

Διαφορά αντίληψης

Στη συνέχεια, έκανε την απύθμενα προκλητική, άστοχη, αποπροσανατολιστική  και λαϊκίστικη ομιλία του στη Γενική Συνέλευση. Τα μέλη είδαν έναν ηγέτη με ρητορική που απάδει, όχι πλέον της διπλωματίας, αλλά της αλήθειας, της ευπρέπειας, των κανόνων και της διεθνούς νομιμότητας.

Σαφώς ο κ.Ερντογάν επέλεξε κοινό: όχι τους διπλωμάτες, αλλά το εσωτερικό του, γι’ αυτό και «οικοδόμησε» την ομιλία του στη βάση των -ψευδέστατων- αναφορών και ισχυρισμών για το μεταναστευτικό.

Την ίδια στιγμή, οι ξένες αντιπροσωπείες είδαν την Ελληνική αποστολή και τον Πρωθυπουργό,  να υιοθετούν εντελώς διαφορετικό ύφος, ενώ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε με καλύτερο τρόπο το κοινό στο οποίο θα απευθυνόταν: ήταν το «διεθνές» και οι διπλωμάτες προκειμένου να παρουσιάσει και να οικοδομήσει τις θέσεις της χώρας.

Η στρατηγική Ερντογάν

Σαφώς ο Ερντογάν αντιδρά έντονα και προκλητικά, ποτέ όμως χωρίς πρόγραμμα, στόχευση και προμελετημένες κινήσεις. Επι παραδείγματι στο θέμα του «διαλόγου» ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για τις υποτιθέμενες διαφορές:

• πρώτα ισχυρίσθηκε «να τα πούμε οι δυο μας», διότι προφανώς δεν θέλει να αναγνωρίσει την ύπαρξη της μιας και μόνης διαφοράς και επιδιώκει έναν διάλογο χωρίς όρους και όρια για να θέσει όλα τα θέματα…
• εν συνεχεία είπε: «Μητσοτάκης γιοκ» (άρα δεν συνομιλεί με την Ελλάδα)
• Και τώρα τι ισχυρίζεται; Η Ελλάδα κρύβεται πίσω από τα φουστάνια άλλων χωρών-δεν μιλάμε μαζί της. Άρα μπορούμε να μιλήσουμε για την Ελλάδα…με αυτούς που την υπερασπίζονται. Δηλαδή, το…ανώτερο στάδιο αμφισβήτησης είναι ότι ο διάλογος μπορεί να γίνει με «διαιτητές»; Δηλαδή ευθεία αμφισβήτηση της κυριαρχίας ενός κράτους….

Αυτή η στάση δεν είναι αποκομμένη με την ευρύτερη στρατηγική της Άγκυρας να αμφισβητεί την κυριαρχία της Ελλάδας. Πρώτα το έκανε λεκτικά (με τη ρητορική Ερντογάν, Ακαρ και άλλων αξιωματούχων), εν συνεχεία επιχειρεί να το κάνει επιχειρησιακά (με τις αλλεπάλληλες προκλητικές παραβιάσεις και διελεύσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας) και τώρα θέλει να το πράξει ΚΑΙ σε διπλωματικό επίπεδο.

Όλα αυτά αποκαλύπτουν το πόσο σημαντικό είναι το φρένο που μπήκε με την ανακοίνωση του Αμερικανικού State Department.

Συνάντηση στην Πράγα;

Η χαμηλών τόνων ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στον ΟΗΕ, η αναφορά του  στη ΔΕΘ για πιθανή μελλοντική συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο, αλλά -κυρίως- οι αναφορές του εκπροσώπου του Ταγίπ Ερντογάν -μετά την ομιλία Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη- για πιθανή συνάντηση των δυο αρχηγών, πυροδότησαν σενάρια για «ραντεβού στην Πράγα».

Στην πρωτεύουσα της Τσεχίας το διήμερο 6 και 7 Οκτωβρίου θα γίνουν:

• Την Πέμπτη 6 Οκτωβρίου, η πρώτη σύνοδος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής κοινότητας.
• Την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, η άτυπη σύνοδος των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων

Σύμφωνα με το σχεδιασμό των Βρυξελλών, την πρώτη ημέρα «ηγέτες από ολόκληρη την ήπειρο, με πνεύμα ενότητας θα συναντηθούν με στόχους την προώθηση πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας για την αντιμετώπιση θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, καθώς και την ενίσχυση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ευημερίας της ευρωπαϊκής ηπείρου». Πέρα από τα 27κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προσκληθεί άλλες 17 χώρες ανάμεσα στις οποίες η Τουρκία, η Ουκρανία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η σύνοδος πέρα από την Ολομέλεια και τις τέσσερεις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης (για ειρήνη/ασφάλεια, ενέργεια/κλίμα, οικονομική κατάσταση και μετανάστευση/κινητικότητα) θα έχει και διμερείς συναντήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό κάποιοι τοποθετούν και την πιθανότητα συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, αν και δεν προκύπτει κάτι τέτοιο, μέχρι στιγμής. Η τελευταία τους συνάντηση στο Βόσπορο  είχε καταλήξει στη διατύπωση της πρόθεσης για επανέναρξη των συζητήσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αλλά οι υπουργοί Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και Χουλουσί Ακάρ, δεν κατέστη δυνατό να βρουν πεδίο συνεννόησης. Ιδίως με τις συνεχιζόμενες αλλεπάλληλες τουρκικές προκλήσεις. Παράλληλα, να θυμίσουμε ότι παγωμένες είναι και οι Διερευνητικές επαφές (των Υπουργείων Εξωτερικών) και εννοείται τα Άτυπα Συμβούλια/Κονές συνεδριάσεις των Υπουργικών Συμβουλίων.

Είναι σαφές, ότι στην παρούσα φάση η επισπεύδουσα πλευρά δεν είναι η Ελλάδα, αλλά η Τουρκία. Η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να βιαστεί. Και δεν ξέρει κανένας, αν η τακτική του Ερντογάν εξυπηρετείται με την ένταση που πυροδοτεί ή με κάποια αιφνίδια φιλειρηνική στροφή…