Global Grid: Ο κόσμος και ο πόλεμος – Ποιος στέκεται ακόμα στο πλευρό του Πούτιν

Ήταν ένα κρίσιμο ερώτημα από τότε που οι Ρώσοι εισέβαλαν στην Ουκρανία — και οι απαντήσεις έχουν αλλάξει σχεδόν σε επτά μήνες από τότε: Στη γεωπολιτική σκηνή, ποιος στέκεται με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν;

Στον απόηχο των τελευταίων πυρηνικών απειλών της Ρωσίας, η ανάλυση του Global Grid εξετάζει την παγκόσμια υποστήριξη προς τον Πούτιν και τον πόλεμό του.

Από την αρχή, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους προσπάθησαν να πείσουν τον υπόλοιπο κόσμο για τις ηθικές και στρατηγικές επιταγές της καταδίκης της Ρωσίας και της υποστήριξης της ουκρανικής αντίστασης.

Μεταξύ των βασικών επιχειρημάτων που προέβαλε η Δύση συλλογικά ήταν πώς μπορεί ο κόσμος να παρακολουθεί αμέτοχος την εισβολή ενός έθνους σε ένα άλλο χωρίς πρόκληση;

Πώς μπορεί να υπερασπιστεί τη σιωπή μετά τις φρικαλεότητες – στη Μπούκα, τη Μαριούπολη και άλλα μέρη στην Ουκρανία;

Πώς να αποφευχθεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο – ένα προηγούμενο που θα μπορούσε να ενθαρρύνει περαιτέρω επιθέσεις σε κυρίαρχα εδάφη άλλων εθνών;

Οι αντεγκλήσεις έχουν λάβει διάφορες μορφές και προέρχονται από πολλά μέρη, εκτός από την ίδια τη Ρωσία – ανάμεσά τους: «Δεν μπορούμε πάντα να υιοθετούμε μια ηθική στάση» ή «Έχουμε να ανησυχούμε για τα δικά μας συμφέροντα», όπως το ρωσικό πετρέλαιο και βασικά είδη διατροφής, για να αναφέρουμε δύο σημαντικά παραδείγματα.

Και η Δύση παρέμεινε σιωπηλή ή αναποτελεσματική ως απάντηση σε πράξεις επιθετικότητας σε άλλα μέρη του κόσμου.

Πώς άλλαξαν το παιχνίδι οι ανακοινώσες Πούτιν

Τον Απρίλιο, ο Nikhil Kumar του Grid δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο, «Είναι ο Πούτιν ένας παρίας;». Αυτό που ήταν ξεκάθαρο τότε, ήταν ότι υπήρχε ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ της Δύσης και μιας σειράς σημαντικών εθνών – της Κίνας, της Ινδίας, της Τουρκίας και αρκετών χωρών του λεγόμενου παγκόσμιου Νότου – οι οποίες είτε υποστήριζαν ανοιχτά τη Ρωσία, είτε τουλάχιστον αρνούνταν να καταδικάσουν την εισβολή.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και το ερώτημα, «Ποιος στέκεται στο πλευρό του Πούτιν;», ξεπροβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών αυτή την εβδομάδα.

Και οι απαντήσεις μπορεί να αλλάξουν για άλλη μια φορά, δεδομένων των ανακοινώσεων του Πούτιν, που άλλαξαν το παιχνίδι την Τετάρτη.

Ο Πούτιν και ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας έδωσαν δύο ομιλίες από το Κρεμλίνο – όχι στον ΟΗΕ, αλλά στον ρωσικό λαό.

Τα κυριότερα σημεία: Μια πρόσκληση 300.000 Ρώσων εφέδρων να επιστρατευτούν, η ανακοίνωση δημοψηφισμάτων σε τέσσερα εδάφη στη νότια και ανατολική Ουκρανία – ένα βήμα προς την επίσημη ρωσική προσάρτηση αυτών των εδαφών – καθώς και – μια σημείωση που προοριζόταν για τον ευρύτερο κόσμο – μια νέα και όχι τόσο συγκαλυμμένη υπενθύμιση ότι η Ρωσία έχει στη διάθεσή της πυρηνικά όπλα και ότι η Δύση έχει, κατά τον Πούτιν, ξεπεράσει τις «κόκκινες γραμμές».

Ποιος συμπαραστέκεται τώρα στον Πούτιν;

Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας εξέδωσε ανακοίνωση, λέγοντας ότι καλεί όλες τις πλευρές να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να «βρουν μια ειρηνική λύση» στη σύγκρουση.

Ο εκπρόσωπος τόνισε, μάλιστα, ότι αυτή είναι μια συνεπής θέση που είχε η Κίνα από την αρχή, αλλά εξακολουθεί να είναι αξιοσημείωτο ότι απάντησε σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων άμεσα για την ομιλία του Πούτιν και για την κλιμάκωση.

Έτσι, δεν βλέπουμε την Κίνα να βγαίνει με μια ολοκαίνουργια θέση, καταγγέλλοντας τη Ρωσία. Αλλά εξακολουθεί να είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Κίνα, για άλλη μια φορά, καλεί για ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.

Η Κίνα προσπάθησε να χαράξει αυτή τη θέση ουδετερότητας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν κατήγγειλε τη Ρωσία για τον πόλεμο – και στην πραγματικότητα, δεν αποκάλεσε τον πόλεμο… «πόλεμο» ρητά.

Αλλά η Κίνα δεν έχει παράσχει ούτε και την πλήρη υποστήριξή της στη Ρωσία. Το Πεκίνο δεν πούλησε όπλα στη Ρωσία, ούτε παραβίασε ρητά τις κυρώσεις για να στηρίξει την πολεμική προσπάθεια.

Ταυτόχρονα, όμως, από την αρχή, η Κίνα έχει κατά κάποιο τρόπο υποστηρίξει αποτελεσματικά τη στάση της Ρωσίας, απηχώντας τις δηλώσεις που έκανε η Ρωσία σχετικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ ως προάγγελο του πολέμου και επιρρίπτοντας την ευθύνη στη Δύση γι’ αυτό.

Μαζί με τη δήλωση της Τετάρτης, είδαμε και άλλες ενδείξεις ότι η Κίνα αισθάνεται άβολα σε αυτή τη θέση. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ συναντήθηκε με άλλους παγκόσμιους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Πούτιν, σε μια περιφερειακή σύνοδο κορυφής στο Ουζμπεκιστάν.

Ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε μάλιστα ότι κατανοεί ότι ο Σι είχε «ερωτήσεις και ανησυχίες» σχετικά με τον πόλεμο. Ο Σι δεν μίλησε γι’ αυτές τις ανησυχίες στις δημόσιες δηλώσεις του, αλλά αυτό είναι ένα σημάδι ότι, παρά το γεγονός πως η Ρωσία και η Κίνα έχουν αυτή την ισχυρή εταιρική σχέση, η Κίνα σίγουρα δεν είναι καθόλου υπέρ της Ρωσίας σε αυτό τον πόλεμο και μπορεί να έχει αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με αυτόν.

Μια αρκετά καλά εδραιωμένη αρχή της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής είναι: «Δεν ανακατεύεσαι στις εσωτερικές υποθέσεις μιας άλλης χώρας».

Η Ινδία

Η Ινδία, τους τελευταίους μήνες, ξανά και ξανά, απείχε από τις ψηφοφορίες στα Ηνωμένα Έθνη για το θέμα της Ουκρανίας.

Ψήφισε κατά της Ρωσίας σε μια πρόσφατη διαδικαστική ψηφοφορία, για να επιτραπεί στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να απευθυνθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτή ήταν η μόνη φορά που διαφοροποιήθηκε.

Δεν είναι εύκολο για την Ινδία να καταδικάσει τη Ρωσία για πολλούς λόγους. Ξεκινά από μια πολύ μακρόχρονη σχέση που είχε η Ινδία με την πρώην Σοβιετική Ένωση και την οποία συνεχίζει να έχει με τη Ρωσία, η οποία έχει να κάνει με την άμυνα.

Περίπου το 60-70% του εξοπλισμού που χρησιμοποιούν οι ένοπλες δυνάμεις της Ινδίας προέρχεται από τη Ρωσία. Αυτό σημαίνει όχι μόνο ότι χρειάζονται όλα τα είδη ανταλλακτικών και ούτω καθεξής, αλλά χρειάζονται και συντήρηση από τη Ρωσία. Υπάρχει λοιπόν αυτή η σχέση, η οποία δεν πρόκειται να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη.

Στη συνέχεια, υπάρχει η ενεργειακή σχέση, η οποία έχει γίνει πολύ πιο σημαντική τους τελευταίους μήνες, επειδή η Ινδία έχει πληγεί από τις πολύ υψηλές τιμές της ενέργειας, οι οποίες έχουν αυξηθεί, φυσικά, λόγω του πολέμου.

Η Ρωσία παρενέβη προσφέροντας στην Ινδία, μαζί με άλλες χώρες, έκπτωση στο πετρέλαιο που πουλάει. Δεν είναι γνωστό το ακριβές ποσό, αλλά κάποιοι είπαν ότι είναι περίπου 30% κάτω από την τιμή της αγοράς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο νωρίτερα το καλοκαίρι, για μια σύντομη περίοδο, η Ρωσία αντικατέστησε τη Σαουδική Αραβία ως ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Ινδίας.

Υπάρχουν λοιπόν όλοι αυτοί οι πολύ περίπλοκοι βαθύτατοι δεσμοί, οι οποίοι σημαίνουν ότι όταν ο Μόντι σκέφτεται την εσωτερική του εικόνα, όταν εξετάζει τον πληθωρισμό, το τι χρειάζεται για τις ένοπλες δυνάμεις του, πρέπει να το εξισορροπήσει αυτό με το γεγονός ότι η Ινδία, τις τελευταίες δύο με τρεις δεκαετίες, έχει επίσης έλθει πολύ κοντά με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικές χώρες.

Αυτή τη σχέση δεν θέλει να την καταστρέψει με κανέναν τρόπο. Έτσι, εργάζεται στη μέση οδό, προσπαθώντας να ισορροπήσει τα δύο πράγματα. Μέχρι στιγμής, πρέπει να πούμε ότι τα έχει καταφέρει.

Τι θα πρέπει να περιμένουμε από τον ΟΗΕ;

Τα Ηνωμένα Έθνη κάνουν πολλά, από την ανακούφιση από τον λιμό μέχρι την πολιτιστική διατήρηση και την πυρηνική ασφάλεια.

Ο ΟΗΕ, όμως, έχει μια βασική λειτουργία: Να εμποδίζει τις χώρες να χρησιμοποιούν βία για να κατακτήσουν η μία την άλλη, να εισβάλλουν η μία στην άλλη. Αυτό αναφέρεται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, στον οποίο αναφέρθηκε συγκεκριμένα ο πρόεδρος Μπάιντεν στην ομιλία του: Οι χώρες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν βία κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας άλλων χωρών.

Έτσι, το να έχουμε αυτή τη συνεδρίαση του ΟΗΕ, την ίδια στιγμή που ο Πούτιν έχει ουσιαστικά κηρύξει ή θέσει σε κίνηση τη διαδικασία προσάρτησης περίπου του 15% του εδάφους της Ουκρανίας, είναι αρκετά συγκλονιστικό.

Όσον αφορά τη δράση που μπορεί να αναληφθεί, πιθανόν να δούμε τις ΗΠΑ να προσπαθούν να καταθέσουν ένα ακόμη ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο οποίο προφανώς θα ασκήσει βέτο η Ρωσία, όπως και στα προηγούμενα ψηφίσματα.

Τα πράγματα μπορεί στη συνέχεια να μεταφερθούν στη Γενική Συνέλευση, όπου υπάρχει μια αρκετά καλή πιθανότητα να ψηφίσει για να καταδικάσει την κατάληψη εδαφών από τη Ρωσία.

Αυτό είναι το είδος της ψηφοφορίας που αναζητούν οι άνθρωποι για να δουν ποιες χώρες απέχουν, ποιες δεν ψηφίζουν, για να έχουν μια αίσθηση του παγκόσμιου επιπέδου υποστήριξης και του βαθμού στον οποίο ορισμένες από αυτές τις χώρες, που προσπαθούσαν να παραμείνουν ουδέτερες, ίσως τελικά να εξαντλήσουν την υπομονή τους με αυτό που βλέπουν από τη ρωσική κυβέρνηση.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Η Τουρκία έχει παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε αυτή τη σύγκρουση – ως μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά και ως χώρα που έχει επίσης στενή αμυντική σχέση με τη Ρωσία, κατά καιρούς τεταμένη. Ωστόσο, έχει προσπαθήσει να παίξει και στις δύο πλευρές του φράχτη.

Έχει πουλήσει οπλισμό στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που ο ουκρανικός στρατός έχει χρησιμοποιήσει πολύ αποτελεσματικά, αλλά σταμάτησε επίσης να συνεργάζεται με άλλες χώρες του ΝΑΤΟ και να επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία.

Η Τουρκία έχει παίξει το ρόλο του μεσολαβητή – ήταν μία από τις σημαντικές χώρες στη διαμεσολάβηση για τη συμφωνία, που επέτρεψε την εξαγωγή σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Ήταν ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς τον πρόεδρο Ερντογάν να δίνει συνέντευξη την Τρίτη στο PBS. Τον ρώτησαν αν θα έπρεπε να επιτραπεί στη Ρωσία να κρατήσει κάποια από τα εδάφη που πήρε από την Ουκρανία. Η απάντησή του ήταν «όχι, αναμφίβολα όχι. Τα εδάφη στα οποία εισέβαλε θα επιστραφούν στην Ουκρανία».

Εάν αυτός ο πόλεμος τελειώσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Τουρκία να είναι ένας από τους διαμεσολαβητές αυτών των συνομιλιών, καθώς είναι η χώρα που έχει μιλήσει και με τις δύο πλευρές αυτού του πολέμου.

Αν η Τουρκία, από όλες τις χώρες, λέει ότι η Ρωσία δεν μπορεί να κρατήσει κανένα από αυτά τα εδάφη, αυτό είναι ένα καλό σημάδι ότι δεν υπάρχει μεγάλη διεθνής υποστήριξη για την πολιτική θέση της Ρωσίας σε αυτή τη σύγκρουση.

Η ευρωπαϊκή στήριξη στην Ουκρανία

Οι δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει σε διάφορες χώρες συνεχίζουν να δείχνουν μεγάλη δημόσια υποστήριξη για την Ουκρανία και κατά της Ρωσίας. Αυτό αντικατοπτρίζεται, φυσικά, στις θέσεις των διαφόρων πολιτικών ηγετών σε όλο το ευρωπαϊκό φάσμα.

Όχι όμως όλων. Υπάρχει ο Βίκτορ Όρμπαν, ο αυταρχικός ηγέτης της Ουγγαρίας, τον οποίο οι άνθρωποι έχουν αποκαλέσει «Δούρειο Ίππο» του Πούτιν μέσα στο ευρωπαϊκό μπλοκ.

Λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους, έχουμε δει διαμαρτυρίες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Τις είδαμε στην Αυστρία, στην Ιταλία και αλλού.

Οι άνθρωποι ζητούν περισσότερη δράση για να μειωθούν αυτές οι τιμές, και το κάνουν αυτό ενώ ταυτόχρονα λένε ότι εξακολουθούν να συμπαραστέκονται στην Ουκρανία, σε πολλές περιπτώσεις.

Το ερώτημα είναι: Τι θα συμβεί καθώς οδεύουμε προς τον χειμώνα και η ενεργειακή κρίση εντείνεται;

Έρχονται εκλογές στην Ιταλία και η γυναίκα που είναι πιθανό να γίνει πρωθυπουργός, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, είναι η Τζόρτζια Μελόνι, η οποία ηγείται ενός δεξιού συνασπισμού που περιλαμβάνει κόμματα, τα οποία δεν είναι και τόσο έντονα εναντίον του Πούτιν.

Ένας από τους συμμάχους της, ο Ματέο Σαλβίνι, ζήτησε να αμβλυνθούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, λέγοντας ότι στην πραγματικότητα βλάπτουν την Ιταλία.

Η ίδια η Μελόνι έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν υποστηρίζει αυτή την άποψη. Αλλά αν γίνει πρωθυπουργός, δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στο πλαίσιο αυτού του συνασπισμού και ποια θα είναι η στάση της Ιταλίας, ενός πολύ σημαντικού μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οδεύουμε προς το χειμώνα και αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με το τι θα συμβεί με την υποστήριξη του κοινού στην Ευρώπη, καθώς οι άνθρωποι αρχίζουν να βλέπουν τις επιπτώσεις αυτής της ενεργειακής κρίσης.

Και τότε τι θα συμβεί; Αυτό δεν θα αποτελούσε ερώτημα, αν αυτός ο πόλεμος είχε τελειώσει πριν από δύο μήνες.

Καθώς όμως συνεχίζεται, ναι, θα υπάρξουν περισσότερα ερωτήματα σχετικά με την ευρωπαϊκή υποστήριξη. Αλλά προς το παρόν, η στήριξη ισχύει.