Μέχρι πριν λίγες εβδομάδες, φαινόταν ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία θα περνούσε στους σκληρούς χειμερινούς μήνες, χωρίς καμία πλευρά να σημειώνει αξιοσημείωτη πρόοδο. Αυτό άλλαξε με την ξαφνική και επιτυχημένη ουκρανική επίθεση στο μεγαλύτερο μέρος του κατεχόμενου Χαρκόβου, η οποία έχει ενισχύσει τους δυτικούς υποστηρικτές της Ουκρανίας ενώ έχει οδηγήσει και σε αντεγκλήσεις στη Μόσχα.
Ο ρωσικός στρατός πρέπει τώρα να αναρωτηθεί τι είδους δύναμη θα απαιτηθεί και πού ώστε να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αφού η Ουκρανία κατέλαβε περισσότερα εδάφη σε μια εβδομάδα από ό,τι οι ρωσικές δυνάμεις σε πέντε μήνες.
Εμπλέκονται επίσης σημαντικές πολιτικές δυναμικές. Το Κρεμλίνο βρίσκεται αντιμέτωπο με δύσκολες επιλογές: αν θα κηρύξει μια γενική επιστράτευση για την αναζωογόνηση των ολοένα και πιο αποδεκατισμένων μονάδων του στην Ουκρανία, αλλά και πώς να διαχειριστεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού – παρόλο που έχει ιστορικά υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα.
Πολύ πέρα από το θέατρο του πολέμου, η Ρωσία πρέπει να επιλέξει σε ποιο βαθμό χρησιμοποιήσει σαν όπλο επιρροή της στον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο, καθώς οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται να ξοδέψουν πολλά για να μετριάσουν τις επιπτώσεις της εξαιρετικά περιορισμένης προσφοράς.
Επιλογές και συμβιβασμοί
Η απροσδόκητη αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Χάρκοβο, σε συνδυασμό με περισσότερες φθορές στον νότο, έχουν παρουσιάσει στο Κρεμλίνο και στο επικριθέν υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας μια σειρά από κακές επιλογές.
Καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, πρέπει να επιλέξουν σε ποιο μέτωπο θα δώσουν προτεραιότητα και αν θα διπλασιάσουν τις προσπάθειες για την εκπλήρωση του δεδηλωμένου στόχου του Βλαντίμιρ Πούτιν: την κατάληψη των περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Οι Ρώσοι κατέχουν σήμερα περίπου το 20% της ουκρανικής γης, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας και τμημάτων του νότου.
Το να καταλάβουν το Ντόνετσκ είναι μια μεγαλύτερη ανάγκη τώρα για τους Ρώσους. Επτά μήνες πολέμου έχουν δείξει τις ελλείψεις στη ρωσική επιμελητεία, η οποία δεν θα γίνει ευκολότερη σε πιο υγρό, ψυχρότερο καιρό, και ο χειμώνας πλησιάζει αμείλικτος.
Οι δυνάμεις πυροβολικού και πυραύλων της Ρωσίας εξακολουθούν να υπερβαίνουν κατά πολύ αυτές της Ουκρανίας. Αλλά δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει αυτή την υπεροχή σε κέρδη στο έδαφος. Περίπου το 40% του Ντόνετσκ παραμένει υπό ουκρανικό έλεγχο.
Μπορεί η Ουκρανία να νικήσει;
Ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, πρώην διευθυντής της CIA και διοικητής των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Ιράκ, είπε ότι αναμένει η Ουκρανία να ανακαταλάβει τα εδάφη που κατέλαβαν οι Ρώσοι από τον Φεβρουάριο και «είναι ακόμη λογικό ότι θα μπορούσε να ανακαταλάβει την Κριμαία και το Ντονμπάς», υποβοηθούμενη από την αυξανόμενη ουκρανική αντίσταση στις κατεχόμενες περιοχές.
Ωστόσο αυτό θα πάρει χρόνο και θα απαιτούσε σκληρές μάχες, είπε ο στρατηγός Πετρέους στο CNN. Εάν αυτός είναι ο στόχος της Ουκρανίας, οι γραμμές ανεφοδιασμού της θα ζοριστούν και οι καλύτερες μονάδες της θα εξαπλωθούν αραιά. Με τη σειρά τους, οι ουκρανικές δυνάμεις θα ήταν ευάλωτες σε αντεπιθέσεις.
Τελικά, η επιτυχία της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης θα εξαρτηθεί από τη συνεχή και διευρυμένη παροχή δυτικού υλικού. Οι συναντήσεις τις επόμενες εβδομάδες θα καθορίσουν τι μπορεί να υπάρχει σε αυτό το πρόγραμμα, αλλά τα αποθέματα σε αρκετές χώρες μειώνονται
Πολύς λόγος γίνεται ξανά για την ενδεχόμενη αντίδραση της Ρωσίας εάν νιώσει ότι ταπεινώνεται στο πεδίο της μάχης. Πολλοί εκφράζουν φόβους χρήσης πυρηνικών ή άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, αλλά αυτό μάλλον πρόβλημα στη Ρωσία θα προξενήσει, με σκληρή αντίδραση του ΝΑΤΟ παρά θα κάμψει το φρόνημα των Ουκρανών, εκτιμά το CNN στην ανάλυσή του.
«Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ακόμη και τα πυρηνικά πλήγματα θα επέτρεπαν στη Ρωσία να σπάσει τη βούληση της Ουκρανίας να αντισταθεί», δήλωσε ο στρατηγός Valerii Zaluzhnyi, αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, ενώ κάποιοι αμφιβάλλουν και κατά πόσον ο ρωσικός στρατός θα υπακούσει σε μια εντολή χρήση πυρηνικών.
Χειμώνας υπέρ Ρωσίας;
Είναι προφανές εδώ και καιρό ότι μέρος της στρατηγικής του Κρεμλίνου είναι να γονατίσει την ευρωπαϊκή αποφασιστικότητα στη στήριξη της Ουκρανίας βυθίζοντάς την σε ενεργειακή κρίση, κλείνοντας κυριολεκτικά τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου.
Σε ένα φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ νωρίτερα αυτό το μήνα, ο κ. Πούτιν είπε: «Δεν θα παρέχουμε απολύτως τίποτα εάν είναι αντίθετο με τα συμφέροντά μας. Ούτε φυσικό αέριο, ούτε πετρέλαιο, ούτε κάρβουνο, ούτε μαζούτ, τίποτα».
Εν μέσω αποτυχιών στο πεδίο της μάχης, οι αναλυτές Άιβο Ντόλντερ και Τζέιμς Λίντσι γράφουν στο Foreign Affairs ότι «η καλύτερη ελπίδα του Πούτιν – κι ίσως η μόνη του ελπίδα – είναι ότι η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία θα καταρρεύσει καθώς το κόστος του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των ελλείψεων ενέργειας και της αύξησης των τιμών, αρχίζει να πλήττει την Ευρώπη».
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι 10 φορές υψηλότερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο, προσφέροντας τη Ρωσία περίπου 1 δισεκ. ευρώ την ημέρα τους πρώτους τρεις μήνες της σύγκρουσης από τις εξαγωγές ενέργειας. Και το καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας θα έχει σημαντικό αντίκτυπο μόνο μακροπρόθεσμα, επειδή η ρωσική οικονομία είναι αυτόνομη.
Ωστόσο ο ερχόμενος χειμώνας θα είναι το μεγάλο τεστ της ενεργειακής συμπίεσης της Μόσχας. Αντί να αναζητούν συμβιβασμούς, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παραχωρήσεις απλώς θα ενθάρρυναν το Κρεμλίνο. Έχουν σπεύσει σε μεγάλες δαπάνες για την προστασία των καταναλωτών και μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια. Αφού έψαξαν τον κόσμο για εναλλακτικούς προμηθευτές, έχουν δημιουργήσει αποθέματα (στην περίπτωση της Γαλλίας σε περισσότερο από το 90% της χωρητικότητας).
Παρόλο που οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου εξακολουθούν να είναι ανυπόφορα υψηλές, έχουν μειωθεί κατά περίπου το ένα τρίτο τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι θα το πράξουν περαιτέρω, μειώνοντας το κόστος των επιδοτήσεων που μοιράζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα απροσδόκητα κέρδη της Ρωσίας από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μπορεί να μην επαναληφθούν. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι η ρωσική παραγωγή πετρελαίου θα είναι 17% χαμηλότερη έως τον προσεχή Φεβρουάριο σε σύγκριση με την προπολεμική παραγωγή, μόλις γίνει αισθητή η πλήρης ισχύς των κυρώσεωε τν της ΕΕ.
Δεν διαφαίνεται συμβιβασμός
Τα σημάδια και από τις δύο πλευρές δείχνουν ότι ψάχνουν για έναν μακρύ χειμώνα, αντί να εξερευνούν προοπτικές διευθέτησης.
Δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης του πεδίου της μάχης, τα κίνητρα για την Ουκρανία να επιδιώξει εκεχειρία είναι ανύπαρκτα, ενώ το Κρεμλίνο είναι απίθανο να αναγκαστεί να περιγράψει τα αποτελέσματα της «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης» εάν το ένα τρίτο του Ντονμπάς είναι ακόμα στα χέρια της Ουκρανίας.
Ο στρατηγός Πετρέους πιστεύει ότι η Ρωσία αντιμετωπίζει μια «καταστροφική κατάσταση» στρατιωτικά. Είπε στο CNN ότι η Ρωσία «έχει τελειώσει κυριολεκτικά από στρατιώτες, πυρομαχικά, τανκς, οχήματα μάχης και ούτω καθεξής».
Στρατιωτικός αξιωματούχος του ΝΑΤΟ είπε στο CNN ότι περίμενε ότι ο κ. Πούτιν θα πρέπει να επανεξετάσει τη θέση του μέχρι την επόμενη άνοιξη «αν το ΝΑΤΟ παραμείνει ενωμένο απέναντι στα ενεργειακά προβλήματα του χειμώνα και εάν η Ουκρανία συνεχίσει τον αγώνα. Αλλά δεν θα διαπραγματευτεί νωρίτερα, καθώς ο κρύος χειμώνας είναι το καλύτερο όπλο του».
Μετά τον χειμώνα όμως πλήρης επίδραση των εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια από τις δυτικές κυβερνήσεις και την Ιαπωνία, και στην εξαγωγή εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας στη Ρωσία θα αρχίσει να παίζει τον ρόλο της. Το τελευταίο αρχίζει ήδη να επιβαρύνει την παραγωγή όπλων, αναγκάζοντας τον στρατό να ξεσκονίζει όπλα που είχαν αποθηκευτεί.
Η ουκρανική σύγκρουση έχει επιφέρει πολλές εκπλήξεις – και οι προβλέψεις μπορεί να μην έχουν νόημα. Η τρέχουσα μορφή του πεδίου μάχης υποδηλώνει ότι οι αρχικοί ρόλοι της Ουκρανίας και της Ρωσίας – άμυνα και επίθεση – ενδέχεται να αντιστραφούν τους επόμενους μήνες, ακόμα κι αν οι ρωσικές δυνάμεις καταφεύγουν σε ανελέητους βομβαρδισμούς πολιτικών και στρατιωτικών στόχων.
Πηγή: CNN