Σε δύο σημεία του πλανήτη είναι στραμμένο το παγκόσμιο ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή. Στη Βρετανία που πενθεί την βασίλισσα Ελισάβετ και στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, στη Σαμαρκάνδη, όπου Πούτιν και Σι έχουν επί της ουσίας την πρώτη επαφή μετά την εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις της…
Σε μία προσπάθεια να προσδιορίσει εκ νέου τη σχέση Ρωσίας – Κίνας κι όπως αυτή διαμορφώνεται με βάση τα συνεχώς εξελισσόμενα δεδομένα, το BBC εξηγεί:
Θέλετε να καταλάβετε τη Ρωσία;
Σκεφτείτε ένα γιγάντιο εκκρεμές που αιωρείται, τόσο αργά, πέρα δώθε. Συμβαίνει εδώ και αιώνες.
Γίνεται μονόδρομος και η Ρωσία κοιτάζει δυτικά προς την Ευρώπη, και η χώρα βλέπει τον εαυτό της ως αναμφισβήτητο μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Άλλες φορές, το εκκρεμές ταλαντεύεται προς την αντίθετη κατεύθυνση και η Ρωσία κοιτάζει ανατολικά. Οι κυβερνήτες του επικρίνουν τον δυτικό πολιτισμό, τις δυτικές αξίες και δηλώνουν ότι το μέλλον της Ρωσίας βρίσκεται στην Ασία.
Σας θυμίζει κάποιον; Με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, το ρωσικό εκκρεμές αιωρείται σταθερά προς τα ανατολικά.
Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη: η απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία άφησε τη Ρωσία παρία στη Δύση και τη χώρα του χτυπημένη από τις δυτικές κυρώσεις. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αποκάλεσε τον Πούτιν «δολοφόνο δικτάτορα». Η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Λιζ Τρας τον αποκάλεσε προηγουμένως «έναν απελπισμένο απατεώνα χειριστή».
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="419" width="797" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Φιλία ή “λυκοφιλία”
Ο πρόεδρος της Κίνας, ωστόσο, χρησιμοποιεί εντελώς διαφορετική γλώσσα.
«Αγαπητέ μου παλιέ φίλε!» αναφώνησε ο Σι Τζινπίνγκ, συναντώντας τον Ρώσο πρόεδρο στο περιθώριο περιφερειακής συνόδου κορυφής στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν.
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Πούτιν εξήρε τη «φιλία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας» και τη «στρατηγική συνολική συνεργασία τους».
Οι δύο ηγέτες έχουν παρόμοια κοσμοθεωρία. Και οι δύο προωθούν την ιδέα μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης: ενός «πολυπολικού κόσμου» στον οποίο οι χώρες τους λειτουργούν ως αντίβαρο στη Δύση, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Λοιπόν, πρόκειται για «καλύτερους φίλους για πάντα» Πούτιν και Σι;
ΟΧΙ ακριβώςς.
Πρώτον, το “Καλύτεροι Φίλοι για Πάντα” (BFF) σπάνια υπάρχει στην παγκόσμια πολιτική. Και δεύτερον, αυτή είναι μια ολοένα και πιο άνιση σχέση.
Η εισβολή του κ. Πούτιν στην Ουκρανία, η οποία δεν εξελίχθηκε σύμφωνα με το σχέδιο, έχει αποδυναμώσει τη Ρωσία. Το Κρεμλίνο παραδέχεται ότι ο ρωσικός στρατός έχει υποστεί «σημαντικές απώλειες», ενώ οι δυτικές κυρώσεις ασκούν έντονη πίεση στην οικονομία. Στη σχέση Ρωσίας-Κίνας, αισθάνεται όλο και περισσότερο ότι η Ρωσία είναι ο μικρότερος εταίρος.
Στη συνάντησή τους, ο κ. Πούτιν παραδέχτηκε ότι η Κίνα έχει «απορίες και ανησυχίες» για την κατάσταση στην Ουκρανία. Ήταν μια απροσδόκητη παραδοχή, από το Κρεμλίνο, ότι η λεγόμενη ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας προκαλεί κάποια ανησυχία στο Πεκίνο.
Έχοντας κόψει γέφυρες με τη Δύση και αφού πυροδότησε έναν ενεργειακό πόλεμο με την Ευρώπη, ο κ. Πούτιν επιχειρεί μια στροφή προς τα ανατολικά (είχε ελάχιστες επιλογές). Ελπίζει να αναπροσανατολίσει τη ρωσική οικονομία και να βρει νέες αγορές για το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Είναι αρκετά πρόκληση.
“Η ελπίδα είναι ότι αυτός ο άξονας θα λειτουργήσει και θα έχει αξιόπιστα μερίσματα για τη Ρωσία. Αλλά δεν βλέπω να συμβαίνει αυτό”, πιστεύει ο Sergey Radchenko, καθηγητής στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών Johns Hopkins. «Αυτό που χρειάζεται η Ρωσία είναι τελικά στη Δύση: η τεχνολογία της, οι αγορές της.
«Η Ρωσία απαιτεί από τις δυτικές τεχνολογίες να αναπτύξουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών και υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό για το εάν η Ρωσία θα μπορέσει να το κάνει αυτό χωρίς τη δυτική υποστήριξη.
“Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξεις την κατεύθυνση των ροών φυσικού αερίου. Η Σοβιετική Ένωση και η Ρωσία πέρασαν δεκαετίες χτίζοντας δίκτυα αγωγών προς την Ευρώπη και εκεί είναι η φυσική υποδομή. Είναι πολύ δύσκολο να αναπροσανατολιστούν οι ρωσικές ενεργειακές αγορές προς την Ασία.”
Η σύνοδος κορυφής στην οποία παρευρίσκονται ο κ. Πούτιν και ο κ. Σι είναι μια συνάντηση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης ή SCO. Μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα, μέλη περιλαμβάνουν τέσσερα κράτη της Κεντρικής Ασίας -Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν και Τατζικιστάν- καθώς και την Ινδία και το Πακιστάν.
Για τον Πρόεδρο Πούτιν η εκδήλωση είναι μια ευκαιρία να αποδείξει ότι, παρά τις διεθνείς κυρώσεις και τις προσπάθειες της Δύσης να απομονώσει τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα εξακολουθεί να έχει ισχυρούς φίλους.
«Η Ρωσία αρέσκεται να επισημαίνει ότι η απομόνωσή της από τη Δύση είναι μόνο στη Δύση και ότι ο κόσμος είναι πολύ πολυπολικός», σημειώνει ο καθηγητής Radchenko. «Αλλά αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι ολόκληρη η ισορροπία δυνάμεων στην SCO και στην Κεντρική Ασία αλλάζει και απομακρύνεται από τη Ρωσία.
«Ο Πούτιν βρίσκεται στη Σαμαρκάνδη τη στιγμή που ο Ρώσος ηγέτης βρίσκεται στη μέση ενός πολέμου που χάνει.
“Εν τω μεταξύ, για πρώτη φορά, οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ακολουθούν τη δική τους πολιτική. Αυτό είναι πιο αισθητό με το Καζακστάν, το οποίο ήταν πολύ δυναμικό στις σχέσεις του με τη Ρωσία. Το Καζακστάν δεν ήταν τόσο υποστηρικτικό όσο ήλπιζε ο Πούτιν έκτοτε Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία Υπάρχουν ενδιαφέρουσες αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων».
Καθώς το Κρεμλίνο προωθεί τον άξονα του ανατολικά, αξίζει να θυμηθούμε ένα βασικό σημείο για τη Ρωσία. Αυτή η χώρα -η μεγαλύτερη στον κόσμο- εκτείνεται σε δύο ηπείρους, την Ευρώπη και την Ασία.
Αντί να αφήσουμε το εκκρεμές να κουνηθεί, ίσως είναι πιο λογικό για τη Ρωσία να κοιτάξει και τις δύο πλευρές.