Στη δίνη της επισιτιστικής κρίσης

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας οδηγεί σε παγκόσμια επισιτιστική κρίση, με τις τιμές των σιτηρών, των ελαίων, των καυσίμων και των λιπασμάτων να εκτοξεύονται στα ύψη.

Πριν από την έναρξη του πολέμου, η Ουκρανία εξήγαγε το 12% του παγκόσμιου σιταριού και το 15% του καλαμποκιού σε μηνιαία βάση. Ήταν επίσης ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιέλαιου στον κόσμο. Σήμερα, αυτά τα τρόφιμα βρίσκονται ακινητοποιημένα στα λιμάνια της λόγω του σχετικού αποκλεισμού από τον ρωσικό στόλο. Πρόκειται για περίπου 20 – 25 εκατομμύρια τόνους, ενώ χθες, ο Πρόεδρος Ζελένσκι απηύθυνε νέα έκκληση για διεθνή πίεση, ούτως ώστε η Ρωσία να τερματίσει τον αποκλεισμό των ουκρανικών λιμανιών στη Μαύρη Θάλασσα.

Τα Ηνωμένα Έθνη και ορισμένες χώρες πιέζουν για το άνοιγμα ενός θαλάσσιου διαδρόμου που θα επιτρέπει την επανέναρξη των ουκρανικών εξαγωγών. Το Κίεβο βρίσκεται επί του παρόντος σε συζητήσεις με τα Ηνωμένα Έθνη, την Τουρκία και άλλες χώρες για να ανοίξει ένας τέτοιος διάδρομος που θα επιτρέψει την εξαγωγή σιτηρών. Από την πλευρά του, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε αυτήν την εβδομάδα στην Άγκυρα με τον Τούρκο ομόλογό του για αυτό το θέμα, χωρίς όμως να σημειωθεί πρόοδο προς το παρόν.

Η Γαλλία, από την πλευρά της, δήλωσε έτοιμη να βοηθήσει στην άρση του αποκλεισμού του ουκρανικού λιμανιού της Οδησσού, προκειμένου να βγουν τα μπλοκαρισμένα δημητριακά από την Ουκρανία. Ο Ουκρανός Πρόεδρος θέλει τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την Διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας. Ταυτόχρονα, υπάρχει φόβος για, τον κίνδυνο εκτίναξης των τιμών, φόβος που επιδεινώνεται από το υπερβολικό απόθεμα ορισμένων χωρών.

Για να αποφευχθεί η άνοδος των τιμών, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιέγραψε ένα σχέδιο δράσης τεσσάρων σημείων, το πρώτο από τα οποία είναι να διατηρηθούν οι αγορές ανοιχτές, χωρίς περιορισμούς ή ελέγχους εξαγωγών, ώστε να συνεχιστεί το εμπόριο. Πρέπει, επίσης, να εντατικοποιηθούν οι εργασίες για «μονοπάτια αλληλεγγύης», δηλαδή τη δημιουργία εναλλακτικών εφοδιαστικών διαδρομών με όλους τους κατάλληλους τρόπους μεταφοράς για να διασφαλιστεί ότι τα δημητριακά που έχουν αποκλειστεί στην Ουκρανία θα βγουν στην αγορά το συντομότερο δυνατό. Η Πρόεδρος της Επιτροπής επανέλαβε τη σημασία της αλληλεγγύης και της υποστήριξης προς τις πιο ευάλωτες χώρες. Πενήντα εκατομμύρια ευρώ θα προοριστούν ιδίως για τις χώρες του Σαχέλ και της Ανατολικής Αφρικής, που πλήττονται σοβαρά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. 

Εν τω μεταξύ, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ήδη διαθέσει 3 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις στη γεωργία και τη διατροφή, τα προγράμματα ύδρευσης και αποχέτευσης, και ταυτοχρόνως διερευνά τη δυνατότητα κινητοποίησης επιπλέον 600 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης.

Αυτή η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έρχεται πριν από την επόμενη σύνοδο κορυφής της G7, που είναι προγραμματισμένη από τις 11 έως τις 13 Ιουνίου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό το μπλοκάρισμα ενέχει τρομερό κίνδυνο πείνας για πολλές χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.

Σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Αλληλεγγύης, αυτή η επιδείνωση αποδίδεται σε διαφόρους και αλληλοενισχυόμενους παράγοντες, οι οποίοι κινούνται από τις συγκρούσεις έως τις περιβαλλοντικές και κλιματικές κρίσεις, από τις οικονομικές κρίσεις έως τις κρίσεις στην υγεία. Το Κέρας της Αφρικής, και συγκεκριμένα η Αιθιοπία, η Κένυα και η Σομαλία, αντιμετωπίζουν επίσης κρίσεις πείνας που απειλούν 20 εκατομμύρια ανθρώπους και δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται κινήματα εξέγερσης, όπως κατά τη διάρκεια της αραβικής άνοιξης, ή αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς τον δυτικό κόσμο.