Το Διεθνές Δίκαιο, ο Μητσοτάκης και η κυρία Χίγκινς

Σε όλη την αλυσίδα των προκλήσεων του – πότε αλαζονικού, πότε ονειροπαρμένου –  γείτονα ο Πρωθυπουργός επιμένει να επικαλείται το διεθνές δίκαιο. Η επιμονή του αυτή αποτυπώνεται ακόμη και στη σειρά των όρων που χρησιμοποιεί όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ακόμη πρόκληση, 

Έτσι, ακόμη και στην πρόσφατη πρόκληση ο αναλυτής εντοπίζει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης σπουδαιολογεί ως κομβικότερης σημασίας παράγοντα το διεθνές δίκαιο ακόμη και σε σχέση με πανίσχυρους διεθνείς οργανισμούς: «Έχουμε πει πολλές φορές ότι η γεωγραφία μάς θέλει δίπλα-δίπλα, όμως -δυστυχώς- εκείνοι επιλέγουν να σταθούν απέναντί μας, απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο, απέναντι στην Ευρώπη, απέναντι στο ΝΑΤΟ».  Και σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να είναι σύμπτωση, ιδίως στο ειδικό πεδίο των διεθνών σχέσεων, όπου η σημασία κρύβεται ενίοτε στις λεπτομέρειες των τοποθετήσεων αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων.

Μεταξύ των πιο εύληπτων και των πιο κλασικών αντιλήψεων για το διεθνές δίκαιο έγκειται στο ότι αυτό δεν είναι κάτι περισσότερο από κανόνες δικαίου, όπως συμβαίνει και με άλλες περιοχές του δικαίου, δημοσίου και ιδιωτικού.

Εντούτοις, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, έχει εκδηλωθεί μια άκρως ενδιαφέρουσα, επιστημονικά και πολιτικά, συζήτηση για τον ίδιο τον χαρακτήρα αυτού του δικαιϊκού κλάδου. Η εν λόγω συζήτηση θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο ερώτημα σχετικά με το δημόσιο διεθνές δίκαιο πρέπει να νοείται ως ένα απλό άθροισμα κανόνων ή ως ένα σύστημα με κανονιστικό περιεχόμενο.

Και η συζήτηση αυτή κάθε άλλο παρά ως στενά «ακαδημαϊκή» θα μπορούσε να εκληφθεί, καίτοι ο ακαδημαϊκός χαρακτήρας ενός διαλόγου γύρω από ένα ζήτημα δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται υποτιμητικά. 

Με βάση την συμβατική προσέγγιση, το διεθνές δίκαιο συγκροτείται από νομικούς κανόνες, προσέγγιση που, πλέον, αμφισβητείται δυναμικά από μια ευρύτερη αντίληψη, η οποία βλέπει στο διεθνές δίκαιο ένα κανονιστικό – δεσμευτικό σύστημα, ένα σύστημα αποτελούμενο από κοινές αρχές που διαπερνούν το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.

Η συμμόρφωση με αυτό το σύστημα έχει μια αναντίρρητα υποχρεωτική διάσταση και η τυχόν παραβίαση κοστίζει όχι μόνο στη διεθνή εικόνα μιας χώρας, αλλά και στην διεθνή νομιμοποίησή της, όπως έχει δείξει η Ρόζαλιν Χίγκινς, διδάκτωρ και καθηγήτρια διεθνούς δικαίου, ευρύτερα γνωστή από τη θητεία της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και από τις σχετικές απόψεις της που αποτυπώνονται κυρίως στη μελέτη της «Προβλήματα και διαδικασίες: το Διεθνές Δίκαιο και πώς το χρησιμοποιούμε».

Η επίμονη επίκληση του διεθνούς δικαίου από τον Έλληνα Πρωθυπουργό υπενθυμίζει το κανονιστικό πλαίσιο στο εσωτερικό του οποίου οφείλει να κινείται η διεθνής κοινότητα, με κανόνες δεσμευτικούς για όλες τις σύγχρονες χώρες, ειδικά όταν αυτές παραβιάζουν τους κανόνες αυτούς και, μάλιστα, επαναληπτικά, όπως συμβαίνει το τελευταίο διάστημα με τη γειτονική μας χώρα.