ΣΥΡΙΖΑ: Αντισυστημικός ή συστημικός;

Το ερώτημα έμοιαζε να έχει απαντηθεί μέχρι προσφάτως: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν παλεύει για την ανατροπή του υφιστάμενου, οικονομικού και πολιτικού, συστήματος. Η δημόσια στάση και συμπεριφορά των προεδρικών και των «υπεύθυνων» της Γέφυρας συνηγορούσαν υπέρ αυτής της απάντησης. Το ερώτημα επανέρχεται μετά τους φλογερούς αντινεοφιλελεύθερους λόγους του Α. Τσίπρα, τις αντικαπιταλιστικές τοποθετήσεις στελεχών που κινούνται στην τάση των «53», ακόμη και από τοις παρεμβάσεις πιστών προοδευτικών.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό οφείλει, ανάμεσα στα άλλα, να εντάξει την –  πάλαι ποτέ κινηματική και πλέον λαϊκή – διάσταση του αριστερού ριζοσπαστιμού στη χώρα μας, η οποία όμως απονεκρώνεται με την είσοδο του κόμματος στο Κοινοβούλιο και, πολύ περισσότερο, στα έδρανα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.

«Ήττα του δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό», είχε αποκαλέσει με στομφώδες ύφος ο Α. Μπαλτάς, εκ των δομομαρξιστών θεωρητικών της Κουμουνδούρου, ή, με πιο απλά λόγια, αντισυστημικοί στην αντιπολίτευση, συστημικοί στην κυβέρνηση. Με την ανάδειξη σε κυβερνητική πλειοψηφία, ο ΣΥΡΙΖΑ εγκαταλείπει την αντισυστημική ρητορική και γίνεται συνιστώσα του συστήματος, δύναμη συστημική.

Κι εδώ τίθεται αλυσιδωτά το ζήτημα των θεσμών, της υπάρχουσας θεσμικές αρχιτεκτονικής και της εσωτερικής λογικής που τη διατρέχει. Με ποια διαδικασία οι πολιτικοί θεσμοί καταφέρνουν να μεταβολίζουν τον αντισυστημισμό της εν Ελλάδι ριζοσπαστικής αριστεράς;

Η μεγάλη δύναμη των δημοκρατικών θεσμών, που στη μαρξική αργκό αποκαλούνται «θεσμικός κρετινισμός», είναι η ικανότητά της να μεσολαβεί και να απορροφά στα δίχτυα της τα αντισυστημικά και ριζοσπαστικά πολιτικά σχήματα. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται με τη συγκατάνευση του εκλογικού σώματος να ασκήσει κυβερνητικά καθήκοντα, η πολιτική φυσιογνωμία του μεταμορφώνεται και μετασχηματίζεται σε σαφώς συστημική ρότα.

Μέσα σε ελάχιστους μήνες από την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας, ο ΣΥΡΙΖΑ   συνθηκολόγησε πολιτικά, εφαρμόζοντας πολιτικές οικονομικής λιτότητας, για να μπορέσει να παραμείνει εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Αυτή η ανατροπή ήταν επίσης το εργαλείο που επέτρεψε στον ΣΥΡΙΖΑ να ξεκινήσει τη διαδικασία πολιτικής και ιδεολογικής αλλαγής. Μια αλλαγή που επιβεβαιώθηκε με την επιστροφή του κόμματος στην αντιπολίτευση.

Μέχρι πρόσφατα, η αλλαγή αυτή δεν είχε συνοδευθεί από την επάνοδο στον παλαιό και εκλογικά χρυσοφόρο ριζοσπαστισμό. Οι πρόσφατες αλλαγές σε θέσεις και τοποθετήσεις ηγετικών στελεχών δείχνουν αισθήματα νοσταλγίας και μεταστροφή προς τον ριζοσπαστισμό παλαιότερων περιόδων. Ένας ριζοσπαστισμός όμως που κόστισε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, μια τρίτη, περιττή δανειακή σύμβαση και πέρασμα της περιουσίας του δημοσίου στο Υπερταμείο για 99 χρόνια.