Μακλόου: Ένα διαζύγιο που στοίχισε να βγουν στο σφυρί πίνακες «διαμάντια»

Η δεύτερη παρτίδα του «θησαυρού» του ζεύγους Λίντα και Χάρι Μακλόου, μιας από τις μεγαλύτερες συλλογές έργων τέχνης που έχουν βγει σε δημοπρασία μόλις ολοκληρώθηκε και μπορεί να μπει άνετα σε ένα βιβλίο Γκίνες για την τέχνη, αφού είναι η πιο πολύτιμη συλλογή που έχει πωληθεί ποτέ σε δημοπρασία, αποφέροντας το εντυπωσιακό ποσό των 922,2 εκατ. δολαρίων.

Η πρώτη δημοπρασία, τον Νοέμβριο του 2021, απέφερε 676,1 εκατ. δολάρια, το μεγαλύτερο συνολικό ποσό για μία μόνο πώληση στην 277χρονη ιστορία του οίκου δημοπρασιών και η δεύτερη 246,1 εκατ. δολάρια με 65 έργα. Μετά την πικρή σάγκα του διαζυγίου τους οι Μακλόου απέκτησαν τον τελευταίο μάλλον τίτλο από κοινού, αυτόν των κατόχων της πιο ακριβής συλλογής τέχνης, αφού ξεπέρασαν ακόμα και τις πωλήσεις έργων από την περιουσία της Πέγκι και του Ντέιβντ Ροκφέλερ από τον οίκο Christie’s το 2018, οι οποίες έφτασαν τα 835,1 εκατομμύρια δολάρια.

Η συλλογή των Μακλόου είναι αντιπροσωπευτική της ακμής του μεταπολεμικού μοντερνισμού, της αφαίρεσης και της εννοιολογικής τέχνης. Έργα του Ρόι Λίχτενστάιν και της Άγκνες Μάρτιν, του Γκέρχαρντ Ρίχτερ, του Ρόθκο, του Πόλκε, του Γουόρχολ προκάλεσαν μια μη αναμενόμενη φρενίτιδα στους πλειοδότες.

Toν Ιούνιο του 2016, μετά από εβδομάδες ψιθύρων σε όλο το Upper East Side και σε όλο το East End του Long Island, η Νέα Υόρκη φάνηκε να έχει επισήμως ένα διαζύγιο δισεκατομμυρίων δολαρίων στα δικαστήριά της

Η συλλογή των Μακλόου είναι αντιπροσωπευτική της ακμής του μεταπολεμικού μοντερνισμού, της αφαίρεσης και της εννοιολογικής τέχνης. Έργα του Ρόι Λίχτενστάιν και της Άγκνες Μάρτιν, του Γκέρχαρντ Ρίχτερ, του Ρόθκο, του Πόλκε, του Γουόρχολ προκάλεσαν μια μη αναμενόμενη φρενίτιδα στους πλειοδότες. Μετά από 57 χρόνια γάμου, ο μεγιστάνας των ακινήτων Χάρι Μάκλοου κατέθεσε αίτηση διαζυγίου από τη σύζυγό του, Λίντα, εκ των διαχειριστών του Ιδρύματος Γκούγκενχαϊμ και επίτιμη επίτροπο του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, η οποία ήταν παθιασμένη με τη συλλογή έργων μοντέρνας τέχνης.

Λίγο καιρό νωρίτερα η «New York Post» είχε δημοσιεύσει φωτογραφίες του σε περιπτύξεις με μια νεότερή του ξανθιά γυναίκα που τελικά αποκαλύφθηκε ότι ονομάζεται Πατρίσια Λαντό –σήμερα είναι η δεύτερη σύζυγός του. Για την ιστορία, όποιος δεν τη γνώριζε την έμαθε από μια γιγαντιαία φωτογραφία της, που ο Μακλόου φρόντισε να κρεμάσει δίπλα στη δική του, στην πλευρά ενός πολυτελούς κτιρίου διαμερισμάτων που έχτιζε στο Μανχάταν.

Πίσω στο 2016, όταν ο Μακλόου, από το πουθενά, ανακοίνωσε στη σύζυγό του ότι την εγκαταλείπει για μια νεότερη γυναίκα την οποία είχε στεγάσει σε ένα αριστοκρατικό κτίριο της Park Avenue για δυο ολόκληρα χρόνια και αμέσως μετά αποχώρησε από την κοινή τους κατοικία, για να κάνει διακοπές με τη νέα του σύντροφο στα Χάμπτονς ως ευτυχισμένο ζευγάρι, το Σαββατοκύριακο της Memorial Day.

Πολλοί έχουν ψιθυρίσει ότι ο έρωτας μεταξύ του 79χρονου τότε Χάρι (σήμερα είναι 85 ετών) και της νέας του αγαπημένης, που ήταν πρόεδρος του Μουσείου Γάλλων Φίλων του Ισραήλ, πρέπει να ήταν η από αυτούς που τυφλώνουν, γιατί λέγεται ότι με τη Λίντα δεν έχουν προγαμιαίο συμβόλαιο.

Αλλά για τον μεγιστάνα ων ακινήτων, που ανάμεσα σε άλλα είχε στην ιδιοκτησία του το κτίριο της G.M. και ανέπτυξε το γυάλινο κουτί ενός καταστήματος της Apple στην Πέμπτη Λεωφόρο, ο δρόμος προς το διαζύγιο προμήνυε έναν πολύ οδυνηρό, ταραχώδη χωρισμό, που φάνηκε και από το πώς διαμελίστηκε κυριολεκτικά η συλλογή έργων τέχνης τους.

Το πολύκροτο διαζύγιο των Μακλόου ήταν συνέχεια του άλλου έπους διαζυγίου της οικογένειας, με την κόρη των Μακλόου να έχει χωρίσει άσχημα με τον εργολάβο σύζυγό της Κεντ Σουίγκ, σε μια αντιδικία που κράτησε πέντε χρόνια και που μπροστά του ο «Πόλεμος των Ρόουζ» μοιάζει με κόμικ για ανήλικα.

Πριν από τη δημοπρασία των έργων τέχνης, υπήρχε ένα διαμέρισμα αξίας 72 εκατομμυρίων δολαρίων, τόσο μεγάλο που εκτείνεται σε όλο το μήκος της μιας πλευράς του ξενοδοχείου Plaza, με παράθυρα που βλέπουν στο Central Park. Ένα δεύτερο διαμέρισμα στο Μανχάταν, σε ένα από τα ψηλότερα κτίρια στο δυτικό ημισφαίριο, κατά μήκος της λεγόμενης Millionaire’s Row. Ένα σπίτι 19 εκατομμυρίων δολαρίων στο Χάμπτονς του Λονγκ Άιλαντ με γείτονεw όπως η Μάρθα Στιούαρτ και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ. Ένα γιοτ αξίας 23,5 εκατομμυρίων δολαρίων και η συλλογή έργων τέχνης, ένας τεράστιος θησαυρός αριστουργημάτων την οποία ο δικαστής που προεδρεύει στο διαζύγιο χαρακτήρισε «εξαιρετική» και «διεθνούς φήμης» και που είχε γίνει το τελευταίο κεφάλαιο στο φρικτό ξεκατίνιασμα των πρώην. Ανάμεσα στα περισσότερα από 150 έργα περιλαμβάνονταν πολλά έργα των Πάμπλο Πικάσο, Τζεφ Κουνς, Γουίλεμ ντε Κούνινγκ και Μαρκ Ρόθκο.

Οι δικηγόροι των δυο πλευρών στο διαζύγιο αυτό, που είναι το πιο ποσυζητημένο γεγονός στον κόσμο του χρήματος της Νέας Υόρκης, συμφώνησαν να βγει σε δημοπρασία η συλλογή του ζεύγους

Ο Χάρι Μακλόου είναι ένας σκληρός επιχειρηματίας, μπλεγμένος με ύποπτες εργολαβίες, που έχει περάσει στιγμές δόξας και μεγάλες ήττες, όπως όταν στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 αναγκάστηκε να πουλήσει το κτίριο της General Motors στο Μανχάταν. Ο Μακλόου ήταν ο 239ος στη λίστα του 2007 του περιοδικού «Forbes» με τους 400 πλουσιότερους Αμερικανούς, με καθαρή αξία περιουσίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (2,48 δισεκατομμύρια δολάρια σήμερα). Αυτό συνέβαινε όταν του ανήκε ακόμη το κτίριο της G.M. Από τότε δεν έχει μπει στη λίστα του «Forbes».

Η Λίντα φιγουράριζε συχνά σε γκαλά και το ζευγάρι ανήκε στις εξέχουσες διασημότητες του Μανχάταν για χρόνια και φωτογραφίζονταν από γκαλά σε γκαλά, ως φιλάνθρωποι και φιλότεχνοι.

Είναι προφανές ότι η Λίντα Μακλόου –81 ετών σήμερα– δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί παρά μόνο με τη δέουσα σκληρότητα το διαζύγιο και αμέσως του πήρε το περίφημο διαμέρισμα στο Plaza και τα εκεί έργα τέχνης, αξίας 39 εκατομμυρίων δολαρίων, τα ασημικά αξίας 409.500 δολαρίων, κοσμήματα αξίας 3,8 εκατομμυρίων δολαρίων και βιβλία αξίας 85.500 δολαρίων, ενώ ο Μακλόου πήρε το γιοτ και τα αυτοκίνητα που η δικαστής είπε ότι αξίζουν 385.000 δολάρια.

Γιατί πουλήθηκε η απίστευτη αυτή συλλογή έργων τέχνης;

Ο David Boies, δικηγόρος που εκπροσώπησε τον Μακλόου, είπε στο εφετείο ότι οι πρώην σύζυγοι έπρεπε να ξεφορτωθούν την τέχνη «για να συντηρήσουν τον τρόπο ζωής τους». «Δεν έχουν τα μετρητά», είπε ο κ. Boies, σημειώνοντας ότι το 60 έως 75 τοις εκατό των περιουσιακών τους στοιχείων ήταν δεσμευμένο στη συλλογή έργων τέχνης.

Τα χρόνια που είχαν προηγηθεί, οι Μακλόου περιγράφονται σε ένα βιβλίο της Vicky Ward ως αχώριστο ζευγάρι, ωστόσο ο γάμος τους ήταν «μια σχέση που μπορεί να συγκριθεί με ένα θεατρικό έργο του Έντουαρντ Άλμπι» (εννοεί προφανώς το «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ»), ενώ συχνά είχαν ακουστεί να υποτιμούν ο ένας τον άλλον και τον γάμο τους, βίαια και δημόσια.

Η συλλογή έργων τους ξεκίνησε σαν μια «ήσυχη ενασχόληση», αλλά τελικά «έγινε πραγματικά η κυρίαρχη κινητήρια δύναμη» στη ζωή της Λίντα Μακλόου, που της έδινε λόγο ύπαρξης, βάζοντάς την στον κόσμο της τέχνης, τη συγκίνηση των δημοπρασιών και τις συναναστροφές στις δεξιώσεις των γκαλερί.

Ο Χάρι Μακλόου μάλιστα «ανέπτυξε σχέσεις με καλλιτέχνες και ιδιοκτήτες γκαλερί, συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας σε ανθρώπους του κόσμου της τέχνης για συναλλαγές ακινήτων».

Οι Μακλόου απέκτησαν τόσους πολλούς πίνακες και γλυπτά που το διαμέρισμά τους στο Plaza δεν μπορούσε να τα χωρέσει, έτσι ορισμένα έργα πήγαν στο σπίτι τους στο Χάμπτονς και άλλα σε αποθήκες.

Όταν έφτασαν στα δικαστήρια η Λίντα Μακλόου ζήτησε όλα τα σημαντικά έργα τέχνης να πάνε σε αυτήν, που ήταν και η επιμελήτρια της συλλογής, και εκείνη θα αποφάσιζε τι θα πουλούσε και πότε θα το πουλούσε. Ο σύζυγος θα έπρεπε να πληρώσει φόρους για ό,τι θα πωλούνταν, διότι η αξία που θα αποδιδόταν στα έργα θα ήταν η αξία μετά τη φορολογία.

Η πλευρά του Μακλόου δεν δέχθηκε ποτέ αυτόν το διακανονισμό και το δικαστήριο με τη σύμφωνη γνώμη των δικηγόρων τους αποφάσισε να καλέσει ανεξάρτητο εκτιμητή πριν κονταροχτυπηθούν οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών, που μυρίστηκαν «αίμα» σε μια συλλογή με σπάνια εμφανιζόμενα σε δημοπρασίες έργα τέχνης, όπως οι «Εννέα Μέριλιν» του Άντι Γουόρχολ, πίνακες του Πάμπλο Πικάσο, έργα του Αλμπέρτο Τζακομέτι, του Μάρκ Ρόθκο, του Γουίλιαμ Ντε Κούνιγκ, του Σάι Τουόμπλι και του Τζεφ Κουνς.

Το ζευγάρι των μεσοαστών Εβραίων που υπήρξαν κάποτε οι Μακλόου, που από το 1959 ξεκίνησαν να κάνουν συλλογή έργων τέχνης, χάθηκε μέσα σε μια μικροπρεπή ιστορία χωρισμού με τα έργα ως απόλυτο τρόπαιο της κοινής τους ζωής. Θα μοιραστούν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο, λίγο περισσότερο από όσο είχαν εκτιμήσει οι ίδιοι τα έργα και έτσι έπεσαν οι τίτλοι τέλους σε τουλάχιστον δυο χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων. Στην ένατη δεκαετία της ζωής τους, οι Μακλόου αντιμετωπίζουν εντελώς διαφορετικά το μέλλον. Ο νεόνυμφος Χάρι κάνει σχέδια με τη νέα του σύζυγο, ενώ η Λίντα, κλεισμένη στο σπίτι, δεν μοιάζει διατεθειμένη να κάνει καμία συζήτηση για όσα έχουν συμβεί.