Έπειτα από περίπου δύο μήνες πολέμου η ενεργειακή κρίση όχι μόνο δεν εξομαλύνεται, αλλά διαρκώς επιδεινώνεται, καθώς φαίνεται να γίνονται πράξη οι απειλές του Ρώσου προέδρου. Όταν την 1 η Απριλίου προειδοποίησε με ρωσικό μπλόκο στο φυσικό αέριο σε περίπτωση που οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ και όχι σε ρούβλια, πολλοί θεώρησαν ότι πρόκειται για μια επικοινωνιακή φούσκα που δύσκολα θα λάβει σάρκα και οστά.
Ωστόσο οι εξελίξεις, δυστυχώς, τους διέψευσαν, αφού η ρώσικη πλευρά αποφάσισε να κάνει την αρχή με την Πολωνία και τη Βουλγαρία, κλείνοντας τους τη στρόφιγγα. Φυσικά η είδηση αυτή προκάλεσε ντόμινο αυξήσεων σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Πιο συγκεκριμένα, την Τετάρτη, όταν και ανακοινώθηκε το ρώσικο εμπάργκο, η τιμή του φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 24%, φτάνοντας τα 127,5€
ανά μεγαβατώρα, ενώ η τιμή του πετρελαίου ξεπέρασε και πάλι τα 100 δολάρια το βαρέλι. Και σαν να μη έφτανε αυτό, η Gazprom ανακοίνωσε ότι σειρά παίρνουν η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Σερβία, εφόσον ακολουθήσουν την ίδια τακτική με τις δύο αποκλεισμένες χώρες.
Όπως ήταν αναμενόμενο στην Ελλάδα χτύπησε συναγερμός, και συζητήθηκε εκτενώς –έπειτα από έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου– η ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη μοίρα από άλλες χώρες, έχοντας μακροπρόθεσμα συμβόλαια με τους Ρώσους. Μπορεί, λοιπόν, να περιμένει μέχρι το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου, περίοδος όπου θα καταβληθεί η δική της πληρωμή, προκειμένου να δει τι στάση θα κρατήσουν και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Διότι, εδώ, υπάρχει ένα «παραθυράκι» που μπορεί να ανατρέψει το σκηνικό, επιτρέποντας σε ένα κράτος-μέλος να πληρώσει σε ευρώ.
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="1063" width="960" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχει η λεγόμενη «ρήτρα διαφυγής», η οποία λειτουργεί ως εξής: μία χώρα έχει τη δυνατότητα να ανοίξει έναν δεύτερο λογαριασμό στην Gazprombank, κι εκείνη με έναν εσωτερικό μηχανισμό να μετατρέψει τα ευρώ ή τα δολάρια σε ρούβλια. Στην πραγματικότητα αυτή η μέθοδος ήταν γνωστή στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γι’ αυτό το λόγο
αιφνιδιάστηκαν από το ρωσικό μπλόκο, μιλώντας ξεκάθαρα για έναν ενεργειακό πόλεμο όπου το φυσικό αέριο αποτελεί ένα μέσο εκβιασμού του Πούτιν απέναντι σε μία Ευρώπη που παρουσιάζεται άτολμη και διχασμένη. Κι αυτή τη φορά τα στρατόπεδα δεν είναι βόρειοι και νότιοι αλλά λιγότερο ή περισσότεροι εξαρτημένοι από το ρώσικο φυσικό αέριο.
Σε αυτή τη φάση η Ευρώπη μοιάζει με ένα υπερωκεάνιο που δύσκολα μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση, ξεχνώντας, μάλιστα, τη βασική πρακτική της αγοράς: ότι ένας προμηθευτής κάνει γενναιότερη έκπτωση σε μία μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ παρά σε ένα μικρό μπακάλικο. Συνεπώς, πρέπει να πάμε όλοι ενωμένοι σε αυτή την τεράστια πρόκληση που λέγεται ενεργειακή ακρίβεια, και να υπάρξει μια μεγαλύτερη ευρωπαϊκή «αλληλεγγύη». Πως μεταφράζεται αυτό; Για παράδειγμα, στη δημιουργία ενός ταμείου ενεργειακής κρίσης που θα χρηματοδοτεί το υπέρογκο ενεργειακό κόστος. Η στην παροχή κοινοτικών κονδυλίων και προγραμμάτων ΈΣΠΑ που θα έχουν στο επίκεντρο τις επιχειρήσεις που παράγουν τους τελευταίους μήνες με δυσανάλογο κόστος. Επιπλέον, θα μπορούσε να γίνει μια ανακατανομή των πόρων του ταμείου ανάκαμψης με σκοπό την ανακούφιση όλων των πολιτών από την λαίλαπα της ακρίβειας.
Σαφέστατα, κάθε Κυβέρνηση σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου που προσπαθεί να λάβει από μόνη της μέτρα κατά της ακρίβειας, λίγα πράγματα θα μπορέσει να πετύχει, καθώς αυτά τα μέτρα θα είναι πρόσχαιρα και αναποτελεσματικά, χωρίς να δίνουν σημαντικές ανάσες. Ήρθε η ώρα, λοιπόν, η Ευρώπη να αποδείξει ότι αποτελεί μια αληθινή ένωση, προς όφελος των 450 εκ. πολιτών της, που αυτή τη
στιγμή παραμένουν όμηροι των επιμέρους συμφερόντων και ιδεοληψιών. Γιατί το ενεργειακό ζήτημα ίσως να είναι δυσκολότερο από την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, απειλώντας με μόνιμη φτωχοποίηση τη μεσαία τάξη.
*Ο Νίκος Κανέλλος είναι Οικονομολόγος – Διδάκτωρ ΕΜΠ