Βρισκόμαστε μπροστά στη μεγαλύτερη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο ΟΗΕ. Η αιτία της κρίσης εντοπίζεται στη συνεχόμενη ρωσο – ουκρανική ένοπλη σύγκρουση, η οποία κλείνει δύο μήνες ζωής και η οποία ωθεί Ουκρανούς να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να κινηθούν προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ωστόσο, στην Ευρώπη, η μετανάστευση δεν αποτελεί ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Η ανάγκη εγκατάλειψης των αγροτικών περιοχών, λόγω των οικονομικών πιέσεων και δυσκολιών της εποχής αλλά και της εκβιομηχάνισης, οδήγησε στην αύξηση των μεταναστευτικών ρευμάτων προς την Ευρώπη. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι χώρες της Ευρώπης αντιμετώπισαν με ήπιο τρόπο το φαινόμενο που είχαν μπροστά τους.
Για να καταστεί αυτό πιο σαφές, οι χώρες της Βορειοδυτικής (ΒΔ) Ευρώπης ήταν οι πιο αναπτυσσόμενες στην Ευρώπη πέρα από τις δύσκολες καταστάσεις των δυο παγκόσμιων πολέμων που είχαν αντιμετωπίσει οι χώρες αυτές ανασυγκροτήθηκαν και ενίσχυσαν την οικονομία τους και την ευημερία τους από την παρουσία των μεταναστών. Μετανάστες που ήρθαν για ένα καλύτερο επαγγελματικό και κοινωνικό βίο από χώρες κυρίως της Νότιας Ευρώπης. Η ύπαρξη των μεταναστών στις χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης τους βοήθησε αναπτύσσοντας και άλλο τις χώρες αυτές.
Αξίζει να αναφερθεί ότι λόγω των σημαντικών περιορισμών από κάποιες χώρες υποδοχής κατά τον εικοστό αιώνα , κάποιοι μετανάστες από κάθε άκρη της γης προτίμησαν να κατευθυνθούν και να εγκατασταθούν είτε για δουλεία είτε για προσωρινή ή μόνιμη κατοικία σε χώρες της Νοτιάς Ευρώπης.
Στην Ευρώπη παρατηρήθηκαν τέσσερις περίοδοι μετανάστευσης από και προς αυτήν κατά την μεταπολεμική μέχρι την σημερινή εποχή. Αυτά τα μεταναστευτικά κύματα επιχειρούμε να περιγράψουμε εδώ.
- Περίοδος 1945-1960: Η περίοδος που χαρακτηρίστηκε από μετακινήσεις Ευρωπαίων από αποικίες που έγιναν ανεξάρτητα κράτη λόγο των παγκόσμιων πολέμων και των επαναπατρισμών. Τέτοιες περιπτώσεις είναι της Βρετάνιας που μετανάστευσαν από τις Δυτικές Ινδίες (Πακιστάν και Ινδίες), της Γαλλίας από τις αποικίες της Αφρικής και της Ολλανδίας από αποικίες τις Ινδονήσιας.
- Περίοδος 1960-1973/74: Μερικές χώρες της ΒΔ Ευρώπης παρουσίαζαν ελλείψεις εργατικού δυναμικού και για κάλυψη τους βοήθησαν οι μετανάστες. Τα φθηνά εργατικά χέρια των μεταναστών ήταν πολύ σημαντικά για την οικονομία. Το πιο γνωστό παράδειγμα μιας τέτοιας χωράς ήταν της Γερμανίας με τους λεγόμενους ‘φιλοξενούμενους’ εργάτες κάνοντας ειδικές συμφωνίες με χώρες της Ευρώπης, όπως την Ελλάδα, Ιταλία και μη ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Τουρκία κλπ.
- Περίοδος 1973-1988: Σε αυτήν την περίοδο παρατηρείται η ύφεση άρα τα φθηνά εργατικά χέρια των μεταναστών δεν χρειάζονται πλέον και έτσι οι χώρες της ΒΔ Ευρώπης δεν τα αναζητούν με αποτέλεσμα να κλείσουν τα σύνορα της Γερμανίας και της Γαλλίας για αυτούς. Με την κρίση του πετρελαίου που συνέβαλε στην όλη διαδικασία της ύφεσης, μείωσε και τα μεταναστευτικά ρεύματα. Οι οικονομικοί μετανάστες πλέον δεν αναζητούσαν εργασία για να μείνουν σε αυτές τις χώρες αλλά την επανένωση της οικογενείας, το άσυλο λόγο των υψηλών ποσοστών γεννήσεων και των χαμηλών σε θανάτους των μεταναστών. Βεβαία η όλη προσπάθεια να περιοριστούν και να επιστρέψουν στην χώρα προέλευσης τους οι μετανάστες, από τις κυβερνήσεις των ΒΔ χωρών της Ευρώπης, προβεί αναποτελεσματική καθώς κατά την διάρκεια του ’80 ο αριθμός αυξήθηκε πάλι προς την Ευρώπη.
- Περίοδος 1989 έως και σήμερα: παρατηρείται μια αύξηση των μεταναστών προς τις χώρες της ΒΔ Ευρώπης και της Νότιας Ευρώπης από χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης εξαιτίας της κατάρρευσης των καθεστώτων του λεγομένου «υπαρκτού σοσιαλισμού». Άνθισε το λεγόμενο φαινόμενο της ενδοευρωπαϊκής μετανάστευσης, μετανάστες της Γερμανίας μετανάστευσαν στην Πολωνία λόγο της ανεργίας.
Δεν γνωρίζουμε λοιπόν με σιγουριά ότι βρισκόμαστε μπροστά στη μεγαλύτερη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση στην Ευρώπη. Βέβαιο όμως είναι ότι η ήπειρός μας διαθέτει πλούσια ιστορική εμπειρία στον κρίσιμο αυτό τομέα του κοινού μας βίου.