Η Ρωσία έχει μετακινήσει το επίκεντρο του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, αφού απέσυρε τις δυνάμεις της κοντά στην πρωτεύουσα Κίεβο. Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε ότι η μάχη για την περιοχή γνωστή ως Donbas έχει ξεκινήσει και ένα πολύ μεγάλο μέρος του ρωσικού στρατού συμμετέχει.
Τι θα χρειαζόταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν προτού μπορέσει να διεκδικήσει επιτυχία τον στόχο του να «απελευθερώσει» την παλιά βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας και είναι αυτό εφικτό;
Οι καλύτερα εκπαιδευμένες δυνάμεις της Ουκρανίας είχαν ήδη τοποθετηθεί στα ανατολικά λόγω ενός οκταετούς πολέμου με αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία. Θεωρείται ότι υπέστησαν μεγάλες απώλειες, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική πρόκληση για τον ρωσικό στρατό εισβολής.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ήδη προκαλέσει μια ανθρωπιστική καταστροφή στα ανατολικά, αλλά ακόμα δεν ελέγχουν το λιμάνι της Μαριούπολης. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας είπε ότι «θα πολεμήσουμε για κάθε μέτρο της γης μας» και η νέα επίθεση της Ρωσίας θα μπορούσε να προαναγγέλλει μια παρατεταμένη σύγκρουση.
Τι είναι το Ντονμπάς της Ουκρανίας;
Όταν ο Πρόεδρος Πούτιν μιλά για το Ντονμπάς, αναφέρεται στην παλιά περιοχή παραγωγής άνθρακα και χάλυβα της Ουκρανίας. Αυτό που πραγματικά εννοεί είναι το σύνολο των δύο μεγάλων ανατολικών περιοχών, του Λουγκάνσκ και του Ντόνετσκ, που εκτείνονται από έξω από τη Μαριούπολη στα νότια μέχρι τα βόρεια σύνορα.
«Το κλειδί είναι ότι έχει αναγνωριστεί από το Κρεμλίνο ως ένα ρωσόφωνο τμήμα της Ουκρανίας που είναι περισσότερο Ρωσία παρά Ουκρανία», λέει ο Sam Cranny-Evans του Royal United Services Institute.
Αυτές οι περιοχές μπορεί να είναι σε γενικές γραμμές ρωσόφωνες, αλλά δεν είναι πλέον φιλορωσικές. «Η Μαριούπολη ήταν μια από τις πιο φιλορωσικές πόλεις στην Ουκρανία και για να το ισοπεδώσω είναι πέρα από την αντίληψή μου», λέει ο ειδικός στον τομέα της άμυνας Konrad Muzyka, επικεφαλής της Rochan Consulting.
Ένα μήνα μετά τον πόλεμο, η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι είχε τον έλεγχο του 93% της περιοχής του Λουγκάνσκ και του 54% του Ντόνετσκ. Ο πρόεδρος της Ρωσίας απέχει ακόμη πολύ από το να υποτάξει ολόκληρη την περιοχή, αλλά ακόμα κι αν ήταν σε θέση να διεκδικήσει τη νίκη, αυτή είναι μια πολύ μεγάλη περιοχή προς έλεγχο.
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="983" width="1200" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Γιατί ο Πούτιν θέλει να ελέγξει το Ντονμπάς
Ο Ρώσος ηγέτης έχει επανειλημμένα διατυπώσει την αβάσιμη κατηγορία ότι η Ουκρανία διέπραξε γενοκτονία στα ανατολικά.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, σχεδόν τα δύο τρίτα των ανατολικών περιοχών βρίσκονταν στα χέρια της Ουκρανίας. Τα υπόλοιπα διοικούνταν από Ρώσους πληρεξούσιους, οι οποίοι δημιούργησαν κρατίδια που υποστηρίζονταν από τη Μόσχα κατά τη διάρκεια ενός πολέμου που ξεκίνησε πριν από οκτώ χρόνια.
Λίγο πριν τον πόλεμο, ο Πρόεδρος Πούτιν αναγνώρισε όλες τις δύο ανατολικές περιοχές ως ανεξάρτητες από την Ουκρανία.
Εάν η Ρωσία κατακτούσε και τις δύο μεγάλες περιοχές, θα έδινε στον Βλαντιμίρ Πούτιν κάποιο επίτευγμα από τον πόλεμο της Ρωσίας. Το επόμενο βήμα θα ήταν τότε η προσάρτηση του Ντονμπάς, όπως ακριβώς έκανε με την Κριμαία μετά από ένα απαξιωμένο δημοψήφισμα το 2014.
Και αν γινόταν πριν από τις 9 Μαΐου, θα μπορούσε ακόμη και να γιορτάσει την Ημέρα της Νίκης, όταν ο ρωσικός στρατός σηματοδοτεί ακόμη την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας το 1945.
Ο ηγέτης-μαριονέτα της Ρωσίας στο Λουγκάνσκ έχει ήδη μιλήσει για δημοψήφισμα στο «εγγύς μέλλον», αν και η ιδέα έστω και ψευδούς ψηφοφορίας σε εμπόλεμη ζώνη φαίνεται παράλογη.
Ποια είναι η στρατηγική του Πούτιν;
Ο στρατός της Ουκρανίας πιστεύει ότι θέλει τον πλήρη έλεγχο όχι μόνο του Ντονμπάς αλλά και της νότιας περιοχής Χερσώνα, βόρεια και δυτικά της Κριμαίας. Αυτό θα του έδινε μια χερσαία γέφυρα κατά μήκος της νότιας ακτής στα ρωσικά σύνορα και τον έλεγχο της παροχής νερού στην Κριμαία.
Μεγάλο μέρος του Ντόνετσκ και βασικές περιοχές του Λουγκάνσκ βρίσκονται ακόμα στα χέρια της Ουκρανίας, έτσι οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να περικυκλώσουν τον στρατό της Ουκρανίας στα ανατολικά, κινούμενοι από βορρά, ανατολικά και νότια. «Αυτή είναι μια μεγάλη περιοχή προς έλεγχο και νομίζω ότι δεν πρέπει να υποτιμούμε τη γεωγραφική πολυπλοκότητα αυτής της κατάστασης», λέει η Tracey German, καθηγήτρια συγκρούσεων και ασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου.
Δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να καταλάβουν τη δεύτερη πόλη της Ουκρανίας, το Χάρκοβο, νότια των ρωσικών συνόρων, αλλά έχουν καταλάβει τον έλεγχο του Izyum – μιας στρατηγικής πόλης πιο κάτω από τον κεντρικό αυτοκινητόδρομο που κατευθύνεται προς την ελεγχόμενη από τους αυτονομιστές ανατολικά.
«Αν κοιτάξετε τι κάνουν γύρω από το Izyum, ακολουθεί τις κύριες γραμμές των αυτοκινητοδρόμων και αυτό θα ήταν λογικό, δεδομένου ότι μετακινούν το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού τους οδικώς και σιδηροδρομικώς», λέει ο καθηγητής German.
Οι πόλεις που βρίσκονται τώρα στα ρωσικά αξιοθέατα έχουν ήδη βιώσει χρόνια πολέμου από τότε που οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία κατέλαβαν για πρώτη φορά μεγάλα τμήματα του Ντονμπάς.
Ο επόμενος μεγάλος στόχος στον δρόμο Μ03 είναι το Σλοβιάνσκ, μια πόλη 125.000 κατοίκων που καταλήφθηκε από δυνάμεις που υποστηρίζονται από τη Ρωσία το 2014 προτού ανακαταληφθεί. Η κατάληψη του Kramatorsk, ακριβώς στα νότια, είναι επίσης ένας μεγάλος στόχος.
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) που εδρεύει στις ΗΠΑ λέει ότι εάν η Ουκρανία κρατήσει το Σλοβιάνσκ, η εκστρατεία της Ρωσίας να καταλάβει και τις δύο περιοχές «πιθανότατα θα αποτύχει».
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επιτεθεί σε μια σειρά πόλεων που ελέγχονται από την Ουκρανία στο Λουγκάνσκ καθώς προχωρούν από τα βόρεια και τα ανατολικά. Έχουν εισέλθει στην Κρεμίννα, στα βορειοδυτικά του Σεβεροντόνετσκ και έχουν βομβαρδίσει πόλεις όπως η Ρουμπίζνε, η Ποπάσνα και το Λυσιχάνσκ.
Αυτές οι πόλεις είναι σημαντικές γιατί ο έλεγχός τους θα επέτρεπε στη Ρωσία να οδηγηθεί δυτικά και να συνδεθεί με τις ρωσικές δυνάμεις που πιέζουν νοτιοανατολικά του Izyum, λέει το ISW. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο στρατός της Ουκρανίας συγκεντρώνει τις αντεπιθέσεις του σε εκείνη την περιοχή έξω από το Izyum.
Οι Ρώσοι πρέπει να ελέγχουν τις γραμμές ανεφοδιασμού οδικώς και να εμποδίζουν την πρόσβαση της Ουκρανίας στις σιδηροδρομικές διαδρομές από τα δυτικά. Ο σιδηρόδρομος είναι η πιο αποτελεσματική μεταφορά για τα ουκρανικά στρατεύματα και τον βαρύ οπλισμό και είναι η ταχύτερη οδός για φυγή αμάχων.
Ο έλεγχος τμημάτων του σιδηροδρομικού δικτύου θα επέτρεπε επίσης στις ρωσικές δυνάμεις να μετακινήσουν τα στρατεύματά τους και τις προμήθειες τους.
Ο επικεφαλής της περιφερειακής στρατιωτικής διοίκησης Serhiy Haidai πιστεύει ότι στόχος της Ρωσίας είναι να καταστρέψει ό,τι εμποδίζει το δρόμο της, προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του Βλαντιμίρ Πούτιν να φτάσει στα δυτικά περιφερειακά σύνορα του Λουγκάνσκ.
Οι σιδηροδρομικές γραμμές κόπηκαν στο Izyum στα βόρεια και στη Μαριούπολη και τη Μελιτόπολη στο νότο. Τα δρομολόγια έχουν διακοπεί από το Σλοβιάνσκ και κανένα τρένο δεν εκτελεί δρομολόγια από τον κοντινό κόμβο του Κραματόρσκ από τότε που μια επίθεση με ρουκέτα σκότωσε 57 άτομα καθώς περίμεναν να επιβιβαστούν στα τρένα.
Μπορούν οι δυνάμεις της Ουκρανίας να αντέξουν;
Στην αρχή του πολέμου, οι 10 ταξιαρχίες που αποτελούσαν την Επιχείρηση Κοινών Δυνάμεων της Ουκρανίας (JFO) στα ανατολικά θεωρούνταν ως οι καλύτερα εξοπλισμένοι και καλύτερα εκπαιδευμένοι στρατιώτες που διαθέτει η Ουκρανία.
«Δεν γνωρίζουμε πραγματικά τη δύναμη των ουκρανικών δυνάμεων τώρα», είπε ο Σαμ Κράνι-Έβανς από το Ρούσι, ο οποίος πιστεύει ότι ο αριθμός τους θα έχει ενισχυθεί από εθελοντές τις τελευταίες εβδομάδες.
«Ο κύριος στόχος για τους Ουκρανούς είναι να προκαλέσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες απώλειες στη ρωσική πλευρά και οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν ασύμμετρες τακτικές για να αποφύγουν μεγάλες μάχες», λέει ο Konrad Muzyka.
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι η Ρωσία έχει τώρα 76 τακτικές ομάδες τάγματος στα ανατολικά, έχοντας προσθέσει 11 στην περιοχή τις τελευταίες ημέρες και άλλες ανεφοδιάζονται βόρεια των συνόρων. Συνήθως αριθμούν 700 έως 900 άνδρες.
Παρά τις ενισχύσεις τους, υπάρχει ευρέως διαδεδομένος σκεπτικισμός ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα επιτύχουν γρήγορα την πρόοδο. Το ISW πιστεύει ότι μπορεί να είναι σε θέση να φθείρουν τις ουκρανικές θέσεις, αλλά πιθανότατα με υψηλό κόστος, ενώ ουκρανοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι πολλές από τις ομάδες τάγματος της Ρωσίας βρίσκονται σε κακή κατάσταση.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ήδη υποστεί υψηλές απώλειες μετά από επτά εβδομάδες συγκρούσεων και το ηθικό θεωρείται χαμηλό. Οι μονάδες τους αποτελούνται από άνδρες στρατολογημένους από τις τοπικές αυτονομιστικές περιοχές, πολλοί υπό πίεση, καθώς και από τον ευρύτερο ρωσικό στρατό.