Κόσμος

Πόλεμος στην Ουκρανία: Το νερό ως πολεμικό εργαλείο

Πόλεμος στην Ουκρανία: Η Ρωσία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το νερό ως εργαλείο μόχλευσης της στρατιωτικής συμπλοκής.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει μεγάλες απώλειες στο Κίεβο. Μία από τις αθέατες όψεις του σύγκρουσης των δύο δυνάμεων είναι τα χτυπήματα των Ρώσων με σκοπό την διακοπή πρόσβασης στο νερό.

Σε γενικές γραμμές, το νερό αποτελεί μεγάλο όπλο στα χέρια του αντιπάλου. Πολλές φορές στην ιστορία, έχει συμβεί ο βομβαρδισμός γεφυρών σε ποταμούς, προκειμένου να ανακοπεί η πρόσβαση του εχθρού σε γραμμές ανεφοδιασμού.

Οι Ρώσοι κόβουν την πρόσβαση των Ουκρανών στο νερό

Από την αρχή της εισβολής, οι Ρώσοι έχουν καταφέρει να ελέγχουν το νερό. Γέφυρες καταστράφηκαν σε προάστια του Κιέβου για να σταματήσει η προώθηση των ρωσικών αρμάτων μάχης προς την ουκρανική πρωτεύουσα, στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.

Μαριούπολη και Χάρκοβο, έμειναν χωρίς πόσιμο νερό και σε αρκετά αστικά κέντρα η διανομή του γίνεται με δελτίο. Από την άλλη μία από τις πρώτες κινήσεις των Ρώσων ήταν η ανατίναξη ενός ουκρανικού φράγματος στη Χερσώνα, το οποίο κρατούσε εδώ και χρόνια «διψασμένη» την Κριμαία.

Η Ρωσία “ξεδίψασε” την Κριμαία

Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσία, η Ουκρανία κατασκεύασε ένα φράγμα από σκυρόδεμα στο κανάλι της Βόρειας Κριμαίας, αναιρώντας ουσιαστικά κατά το ήμισυ τον αρχικό λόγο της διάνοιξής του.

Αυτή είχε ολοκληρωθεί το 1975 επί ΕΣΣΔ, ως εγγειοβελτιωτικό έργο για την άρδευση και την ύδρευση της περιφέρειας της Χερσώνας και της Κριμαϊκής Χερσονήσου, μεταφέροντας στην περιοχή νερό από τον ποταμό Δνείπερο. Τα τελευταία επτά χρόνια όμως, μετά την κατασκευή του φράγματος, η Ουκρανία είχε διακόψει κατά 85% τη ροή του νερού προς την Κριμαία, ασκώντας έτσι διαρκή πίεση στα περίπου δύο εκατομμύρια κατοίκους της.

Με το πέρασμα του χρόνου, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στη χερσόνησο συρρικνώθηκαν από 130.000 εκτάρια το 2013 σε μόλις 14.000 το 2017. Σε απάντηση, η Μόσχα αύξησε τις επενδύσεις στην περιοχή για την κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών, την αξιοποίηση τοπικών υδάτινων πόρων, μέχρι και την κατασκευή γέφυρας που πλέον ενώνει την Κριμαία με τη Ρωσία για τη μεταφορά αγαθών.

Ο ανασχεδιασμός της τοπικής γεωργικής παραγωγής

Παράλληλα, επανασχεδιάστηκε η τοπική γεωργική παραγωγή, με στροφή σε καλλιέργειες που δεν απαιτούν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού. Όμως αυτή η δέσμη μέτρων προσέφερε περισσότερο μια προσωρινή, παρά μια μακροχρόνια βιώσιμη λύση.

Σύμφωνα με το Bloomberg, μέσα στην πρώτη πενταετία από την προσάρτηση, η Μόσχα χρειάστηκε να δαπανήσει περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια ρούβλια (πάνω από 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικές ισοτιμίες του 2021) στην στρατηγικής σημασίας περιοχή, λόγω της λειψυδρίας και της επακόλουθης εξάλειψης εσόδων από τις γεωργικές εξαγωγές από την Κριμαία.

Μόνο οι περσινές επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις στην Κριμαία υπολογίζεται ότι ανήλθαν σε περίπου 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Τον Ιούλιο του 2021, εν τω μεταξύ, η Ρωσία παρέπεμψε την Ουκρανία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το φράγμα. Όπως αναμενόταν, απέτυχε. Επικαλούμενο τις Συμβάσεις της Γενεύης, το Κίεβο υπενθύμισε στη Μόσχα ότι, ως «κατοχικής δύναμης», φέρει την ευθύνη να εξασφαλίσει νερό και άλλα βασικά αγαθά στην χερσόνησο που έχει προσαρτήσει.

Συνεχίζονται οι υδάτινες προκλήσεις

Μεγάλο πρόβλημα με την παροχή νερού υπάρχει και στο Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, μέσω καναλιών και αγωγών από περιοχές που ελέγχονται από τις ουκρανικές δυνάμεις. Οι μάχες που είχαν προηγηθεί της ρωσικής εισβολής στην περιοχή είχαν συχνά προκαλέσει καταστροφές στις υποδομές.

Το 2019, ζημιές σε έναν μόνο αγωγό αρκούσαν για να κινδυνέψουν να μείνουν χωρίς χωρίς πόσιμο νερό πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι. Συνολικά, υπάρχουν περίπου 12.000 χιλιόμετρα αγωγών νερού κοντά στην πρώτη γραμμή στην ανατολική Ουκρανία, που τροφοδοτούν περίπου 3,8 εκατομμύρια ανθρώπους από τον βορρά έως στο νότο.

Οι σωλήνες προέρχονται από το βόρειο τμήμα της Ουκρανίας και διατρέχουν εδάφη που ελέγχουν τόσο οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές, όσοι και οι ουκρανικές δυνάμεις, καθιστώντας έτσι τις δύο πλευρές αλληλοεξαρτώμενες και ταυτόχρονα εκτεθειμένες τη μια απέναντι στην άλλη.

Ανακύπτουν ζητήματα ασφαλείας των υδάτινων πόρων

Πολλά φυσικά θα εξαρτηθούν από την πορεία των μαχών, τη διάρκεια του πολέμου, τις τελικές επιδιώξεις της εισβολέα Μόσχας και τις βλέψεις της ως προς τα σήμερα κατεχόμενα, και δη εύφορα ουκρανικά εδάφη. Γνωστά ως «σιτοβολώνας» της Ευρώπης, τα οποία διατρέχει ο ποταμός Δνείπερος -ο τέταρτος μεγαλύτερος στην ήπειρο- και αποτελεί, μαζί με τα (κυρίως υπό ρωσική κατοχή) λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας τη «ραχοκοκαλιά» της αγροτικής οικονομίας.

Με την εξέλιξη του πολέμου να παραμένει ο «άγνωστος Χ», ειδικοί πλέον προειδοποιούν και για πιθανά ζητήματα ασφάλειας των υδάτινων πόρων στην κατεστραμμένη την εκτεταμένη χρήση όπλων και πυραύλων χώρα. Το μεγαλύτερο βάρος, τονίζουν, θα επωμιστούν οι επιζώντες του πολέμου.

Έκθεση του 2019 της UNICEF επεσήμανε χαρακτηριστικά ότι, σε παρατεταμένες εμπόλεμες συγκρούσεις, είναι πιο πιθανό να πεθάνουν περισσότερα παιδιά από ασθένειες που συνδέονται με την έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού, παρά από τη βία.

Διαβάστε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο