Οι κυβερνήσεις μιλούν για πράσινες θέσεις εργασίας, πράσινες βιομηχανικές επαναστάσεις και δημιουργία πράσινων νέων συμφωνιών. Ο στόχος αυτών των προσπαθειών είναι να αντιμετωπιστεί η απρόσμενη κλιματική αλλαγή, η απώλεια βιοποικιλότητας και η ανισότητα, αναμορφώνοντας τα πολιτικά και οικονομικά μας συστήματα. Πού είναι όμως το μπλε σε όλο αυτό; Όπως γράφει ο Chris Armstrong, δεν μπορεί να υπάρξει πράσινος μετασχηματισμός χωρίς ένα μπλε δίπλα του.
Για τους περισσότερους από εμάς, τα ωκεάνια οικοσυστήματα είναι εκτός οπτικής γωνίας, εκτός του μυαλού. Αναφερόμαστε στα τροπικά δάση ως «πνεύμονες της Γης», αλλά μικροσκοπικοί οργανισμοί που ονομάζονται φυτοπλαγκτόν απελευθερώνουν το 70% του οξυγόνου του πλανήτη – πολύ περισσότερο από τα δέντρα. Συνολικά, οι ωκεανοί αποθηκεύουν 50 φορές περισσότερο άνθρακα από την ατμόσφαιρά μας. Μόνο το Gulf Stream μεταφέρει 550 tn θερμίδες θερμότητας δηλαδή στον Βόρειο Ατλαντικό κάθε δευτερόλεπτο. Χωρίς αυτό, οι τροπικές περιοχές θα ήταν αφόρητα ζεστές και πιο εύκρατες περιοχές εξαιρετικά κρύες. Βοηθά λοιπόν, ώστε να γίνει η Γη, ο πλανήτης Goldilocks, ιδανικός για να ευδοκιμήσει η ζωή.
Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι ωκεάνιες οικονομίες μας αυτή τη στιγμή οδηγεί σε εκτεταμένη περιβαλλοντική καταστροφή. Το γνωστό πρόβλημα της αιωρούμενης πλαστικής ρύπανσης είναι μόνο ένα μικρό μέρος της ιστορίας. Κάτω από την επιφάνεια, ο ωκεανός αδειάζει από την άγρια θαλάσσια ζωή και γεμίζει με μερικά είδη εκτρεφόμενων ψαριών. Οι θαλάσσιες νεκρές ζώνες αυξάνονται καθώς η οξίνιση και η θέρμανση των ωκεανών επιδεινώνονται. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την έκτασή του γιατί δεν μπορούμε να το δούμε.
Τι συμβαίνει με τις φάλαινες;
Ο Άρμστρονγκ μας ταξιδεύει στη μεταβαλλόμενη σχέση της ανθρωπότητας με τον ωκεανό, ξεκινώντας από το πώς εμπλούτισε τους ναυτικούς, τους φαλαινοθήρες και τους πρώτους εξερευνητές. «Η εκμετάλλευση και η κατάχρηση στη θάλασσα είναι πιθανώς τόσο παλιά όσο η ίδια η ιστιοπλοΐα», γράφει.
Κατά τον 17ο αιώνα, οι άνθρωποι πίστευαν ότι η θάλασσα ήταν ανεξάντλητη, αλλά αυτό άλλαξε καθώς οι φαλαινοθήρες έπρεπε να μετακινηθούν σε πιο επικίνδυνα νερά κυνηγιού στις πολικές περιοχές καθώς τα αλιεύματα γίνονταν πιο σπάνια. Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, πολλά είδη φαλαινών ήταν στα πρόθυρα της εξαφάνισης.
Για κάθε 100 γαλάζιες φάλαινες που κολύμπησαν στους ωκεανούς μας πριν από την εμφάνιση της εμπορικής φαλαινοθηρίας, μόνο μία υπάρχει τώρα. «Ένας ωκεανός που κάποτε αντηχούσε με τα καλέσματά τους έχει γίνει ένας τόπος φανταστικής σιωπής», γράφει ο Άρμστρονγκ.
Το συναρπαστικό με την αποκατάσταση των ωκεανών είναι ότι τα θαλάσσια οικοσυστήματα ανακάμπτουν πολύ πιο γρήγορα από τα χερσαία, επομένως η θαλάσσια ζωή θα μπορούσε να ανακάμψει σημαντικά σε μια μόνο ανθρώπινη γενιά. Οι πληθυσμοί των φαλαινών αρχίζουν να αυξάνονται μετά από καταστροφικές μειώσεις από την εμπορική φαλαινοθηρία και αυτή η μικρή επιτυχία πρέπει να επαναληφθεί σε όλους τους τομείς.
Η λύση
Για να γίνει αυτό, ο Άρμστρονγκ προτείνει να τεθεί υπό προστασία το 80% του ωκεανού ως θαλάσσια αποθέματα, κάτι που θα οδηγούσε σε εκπληκτικά γρήγορη αναγέννηση. Άλλες προτεραιότητες για μια επιτυχημένη γαλάζια νέα συμφωνία περιλαμβάνουν την προώθηση της εκτροφής φυκιών, της υδατοκαλλιέργειας οστρακοειδών, του πρασίνου των λιμανιών και της φύτευσης μαγγροβίων. Πρέπει επίσης να θέσουμε εκτός νόμου τις επιβλαβείς επιδοτήσεις αλιείας και τις καταστροφικές αλιευτικές πρακτικές, όπως η χρήση κυανίου και δυναμίτης, και να δημιουργήσουμε καλύτερη νομική προστασία για τις φάλαινες και τα δελφίνια.
Πρέπει να υπάρχει περισσότερο μπλε εν μέσω όλης αυτής της συζήτησης για πράσινες ανακτήσεις, γιατί εάν οι ωκεανοί αποτύχουν –και με την επιβράδυνση του Gulf Stream υπάρχουν πρώιμες ενδείξεις ότι τα σημεία ανατροπής μπορεί να μην είναι μακριά– τότε ολόκληρος ο πλανήτης θα το κάνει.