Το Ουκρανικό αποτελεί μία κρίση με πολλές εκφάνσεις. Η ένταση συνεχίζει να αυξάνεται κατά μήκος των συνόρων της Ρωσίας με την Ουκρανία, όπου η Μόσχα ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία, η οποία υπολογίζεται τώρα σε περίπου 130.000 στρατιώτες.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αρνήθηκε ότι έχει οποιαδήποτε πρόθεση να εισβάλει στο γειτονικό κράτος, αλλά υπέβαλε στη Δύση μια σειρά από αιτήματα, συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού της ανατολικής επέκτασης των μελών του ΝΑΤΟ σε πρώην σοβιετικά κράτη και τον περιορισμό της στρατιωτικής δραστηριότητας των ΗΠΑ και της συμμαχίας στο κατώφλι της Ρωσίας.
Οι προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον
Στην Ουάσιγκτον, ο κ. Πούτιν έχει προειδοποιηθεί ακόμη και όταν σκεφτόταν να περάσει τα σύνορα με την Ουκρανία από τον Αμερικανό ομόλογό του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είπε στον Λευκό Οίκο: «Είχα πολυάριθμες συζητήσεις με τους Ρώσους, και ιδιαίτερα με τον Πούτιν.
Δεν ξέρω ότι ξέρει τι πρόκειται να κάνει και νομίζω ότι πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι θα ήταν τεράστιο λάθος για αυτόν να προχωρήσει στην Ουκρανία. Ο αντίκτυπος στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν καταστροφικός και θα πλήρωνε βαρύ τίμημα».
Μία μακροχρόνια εμμονή του Πούτιν
Το θέμα του αποκλεισμού της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ ήταν μια μακροχρόνια εμμονή για τον κ. Πούτιν, ο οποίος θυμάται με πικρία τον απόηχο της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον προκάτοχό του Μπόρις Γιέλτσιν τη δεκαετία του 1990 ως «μια δεκαετία ταπείνωσης» στην οποία οι ΗΠΑ του Μπιλ Κλίντον «επέβαλε το όραμά της για την τάξη στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένου του Κοσσυφοπεδίου το 1999) ενώ οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο από το να παραμείνουν δίπλα τους και να παρακολουθούν», σύμφωνα με τον ειδικό στις διπλωματικές σχέσεις Τζέιμς Γκόλντγκαϊερ.
Ο κ. Γέλτσιν όντως έγραψε στον κ. Κλίντον τον Σεπτέμβριο του 1993 εκφράζοντας παρόμοιες ανησυχίες, ωστόσο, λέγοντας: «Κατανοούμε, φυσικά, ότι οποιαδήποτε πιθανή ένταξη χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ δεν θα οδηγήσει αυτόματα στη συμμαχία να στραφεί κατά κάποιο τρόπο εναντίον της Ρωσίας, αλλά είναι σημαντικό. να λάβουμε υπόψη πώς μπορεί να αντιδράσει η κοινή μας γνώμη σε αυτό το βήμα».
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανησυχίες, υπογράφηκε το 1997 η Ιδρυτική Πράξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας, μια πολιτική συμφωνία που δηλώνει ρητά ότι: «Το ΝΑΤΟ και η Ρωσία δεν θεωρούν ο ένας τον άλλον αντίπαλο». Ακολούθησε ο σχηματισμός του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας το 2002.
Η παραβίαση μίας παλιάς υπόσχεσης
Ωστόσο, ο κ. Πούτιν λέγεται ότι αγανακτεί για αυτό που θεωρεί τη σταδιακή επέκταση της συμμαχίας προς τα ανατολικά, που είδε τους πρώην σοβιετικούς δορυφόρους της Τσεχίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας να προσχωρούν το 1999, ακολουθούμενες από τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. 2004.
Επιλέγει να ερμηνεύσει τη στρατολόγηση αυτών των εθνών ως παραβίαση μιας υπόσχεσης που φέρεται να είχε δώσει ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 1990 για να συζητήσουν την επανένωση της Γερμανίας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Τι γίνεται αν η Ουκρανία δεν μπει στο ΝΑΤΟ
Από την πλευρά του, η επίσημη θέση του ΝΑΤΟ παραμένει ότι «μια κυρίαρχη, ανεξάρτητη και σταθερή Ουκρανία, σταθερά προσηλωμένη στη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, είναι το κλειδί για την ευρωατλαντική ασφάλεια». Για τις ΗΠΑ, η πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι λιγότερο ξεκάθαρη.
Χωρίς η Ουκρανία να είναι μέρος της συμμαχίας, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν έχουν καμία υποχρέωση συνθήκης να τους βοηθήσουν σε περίπτωση επίθεσης της Ρωσίας, ενώ αυτές οι διαβεβαιώσεις ασφαλείας επεκτείνονται σε γειτονικά κράτη της Βαλτικής, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία από τότε που υπέγραψαν την ένταξη του 2004 .
Και οι τρεις θα μπορούσαν να γίνουν πιθανοί μελλοντικοί στόχοι για τη ρωσική προσάρτηση, παρεμπιπτόντως, εάν επιτραπεί στις τρέχουσες επιθέσεις να προχωρήσουν ανεξέλεγκτα και αφήσουν τον κ. Πούτιν να αισθάνεται θάρρος.
Το “κλειδί” για την ματαίωση των ρωσικών φιλοδοξιών
Εάν επρόκειτο να προσφέρει περισσότερους άμεσους αμυντικούς πόρους, οι ΗΠΑ θα ήταν σε θέση να παράσχουν στην Ουκρανία ένα ευρύ φάσμα βοήθειας δωρεάν, από συστήματα αεράμυνας, αντιαρματικά και αντιπλοϊκά συστήματα, ηλεκτρονικό πόλεμο και συστήματα κυβερνοάμυνας έως προμήθειες φορητών όπλων και πυρομαχικών πυροβολικού.
«Το κλειδί για να ματαιωθούν οι ρωσικές φιλοδοξίες είναι να αποτραπεί η γρήγορη νίκη της Μόσχας και να αυξηθεί το οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό κόστος επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις, διασφαλίζοντας πολιτική απομόνωση από τη Δύση και αυξάνοντας την προοπτική μιας παρατεταμένης εξέγερσης που θα εξαφανίσει. ο ρωσικός στρατός», έγραψαν οι Seth Jones και Philip Wasielewski σε μια ανάλυση της κατάστασης για το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.