Ο Διεθνολόγος – Αναλυτής Βασίλης Κοψαχείλης, συνομιλεί με τον Λάμπρο Καλαρρύτη και την εκπομπή Point Zero, για τα ελληνοτουρκικά ζητήματα και τη σταθερότητα των σχέσεων της Ελλάδας, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, σε συνάρτηση με την ενεργειακή διπλωματία της χώρας.
Απουσιάζει το στοιχείο που θα δέσει τις στρατηγικές σχέσεις των κρατών στην περιοχή. Δυνατότητες και λόγοι για την οικοδόμηση στρατηγικών σχέσεων με τα κράτη αυτά υπάρχουν. Το ζήτημα είναι τι έχουν να δώσουν και τι έχουμε να δώσουμε, προς αυτήν την κατεύθυνση. Εμείς έχουμε επαναπαυθεί. Η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μας έχει κάνει να επαναπαυόμαστε σε δάφνες και αυτό είναι πολύ λάθος. Είμαστε σε μια δύσκολη περιοχή.
Το Ισραήλ φερ’ ειπείν καθιστά σαφές, πως δεν μπορεί να αγνοήσει την Τουρκία. Μην ξεχνάμε πως η Τουρκία επηρεάζει και έναν σημαντικό γείτονα, που και εκεί υπάρχουν θέματα με αυτόν τον γείτονα, που είναι ο Λίβανος. Η συζήτηση είναι εάν θα περάσει αγωγό φυσικού αερίου το Ισραήλ, προς το Τζεϊχάν στην Τουρκία.
Υπάρχει όμως το εξής πρόβλημα με το δίκτυο φυσικού αερίου στην Τουρκία: Δεν υπάρχει από το Τζεϊχάν ως την Κωνσταντινούπολη αγωγός τέτοιας διατομής, που να μπορεί να υποστηρίξει τις εξαγωγικές προοπτικές του Ισραηλινού αερίου. Είναι ένα δίκτυο λιανικής πώλησης. Για να καλύψει τις ανάγκες της βιοτεχνίας και των νοικοκυριών.
Είναι πρόωρο το να θάψουμε αυτό το project. Διαμορφώνονται τέτοιες συνθήκες στο Ευρωπαϊκό περιβάλλον, που αυτή η συζήτηση θα ξανανοίξει. Και αυτή τη φορά θα ανοίξει σοβαρά.
Ακόμα και αν υπήρχε αγωγός από το Τζεϊχάν θα γινόταν στόχος του PKK. Αυτό είναι αν όχι αποτρεπτικός, πάντως παράγοντας δυσκολίας.
Στο οικονομικό επίπεδο, οι Ισραηλινοί έχουν επενδύσει όχι στον φυσικό πόρο, αλλά στις τεχνολογίες τις ενεργειακές. Αυτή τη στιγμή ας πούμε πουλάνε νερό σε άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής. Δίνοντας έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, (ΑΠΕ). Είναι στρατηγικοί παίκτες οι Ισραηλινοί. Και στρατηγικός παίκτης είναι εκείνος που διαχειρίζεται πριν από όλα τα κοιτάσματά του.
Όταν τα ΕΛΠΕ ήταν κρατική εταιρεία, από τη δεκαετία του ’80, είχαν γίνει συζητήσεις, για ανεύρεση νέων πιθανών πεδίων πετρελαίου. Όλα τα στοιχεία πράγματι έδειξαν κοιτάσματα. Δεν θέλω να αναφερθώ σε γεωγραφικές ζώνες, αλλά βρέθηκαν κάποιες περιοχές, όπου όλα τα στοιχεία έδειχνα ξεκάθαρα την ύπαρξη κοιτασμάτων. Έδειχνα ότι από κάτω υπάρχει πετρέλαιο, (η συζήτηση τότε, ήταν για τα πετρέλαια) και ίσως και σημαντικό κοίτασμα. Ήταν όμως τέτοια η γεωμορφία του υπεδάφους, ήταν τέτοια τα πετρώματα που έπρεπε να τρυπηθούν, που ο κίνδυνος για ισχυρούς σεισμούς και τσουνάμι ήταν πάρα πολύ μεγάλος σε περίπτωση προσπάθειας εξόρυξής τους. Τέτοιος που οι επιστήμονες, ούτε καν συζητούσαν να επιχειρήσουν να βγάλουν αυτό το πετρέλαιο.
Υπήρχαν όμως και περιοχές χωρίς κανένα γεωπολιτικό κόστος. Για παράδειγμα στον Πατραϊκό κόλπο, όπου εντοπίζεται φυσικό αέριο. Και στο φυσικό αέριο, το μεγαλύτερο κόστος είναι εκείνο της μεταφοράς του. Όταν λοιπόν το βγάζεις στον Πατραϊκό κόλπο και μπορείς να δώσεις στην ΒΙΠΕ της Πάτρας πάμφθηνη ενέργεια, θα μπορούσες να κάνεις πολλά. Αυτές οι ευκαιρίες χάθηκαν. Και το λένε οι τότε πρωταγωνιστές των εξερευνήσεων. Τα κοιτάσματα που πιθανότατα υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο και αυτό το έδειξαν οι μελέτες του ’14-΄15, ενέχουν μεγάλο γεωπολιτικό ρίσκο.
Το εναλλακτικό που μπορούμε να κάνουμε, είναι να λειτουργήσουμε σαν μία μεγάλη δεξαμενή φυσικού αερίου, που θα τροφοδοτεί τα Βαλκάνια. Αυτό όμως για να επιτευχθεί, είναι ένα στρατηγικό σχέδιο, που πρέπει να γίνει σε 2-3 χρόνια. Διαφορετικά κάποιος άλλος θα έρθει να καλύψει το κενό. Εμείς ήδη μία δεκαετία το συζητάμε. Ακόμα το σκέφτονται, ακόμα το συζητούν. Πρέπει να σοβαρευτούμε. Δυνατότητες η Ελλάδα έχει τεράστιες. Μπορούμε να παίξουμε σε διάφορα ταμπλό. Μπορούμε να κερδίσουμε από πάρα πολλά πράγματα. Δηλαδή τι να πουν άλλες χώρες, που έχουν χιλιάδες προβλήματα. Μεγάλα προβλήματα.
Είναι ντροπή να καθόμαστε και να μηρυκάζουμε εδώ τα δικά μας ζητήματα. Πόσο μάλλον καθώς είμαστε μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και που έχουμε κοινά συμφέροντα με τη Γαλλία. Εμείς μαζί με τη Γαλλία, θα μπορούσαμε να έχουμε μπει σε προγράμματα, με Ευρωπαϊκά χρήματα, να δημιουργούνταν νέα προγράμματα και αυτά τα κράτη της Μέσης Ανατολής, αντί να βασίζονται στην Τουρκία, θα μπορούσαν να βλέπουν στον ενεργειακό τομέα και εμάς και τη Γαλλία, πολύ πιο σοβαρά. Δυστυχώς και αυτό το έχουμε χάσει.
Δεν είναι κάτι που προτείνεται για πρώτη φορά, ή που δεν έχει προηγούμενο. Έχει συμβεί. Είναι κλασσικό ενεργειακό μοντέλο. Δηλαδή τα κράτη συμπράττουν, αποφασίζουν να δημιουργήσουν μία εταιρεία. Τα κράτη τα οποία έχουν το έννομο συμφέρον να κρατούν υπό τον έλεγχό τους, αυτήν την εταιρεία, έχουν προνομιακές μετοχές και μπορεί οποιοσδήποτε άλλος, ιδιώτης ή κράτος, να αγοράσει κοινές μετοχές.
Αυτό εξασφαλίζει τα κράτη τα οποία έχουν τα κοιτάσματα υπό τον έλεγχό τους, να εξασφαλίζει, ώστε για παράδειγμα να μην μπορεί να μπει η Τουρκία, με ποσοστό τέτοιο, που να μπορεί να αποφασίζει τη στρατηγική της εταιρείας. Εάν φτιαχνόταν μία τέτοια εταιρεία, θα μπορούσε να είναι ένας δυνατός περιφερειακός, ή ακόμα και παγκόσμιος παίκτης. Και από την άλλη πλευρά, θα ήταν για μας, ένα γερό διπλωματικό χαρτί, διότι αυτή τη στιγμή βγαίνουμε έξω και μας λένε οι άλλοι για τα ελληνοτουρκικά, πως η Τουρκία συμπεριφέρεται έτσι γιατί την έχουμε βγάλει εκτός παιχνιδιού. Ενώ αν υπήρχε μια τέτοια εταιρεία, θα έλεγαν ok ας αγοράσει μετοχές να μπει και εκείνη στο παιχνίδι.
Από την άλλη πλευρά, εάν η Τουρκία στριμωχνόταν και έμπαινε ουσιαστικά και de facto θα δεχόταν, θα αποδεχόταν το status κυριαρχίας των κρατών και ποιος έχει τελικά τα κοιτάσματα. Αυτά δεν είναι πράγματα που τα φωνάζεις. Τα δρομολογείς, δημιουργείς τετελεσμένα με την εταιρεία και μετά βγαίνεις έξω και τους ακυρώνεις, όλα τα επιχειρήματα, ότι τάχα έχεις απομονώσει την Τουρκία και γι’ αυτό σε προκαλεί. Εκεί λες “εγώ την έχω απομονώσει; Ας έρθει να αγοράσει μετοχές”. Ακυρώνεις όλο το αφήγημα της Τουρκίας έτσι.