ΗΠΑ Ρωσία: Η στάση της Κίνας για το Ουκρανικό

Ρωσία και ΗΠΑ βρίσκονται σε διαρκή ένταση το τελευταίο διάστημα λόγω του Ουκρανικού. Από την άλλη η Κίνα μέχρι τώρα έχει φανεί πως στηρίζει πάντα τον Βλάντιμιρ Πούτιν.  Τη στιγμή που οι ΗΠΑ επιχειρούν να ασκήσουν τις μέγιστες δυνατές πιέσεις στη Ρωσία, υποστηρίζοντας πως με τον τρόπο αυτό ίσως μπορέσουν να αποτρέψουν μια εισβολή στην Ουκρανία, ο ρώσος ηγέτης, έχει βρει στήριξη στον πιο ισχυρό εταίρο του στην παγκόσμια σκηνή: την Κίνα.

Η Κίνα έχει ήδη εκφράσει ανοιχτά ότι συμμερίζεται τις διαμαρτυρίες του Πούτιν ενάντια στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ενώ υποστήριξε και την προσπάθεια της Ρωσίας να μπλοκάρει την έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα της Ουκρανίας. Παράλληλα, έχει αγνοήσει τις αμερικανικές προειδοποιήσεις ότι μια εισβολή θα μπορούσε να προκαλέσει «παγκόσμιους κινδύνους για την οικονομία και την ασφάλεια», οι οποίοι ενδέχεται να απειλήσουν και την ίδια την Κίνα.

Συναντήσεις και συναλλαγές

Την Παρασκευή, ο Πούτιν πρόκειται να συναντηθεί με τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ πριν την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, τους οποίους ηγέτες όπως ο Τζο Μπάιντεν έχουν τονίσει ότι σκοπεύουν να μποϋκοτάρουν.

Παρά το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες πιθανών συμφωνιών μεταξύ των δύο κρατών δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, αναφέρουν οι Times της Νέας Υόρκης, ακόμη και η ίδια η συνάντηση, που θα είναι η πρώτη για τον Σι μετά από σχεδόν δυο χρόνια, αναμένεται ότι θα αποτελέσει άλλη μια δημόσια επίδειξη γεωπολιτικής συμπαράταξης των δύο δυνάμεων.

Μεγάλες αλλαγές

Αν η Κίνα υποσχεθεί οικονομική και πολιτική υποστήριξη στη Ρωσία, ουσιαστικά θα υπονομεύσει τη στρατηγική του Μπάιντεν να εξοστρακίσει τον ρώσο ηγέτη ως αντίποινα για την ανάπτυξη στρατιωτών στα ουκρανικά σύνορα. Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να σηματοδοτεί μια τεκτονική αλλαγή στη χρόνια αντιπαλότητα ΗΠΑ και Κίνας, με αντίκτυπο από την Ευρώπη μέχρι τον Ειρηνικό.

«Αν γίνει πόλεμος στην Ουκρανία και οι Κινέζοι και οι Ρώσοι συμμαχήσουν ανοιχτά, ξαφνικά ο κόσμος μας αρχίζει να μοιάζει πολύ, πολύ διαφορετικός», σημειώνει στους Times ο Έβαν Σ. Μεντέιρος, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τζόρτζταουν, που έχει υπηρετήσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας την περίοδο που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, το 2014.

«Η Κίνα θα βρίσκεται στο ανατολικό μέτωπο μιας κατάστασης που μοιάζει με μακροχρόνιο παγκόσμιο ανταγωνισμό», πρόσθεσε.

Τι κερδίζει η Κίνα

Οι ηγέτες της Κίνας παρακολουθούν επισταμένως την αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ρωσίας για την Ουκρανία, με δημοσιεύματα στα κινεζικά ΜΜΕ να αναδεικνύουν τις αποκλίσεις στη στάση των νατοϊκών συμμάχων και να επικρίνουν τις ΗΠΑ – πολλές φορές, χωρίς να κρύβουν τη χαιρεκακία τους, υποστηρίζουν οι Times.

Η ηγεσία της Κίνας αντιμετωπίζει την κατάσταση ως μια δοκιμασία για την αμερικανική επιρροή, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως περισπασμός για τον Μπάιντεν που είχε στρέψει την προσοχή του στην Κίνα, ως τον σημαντικότερο στρατηγικό αντίπαλο της χώρας του στον 21ο αιώνα. Αυτή η στροφή είχε γίνει αισθητή και με την αυξανόμενη υποστήριξη των Αμερικανών στην Ταϊβάν, τη νησιωτική δημοκρατία που η Κίνα διεκδικεί ως τμήμα της επικράτειάς της.

«Από πρακτική άποψη, η Κίνα ωφελείται με δυο τρόπους», λέει στους Times ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, ειδικός στις ρωσοκινεζικές σχέσεις στο Carnegie Moscow Center. «Πρώτον, μια εκτεταμένη κρίση ασφάλειας στην Ευρώπη θα απορροφήσει πολλή από την ενέργεια που έχει ανάγκη η κυβέρνηση Μπάιντεν για να αντιμετωπίσει την Κίνα. Δεύτερον, η Ρωσία θα ενισχύσει περαιτέρω τη σχέση της με την Κίνα – και τους όρους θα τους θέσει το Πεκίνο».

Ανησυχίες στην Ουάσινγκτον

Στην Ουάσινγκτον, αξιωματούχοι της κυβέρνησης δηλώνουν ανήσυχοι ότι στη σύνοδο του Πεκίνου ο Σι θα διαβεβαιώσει τον Πούτιν ότι θα τον υποστηρίξει σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επιβάλουν βαριές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, όπως έχουν ήδη απειλήσει ότι θα πράξουν.

Το 2014, όταν οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει αντίστοιχες κυρώσεις αντιδρώντας στην προσάρτηση της Κριμαίας, ο Πούτιν είχε στραφεί και πάλι στην Κίνα ως εναλλακτική πηγή επενδύσεων και εμπορικών σχέσεων, καταφέρνοντας έτσι να αμβλύνει, έστω σε κάποιο βαθμό, το πλήγμα. Εκείνη τη χρονιά, η Κίνα υπέγραψε συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία συνολικής αξίας $400 δισεκατομμυρίων. Όμως οι κινέζοι αξιωματούχοι διαπραγματεύτηκαν ευνοϊκές τιμές για τις εταιρείες τους, εκμεταλλευόμενοι τη δύσκολη θέση του Πούτιν.

Η Κριμαία εμβάθυνε τη σύνδεση

Η Μαρία Σνεγκόβαγια, επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον και μια εκ των συγγραφέων άρθρου του Ατλαντικού Συμβουλίου για τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, υποστηρίζει ότι τα γεγονότα του 2014 έφεραν τη Ρωσία πιο κοντά στην Κίνα.

Μιλώντας στους Times, προβλέπει ότι η Κίνα θα βοηθούσε και πάλι τον εταίρο της έναντι των κυρώσεων, επισημαίνοντας ότι πλέον η χώρα είναι μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικών όπλων, ψαριών και ξυλείας, ενώ στη διάρκεια του 2020 έγινε ο μεγαλύτερος εισαγωγές ρωσικού αργού και φυσικού αερίου.

«Το γεγονός αυτό επιτρέπει στη Ρωσία μεγαλύτερη ευελιξία σε περίπτωση που η Δύση επιβάλει κυρώσεις σε ορισμένες από τις εξαγωγές της», παρατηρεί.  Αν και η Κίνα έχει εξαναγκάσει τη Ρωσία σε σκληρές διαπραγματεύσεις πολλές φορές στο παρελθόν, οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών έχουν βαθύνει πολύ μετά την πρώτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Τον περασμένο μήνα, η Κίνα ανακοίνωσε ότι το εμπόριο με τη Ρωσία έχει αγγίξει πλέον σχεδόν τα $147 δισεκατομμύρια, σε σύγκριση με τα $68 δισεκατομμύρια του 2015, τη χρονιά που ακολούθησε την προσάρτηση της Κριμαίας και τη ρωσική υποστήριξη στους ουκρανούς αυτονομιστές των ανατολικών. Ο ρώσος πρέσβης στην Κίνα, Αντρέι Ντενίσοφ, δήλωσε ότι οι δυο χώρες προσεγγίζουν την ολοκλήρωση συμφωνίας για έναν δεύτερο αγωγό φυσικού αερίου, αντίστοιχο με εκείνον που λειτουργεί από το 2019 με την ονομασία «Δύναμη της Σιβηρίας».

Κοινοί εχθροί

Πέραν των οικονομικών κερδών, οι δυο χώρες έχουν άλλο ένα κοινό, υποστηρίζουν οι Times: επιδιώκουν την αποδυνάμωση της ισχύος και της επιρροής των ΗΠΑ. Αξιωματούχοι και κρατικά ΜΜΕ και των δύο χωρών, τις τελευταίες εβδομάδες παρουσιάζουν τις δικές τους – εξαιρετικά παρεμφερείς εκδοχές – των προθέσεων της Αμερικής.

Η Κίνα υιοθέτησε τη ρητορική της Ρωσίας που κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι κρύβονται πίσω από τις πρόσφατες διαδηλώσεις που συντάραξαν το Καζακστάν. Ο Σεργκέι Ναρίσκιν, διευθυντής της μυστικής υπηρεσίας της Ρωσίας που είναι αρμόδια για διεθνή ζητήματα και πρώην συνάδελφος του Πούτιν στην σοβιετική KGB, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι οι ΗΠΑ σκοπεύουν να «παρέμβουν επιθετικά και κακόβουλα» στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου.

Οι Global Times, μια εφημερίδα του ΚΚΚ, όμως, ανακοίνωσε ότι η συνωμοσία αυτή κατατροπώθηκε. «Η αποτυχημένη εκστρατεία επίθεσης κατά των Χειμερινών Ολυμπιακών αποδεικνύει την ανικανότητα της αμερικανικής κυβέρνησης», ανέφερε το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας.

Ο Σι έχει συναντηθεί με τον Πούτιν 37 φορές στη διάρκεια της θητείας τους, περισσότερες από ό,τι με οποιονδήποτε άλλο ηγέτη. Στην τελευταία τους συνάντηση, μια ψηφιακή σύνοδο του Δεκεμβρίου, ο Σι τον αποκάλεσε «παλιόφιλο» και οι δυο τους δεσμεύτηκαν να οικοδομήσουν ένα διεθνές πολιτικό και οικονομικό σύστημα που δεν θα κυριαρχείται από τις ΗΠΑ και το δολάριο.

Ουκρανία όπως Ταϊβαν;

Κινέζοι αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν τη θέληση της Ρωσίας να αναγκάσει το ΝΑΤΟ σε υποχώρηση ως αντίστοιχα των δικών τους προσπαθειών να αποτρέψουν τις ΗΠΑ από την οικοδόμηση συμμαχιών και συνεργασιών στην Ασία, ως αντίβαρο προς την κινεζική επιρροή.

Αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη γεωπολιτική κατάσταση της Ουκρανίας και της Ταϊβάν, παρατηρούν οι Times, η χρήση ιστορικών μύθων και καθαρής στρατιωτικής ισχύος από τον Πούτιν για να δικαιολογήσει την προσάρτηση ουκρανικών περιοχών, δεν απέχει πολύ από τις στρατηγικές του Πεκίνου. Ο Σι έχει επίσης εντείνει τις προειδοποιήσεις ότι η Ταϊβάν δεν θα πρέπει να επιδιώξει ποτέ την ανεξαρτησία της από την ενωμένη Κίνα υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος.

«Υπάρχουν έντονες συνδέσεις», υποστηρίζει στους Times ο Αρτιόμ Λούκιν, καθηγητής διεθνών σπουδών στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Άπω Ανατολής στη Ρωσία.

Αμερικανικές αποκλίσεις

Μια αξιοσημείωτη διαφορά είναι ότι ενώ οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ανοιχτά ότι δεν σκοπεύουν να αποστείλουν στρατεύματα για να υπερασπιστούν την Ουκρανία, έχουν παραμείνει «στρατηγικά ασαφείς» στο ζήτημα της Ταϊβάν εδώ και δεκαετίες, χωρίς ποτέ να δηλώσουν αν θα συνέβαλαν στην ένοπλη υπεράσπιση του νησιού. Αυτή η ασάφεια έχει λειτουργήσει αποτρεπτικά προς μια κινεζική εισβολή.

Η κινεζική διπλωματική και ρητορική υποστήριξη, όμως, δεν αποτελεί λευκή επιταγή για τα σχέδια της Ρωσίας.

Αν οι ΗΠΑ επιβάλουν νέες κυρώσεις στη Ρωσία, η Κίνα θα μπορούσε να λάβει λελογισμένα μέτρα για να στηρίξει τον γείτονά της. Όπως έκαναν και το 2014, οι κινεζικές τράπεζες και εταιρείες θα πρέπει να εκτιμήσουν αν θα καταλήξουν επίσης να τιμωρούνται για τη συνεργασία τους με τα ρωσικά νομικά πρόσωπα που μπήκαν στο στόχαστρο των κυρώσεων. Τέτοιου είδους αντιδράσεις, θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις δικές τους εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και άλλες περιοχές του πλανήτη.

Σχέσεις Κίνας-Ουκρανίας

Επιπλέον, η Κίνα εξακολουθεί να μην έχει αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και, παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες πραγματοποιούν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, είναι εξαιρετικά απίθανη η ανοιχτή υποστήριξη της Κίνας σε μια στρατιωτική εμπλοκή.

Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, η Κίνα γιόρτασε την 30η επέτειο της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Τα δυο κράτη διατηρούν στενούς εμπορικούς δεσμούς, που απλώνονται και στη βιομηχανία εξοπλισμών. Παρά το γεγονός ότι κινέζοι αξιωματούχοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να ασχοληθούν με τις «λογικές ανησυχίες ασφαλείας» της Ρωσίας στην Ευρώπη, έχουν επίσης δώσει έμφαση στην ανάγκη ειρηνικής επίλυσης της αναμέτρησης στην Ουκρανία.

«Το Πεκίνο βρίσκεται σε δύσκολη θέση, βλέποντας ένα κυρίαρχο κράτος να ετοιμάζεται να εισβάλει σε ένα άλλο κυρίαρχο κράτος», εξηγεί στους Times ο Ντέρεκ Γκρόσμαν, αναλυτής ασιατικών ζητημάτων ασφαλείας της RAND Corporation. «Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με τη στρατηγική της μη εμπλοκής, την οποία η Κίνα τηρεί ευλαβικά, τουλάχιστον στα χαρτιά». Οι Times κλείνουν την ανάλυσή τους παρατηρώντας ότι όλα αυτά φέρνουν στο νου τους τελευταίους Ολυμπιακούς του Πεκίνου, εκείνους του 2008. Στη διάρκεια της Τελετής Έναρξης, κυκλοφόρησε η είδηση ότι ρώσοι στρατιώτες είχαν εισβάλει στη Γεωργία, άλλη μια πρώην σοβιετική δημοκρατία.

«Η στάση της κινεζικής κυβέρνησης παραμένει σχετικά συγκρατημένη», τονίζει ο Τσενγκ Σιάοχε, καθηγητής διεθνών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Renmin του Πεκίνου. «Όμως η επιφύλαξη εκφράζεται στη βάση της συμπάθειας και της υποστήριξης προς τη Ρωσία».

Με πληροφορίες από τους New York Times