Ο Ντίζι Γκιλέσπι (Dizzy Gillespie) ήταν αμερικανός τρομπετίστας, συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας τζαζ (bandleader), από τις εμβληματικές προσωπικότητες του στιλ της τζαζ, που ονομάστηκε μπίμποπ (bebop) και από τις πλέον αναγνωρίσιμες φιγούρες της τζαζ με τη λυγισμένη τρομπέτα του και τα φουσκωμένα μάγουλά του έφυγε από την ζωή σαν σήμερα 6 Ιανουαρίου το 1993.
Ντίζι Γκιλέσπι: Πήρε τα πρώτα μαθήματα στην τρομπέτα από τον πατέρα του
Για την πλειονότητα των ειδικών-μουσικών και κριτικών, θεωρείται ο κορυφαίος τρομπετίστας που ανέδειξε η τζαζ, με την πιθανή εξαίρεση για κάποιους του Λούις Άρμστρονγκ. Οι συνθέσεις του «A Night in Tunisia», «Salt Peanuts», «Manteca», «Con Alma» και «Birks Works» θεωρούνται κλασικές. Ο Τζον Μπερκς Γκιλέσπι γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1917 στην κωμόπολη Τσερό της Νότιας Καρολίνας. Πήρε τα πρώτα μαθήματα στην τρομπέτα από τον πατέρα του, που ήταν οικοδόμος και ερασιτέχνης μουσικός και ολοκλήρωσε τις μουσικές του σπουδές στο Ινστιτούτο Λόρινμπεργκ της Βόρειας Καρολίνας, όπως αναφέρεται στο σαν σήμερα.
Αφού συνέθεσε, ενορχήστρωσε κι έπαιξε για τα συγκροτήματα των Καμπ Κάλαγουεϊ και Τέντι Χιλ στο τέλος της δεκαετίας του 1930, καθώς και για τα συγκροτήματα των Ερλ Χάινς και Μπίλι Έκστιν στις αρχές της δεκαετίας του ‘40, ο Γκιλέσπι συνεργάστηκε με τον σαξοφωνίστα Τσάρλι Πάρκερ και τον πιανίστα Θελόνιους Μονκ. Μαζί ξεπέρασαν το στιλ του σουίνγκ κι ενσωμάτωσαν στοιχεία της έντεχνης μουσικής του 20ού αιώνα στην τζαζ, χωρίς να χάσουν το εκρηκτικό πνεύμα του αυτοσχεδιασμού.
Ντίζι Γκιλέσπι: Το νέο της σχήμα και ειδικά ο ήχος της άρεσε πολύ στον τρομπετίστα της τζαζ
Αν και ο Πάρκερ εξοργιζόταν με τα αλλόκοτα αστεία και την κλοουνίστικη παρουσία του Γκιλέσπι επί σκηνής, η μουσική τους σχέση φαίνεται να ευεργετήθηκε από την προσωπική τους τριβή και τα ανταγωνιστικά τους σόλο, που ήταν εφευρετικά και εμπνευσμένα. Από αυτή τη συμπεριφορά του Γκιλέσπι προέρχεται και το παρατσούκλι «Ντίζι» που το αποδόθηκε (dizzy = ζαλιστικός) και τον ακολούθησε σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του διαδρομής. Το 1953, κατά τη διάρκεια ενός πάρτι, μία εκ των συνδαιτημόνων έπεσε πάνω στην τρομπέτα του και τη λύγισε. Το νέο της σχήμα και ειδικά ο ήχος της άρεσε στον Ντίζι, ο οποίος την υιοθέτησε κι έκτοτε έγινε το σήμα κατατεθέν του.