Πανελλήνιες εξετάσεις: Ένας θεσμός του ελληνικού κράτους που ισχύει από το 1960

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις είναι θεσμός του ελληνικού κράτους για την εισαγωγή των μαθητών του Λυκείου στις σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που ισχύει από το 1960 μέχρι σήμερα. Λαμβάνουν χώρα στο τέλος της σχολικής χρονιάς, μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου, κάθε χρόνο για τους μαθητές της τρίτης Λυκείου και οργανώνονται από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Τα θέματα είναι κοινά για όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που λαμβάνουν μέρος στις εξετάσεις αυτές και τα θέματα των εξετάσεων μεταδίδονται κεντρικά από το υπουργείο Παιδείας προς όλα τα σχολεία.

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων ανακοινώνονται την ίδια ημερομηνία για όλους τους μαθητές, μέσω Διαδικτύου, αλλά και μέσω των Λυκείων τους. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων οι μαθητές συμπληρώνουν μηχανογραφικό δελτίο, στο οποίο δηλώνουν την προτίμησή τους για τις ανώτερες και ανώτατες σχολές στις οποίες επιθυμούν να φοιτήσουν. Τα αποτελέσματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ανακοινώνονται συνήθως στα τέλη Αυγούστου.

Το σύστημα, αυτό, των εξετάσεων έχει γνωρίσει πολλές αλλαγές ανά τα χρόνια, ωστόσο η δομή του παραμένει ίδια. Πολύ συχνά, και όχι άδικα, οι Πανελλήνιες χαρακτηρίζονται ως το πιο αδιάβλητο σύστημα εισαγωγής στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Τα θέματα των εξετάσεων αποφασίζονται με άκρα μυστικότητα, τη μέρα πριν την εξέταση, με σκοπό την αποφυγή διαρροής θεμάτων. Σπάνια έχει τεθεί ζήτημα διαβλητότητας σχετικά με τη διεξαγωγή.

Ωστόσο, υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα μεγάλης διαρροής θεμάτων, το έτος 1979, στο μάθημα των Μαθηματικών. Ανώνυμος καθηγητής πίεζε το στυλό με το οποίο έγραφε τα θέματα των Μαθηματικών ώστε να αποτυπωθούν σε λευκές κόλλες κάτω από τα γραφόμενα. Με αυτό τον τρόπο, ιχνηλάτησε μετά τα θέματα και τα διέρρευσε σε αρκετά φροντιστήρια της χώρας, με οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με το υπουργείο, ο θεσμός κοστίζει κάθε χρόνο περίπου 12 εκατομμύρια ευρώ.

Προηγούμενα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με σύστημα συγκεντρωτικό, ήταν:

• οι Εισιτήριες εξετάσεις του 1964, οι πρώτες εξετάσεις που οργάνωσε κεντρικά και ενιαία το Υπουργείο Παιδείας για όλα τα ΑΕΙ με το Β.Δ. 378/1964 (ΦΕΚ 111).
• το Ακαδημαϊκό απολυτήριο (Α και Β τύπος) που ίσχυσε από το 1965 έως το 1966 με το Ν.Δ 4379/1964, Ν.Δ. 277/1965, 377/1965, 546/1965, 424/1966.
• οι Γενικές εισιτήριες εξετάσεις (κύκλοι σχολών ΑΕΙ και ΚΑΤΕΕ) που ίσχυσαν από το 1967 έως το 1979 με το Α.Ν. 40/1967 (ΦΕΚ 104), Ν.Δ. 237/1969, Ν.Δ. 1137/1972, Ν.Δ. 1161/1972, αριθμ. 252/1974 γνωμοδότηση ΣτΕ και Π.Δ. 327/1974 (ΦΕΚ 123).
• οι Πανελλήνιες εξετάσεις που ίσχυσαν από το 1980 έως το 1982 και αφορούσαν εξετάσεις στις δυο τελευταίες τάξεις του λυκείου με το Ν. 1035/1980 (ΦΕΚ 60).
• οι Γενικές εξετάσεις (το σύστημα με τις «δέσμες») που ίσχυσαν από το 1983 έως το 1999 με το Ν. 1351/83 ΦΕΚ 56, με το Νόμο 1771/88 ΦΕΚ 71, εγκύκλιος Β3/159/8.1.91.
• οι Πανελλαδικές εξετάσεις (προαγωγικές και απολυτήριες) που ίσχυσαν από το 2000 έως το 2015 με το Ν. 2525/1997 (ΦΕΚ 188 Α’), Ν. 2909/2001 (ΦΕΚ 90 Α’).
• το Νέο Λύκειο που ίσχυσε από το 2013 και εξής με το Ν. 4186/2014.
• το Νέο Σύστημα 2016 με το Ν. 4327/2015.

Ποιο είναι το υφιστάμενο σύστημα πρόσβασης;

Το υφιστάμενο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποτελεί τροποποίηση του Νέου Λυκείου του Ν.4186/2013, αλλά στην ουσία είναι ένα διαφορετικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που μοιάζει αρκετά με το σύστημα των Δεσμών.

Το σύστημα στηρίζεται σε υπολογισμό βαθμού πρόσβασης με βάση τις πανελλαδικές εξετάσεις και ανάλογα με την ομάδα προσανατολισμού που επιλέγει ο κάθε μαθητής. Ειδικότερα, στην Β’ Λυκείου οι μαθητές επιλέγουν μια από τις δυο ομάδες προσανατολισμού (Ανθρωπιστικές ή Θετικές Επιστήμες) και στην Γ’ Λυκείου με την έναρξη του σχολικού έτους επιλέγουν υποχρεωτικά μια ομάδα μαθημάτων προσανατολισμού από τις 3 προσφερόμενες:

• Ομάδα Ανθρωπιστικών Σπουδών: Ανθρωπιστικές, Νομικές και Κοινωνικές Επιστήμες.
• Ομάδα Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας: Θετικές και Τεχνολογικές Επιστήμες και Επιστήμες Υγείας και Ζωής.
• Ομάδα Οικονομίας και Πληροφορικής: Επιστημών Οικονομίας και Πληροφορικής.