Άρση πατέντας εμβολίων: Τι σημαίνει, ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά

Σε θέμα των ημερών εξελίσσεται η άρση της πατέντας των εμβολίων για τον κορωνοϊό με τις απόψεις να διίστανται και να μην έχουν όλοι μια κοινή γραμμή, όπως όταν είχαν συμφωνήσει για την ανάγκη διάθεσης του εμβολίου, έναν χρόνο πριν. Για παράδειγμα, πέντε χώρες πήραν αποστάσεις από το εν λόγω ζήτημα, την ώρα που και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δείχνει να είναι αρνητική.

Εδώ και μερικές ημέρες λοιπόν, πολιτικοί και ειδικοί ασχολούνται με την άρση της πατέντας των εμβολίων. Σχετικά με το τι σημαίνει αυτό ακριβώς, εφόσον γίνει, κι άλλες βιομηχανικές μονάδες από επιπρόσθετες φαρμακευτικές εταιρείες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνογνωσία και τεχνική για να αυξηθεί μαζικά η παραγωγή εμβολίων.

Πώς προέκυψε η άρση της πατέντας των εμβολίων;

Αυτό εξήγησε μιλώντας στον ΣΚΑΙ χθες ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος Δημόπουλος. «Το τεράστιο πρόβλημα το οποίο έχει δημιουργηθεί είναι ότι χρειάζεται μια πολύ σημαντική αύξηση της παραγωγής των εμβολίων, ιδιαίτερα για να καλυφθούν οι ανάγκες στην Ασία και να προλάβουμε την Αφρική καθώς επίσης και την Νότιο Αμερική», σχολίασε και έδωσε ως παράδειγμα το πρόβλημα που βλέπουμε να έχει προκύψει με την πορεία της πανδημίας κορωνοϊού στην Ινδία.

«Δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή οι δυνατότητες από τις παραγωγικές μονάδες των συγκεκριμένων εταιρειών που έχουν τα εμβόλια για αύξηση της παραγωγής σε πάρα πολύ μεγάλο επίπεδο», συνόψισε. Αντίστοιχη είναι η θέση και του καθηγητή Νίκου Τζανάκη, αναφέροντας πως «είναι μια χίμαιρα να πιστεύουμε ότι παίρνουμε μια συνταγή, οποιαδήποτε συνταγή για να φτιάξουμε κάτι και να το φτιάξουμε».

Πόσο χρόνο θέλει για να στηθεί ένα εργοστάσιο;

«Θέλει τουλάχιστον ένα με δύο χρόνια σε προηγμένες χώρες για να στηθεί ένα τέτοιο εργοστάσιο για να παράξει συγκεκριμένες και ικανές ποσότητες για να καλύψουν την παγκόσμια ζήτηση, ή την ζήτηση μιας μεγάλης χώρας», τόνισε μιλώντας στον ΣΚΑΙ ο κ. Τζανάκης για το ζήτημα. Και όπως εξήγησε, προκύπτουν δύο παράγοντες: Αφενός το πώς νομίμως τρόπον τινά μπορεί να παραχωρηθεί η πατέντα και αφετέρου να στηθεί μια γραμμή παραγωγής ικανή να καλύψει.

Ζητούμενο είναι σε κάθε περίπτωση το να παραχθούν μεγάλες ποσότητες εμβολίων και με την βοήθεια των πλουσιότερων χωρών να διαχυθούν στις φτωχότερες, σύμφωνα με ό,τι είπε ο καθηγητής. «Αλλά για να γίνουν στις φτωχότερες χώρες εμβόλια περνάμε σε ένα άλλο επίπεδο», συνέχισε ο Νίκος Τζανάκης, εξηγώντας πως χρειάζεται μια οργάνωση εμβολιαστικού προγραμματισμού.

Είναι εφικτό να γίνει κάτι τέτοιο ή πρόκειται για έναν «ρητορικό» διάλογο;

«Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να γίνει κι όλο αυτό. Δηλαδή δεν είναι μια προσπάθεια, παίρνουμε μια πατέντα και τελειώσαμε. Το θέμα είναι πολύ δύσκολο και με τα logistics που έχουνε τα σύγχρονα εμβόλια (καταψύκτες στο -80 κτλπ), όταν πάμε σε μια υποσαχάριο χώρα η οποία έχει μηδαμινή υγειονομική και κρατική οργάνωση καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι αυτό», προέταξε. Και όπως αναφέρει σε σημοσίευμά της η Deutsche Welle, η αμερικανική πρόταση έβαλε σε τροχιά έναν υπαρξιακό διάλογο: Θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της πανδημίας η υποχρεωτική άρση των πατεντών;

Η Έλλεν Χούν, διευθύντρια της οργάνωσης κοινής ωφελείας Medicines Law & Policy υποστηρίζει ότι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί εμβολίων βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν όλες οι εκεί δυνατότητες. «Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτός ο ιός δεν γνωρίζει σύνορα, ταξιδεύει σε όλον τον πλανήτη. Η απάντηση σε αυτό θα πρέπει να είναι παγκόσμια και βασισμένη στην παγκόσμια αλληλεγγύη. Αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη είναι ακριβώς το αντίθετο», φανέρωσε.

Η παραγωγή εμβολίων είναι μια περίπλοκη υπόθεση

Οι αντιρρήσεις στην κατάργηση των πνευματικών δικαιωμάτων προέρχονται, όπως ήταν αναμενόμενο, από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους κινήσεις δεν πρόκειται να οδηγήσουν άμεσα στην αύξηση ούτε μιας δόσης εμβολίου. Εξηγούν ότι παραγωγή εμβολίων είναι μια περίπλοκη υπόθεση και ο κόσμος αγνοεί τις πραγματικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες παραγωγοί εμβολίων και φαρμακευτικών εταιρειών δρουν για να αυξήσουν την παραγωγή εμβολίων.

Με αυτήν την άποψη συμφωνεί και επαυξάνει ο Χαν Στόιτελ, επικεφαλής του Συνδέσμου Παραγωγών Φαρμάκων. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι ο εξαναγκασμός στην κατάργηση των πατεντών. Είναι η υπάρχουσα απαγόρευση εξαγωγών από τις ΗΠΑ συσκευών και άλλων μέσων που χρειαζόμαστε για την παραγωγή μας εδώ στη Γερμανία. Σε αυτό δεν μπορεί να βοηθήσει η υποχρεωτική άρση των πνευματικών δικαιωμάτων».

Κάποιοι το βλέπουν σαν κίνητρο, κάποιοι σαν πρόβλημα

Ο φαρμακευτικός κλάδος πάλι υποστηρίζει ότι οι εταιρείες εξασφαλίζουν τα κέρδη τους αργότερα από την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων, γεγονός που δίνει το κίνητρο στην έρευνα να κάνει επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.

Οργανώσεις βοήθειας από την άλλη βλέπουν το πρόβλημα μέσα από άλλη οπτική γωνία, σύμφωνα με την DW, αυτή της άνισης κατανομής εμβολίων στον κόσμο. Η γερμανική οργάνωση «Ψωμί για τον Κόσμο» επεσήμανε ότι στις ανεπτυγμένες χώρες ένας στους τέσσερεις έχει εμβολιαστεί κατά του κορωνοϊού, ενώ στις φτωχότερες χώρες μόνο ένας στους δεκαπέντε. «Αυτή η ανισότητα καθιστά σαφές ότι χρειαζόμαστε επειγόντως παραγωγή περισσότερων εμβολίων και άρση των πνευματικών δικαιωμάτων κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις», σύμφωνα με την οργάνωση.