Σύννεφα στον East Med

Η προ καιρού δήλωση του Γερμανού αναπληρωτή διευθυντή της Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν Κλάους – Ντίτερ Μπόρχαρντ ότι η Επιτροπή εξετάζει την απένταξη του αγωγού East Med από τα έργα κοινού ενδιαφέροντος και από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ήταν μία από τις πολλές τροχιοδεικτικές.

«Υπάρχουν αρκετά σχέδια στον κατάλογο που επιλέγονται λόγω πολιτικής φύσης και δεν πρέπει να παραμείνουν στη λίστα. Εάν ένα έργο δεν έχει δει καμία ανάπτυξη για τρία, τέσσερα χρόνια, θα πρέπει αυτόματα να αφαιρεθεί. Είναι εκεί επειδή το θέλουν οι κυβερνήσεις ή οι υποστηρικτές. Ο East Med είναι ένα από αυτά. Μπορώ να καταλάβω ότι υπάρχει πολύ αέριο στη Μεσόγειο Θάλασσα, αλλά θα ήταν πιο λογικό να χρησιμοποιείς τις περιφερειακές εγκαταστάσεις LNG παρά να μεταφέρουμε φυσικό αέριο σε έναν μακρύ αγωγό στην Ελλάδα και περαιτέρω στις αγορές μας».

Ο ίδιος επανήλθε πρόσφατα για να επιβεβαιώσει ότι πρόθεση της Γερμανίας είναι, στο βαθμό που περνάει από το χέρι της, να βάλει ταφόπλακα στην αξιοποίηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από άλλα κράτη αυτά που θέλει να κρατήσει υπό τον έλεγχό της. «Οι ευρωπαϊκές ενεργειακές πολιτικές δεν θα καθοδηγούνται στο εξής από τις επιταγές της αγοράς αλλά από πολιτικές που θα υπερκεράσουν τα εμπόδια επίτευξης του στόχου μηδενικών ρύπων το 2050. Μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου δημιουργούν δεσμεύσεις που αντιστρατεύονται τους παραπάνω στόχους».

Έχει ενδιαφέρον ότι ο ίδιος άνθρωπος στη μία δήλωση λέει ότι δεν θα υποστηρίζονται έργα που έχουν πολιτικό κίνητρο και όχι δυναμική αγοράς και στην άλλη δηλώνει ότι ανεξαρτήτως του αν υπάρχει ενδιαφέρον της αγοράς τα έργα που σχετίζονται με υδρογονανθράκες θα θάβονται με πολιτική απόφαση. Οι Γερμανοί έχουν εξασφαλίσει για τον εαυτό τους απεριόριστη τροφοδοσία με ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Nord Stream και οσονούπω της δεύτερης διακλάδωσής, του Nord Stream 2, οπότε τώρα μπορούν να μπλοκάρουν ό,τι τους απομειώνει το μονοπώλιο, παρέχοντας ταυτόχρονα υπηρεσία στους Ρώσους οι οποίοι έτσι διατηρούν την υψηλή εξάρτηση της Ευρώπης από το αέριό τους.

Ο αγωγός East Med είναι όντως ένας κυρίως πολιτικός αγωγός, με υποστήριξη από τις ΗΠΑ προκειμένου να μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Επίσης «δένει» περαιτέρω τις συνεργασίες στην περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, από τα κοιτάσματα των οποίων ο αγωγός θα μεταφέρει αέριο στην Ευρώπη. Εκτός από την οικονομική διάσταση, διαμορφώνει μία αρχιτεκτονική ασφαλείας.

Οι Γερμανοί προτάσσουν ως επιχείρημα τον στόχο της ΕΕ για σταδιακή μείωση των ρύπων και μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα μέχρι το 2050. Αυτή η προοπτική καθιστά αβέβαια ως προς τη δυνατότητα απόσβεσης κόστους σχέδια που απαιτούν μεγάλο ύψος επενδύσεων όπως ο East Med, η κατασκευή του οποίου εκτιμάται ότι θα κοστίζει έξι δις ευρώ αλλά και αυτό το ποσό θεωρείται υποτιμημένο.

Η πτώση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου λόγω της πανδημίας μετρίασε περισσότερο τη δυναμική του αγωγού καθώς κατέστησε ασύμφορες τις εξορύξεις και τις έρευνες και πέραν της προσωρινής αναστολής τους προκάλεσε αβεβαιότητα και διστακτικότητα για μελλοντικά projects, τουλάχιστον μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Αυτή η κατάσταση ενίσχυσε τον προβληματισμό που ήδη υπήρχε για το υψηλό κόστος του αγωγού, τις τεχνικές δυσκολίες λόγω των μεγάλων βαθών απ’ όπου θα διέλθει όντας ο μεγαλύτερος υποθαλάσσιος αγωγός που θα έχει κατασκευαστεί με μήκος 1.250 χιλιόμετρα και για την επάρκεια ποσοτήτων από τα κοιτάσματα προκειμένου να τροφοδοτηθεί, καθώς ποσότητες από Ισραήλ και Κύπρο έχουν ήδη δεσμευθεί σε άλλες συμφωνίες.

Όλα αυτά, πέραν των αντικειμενικών δυσκολιών και της συνθετότητας της κατάστασης, αποτελούν ένα πολύ βολικό σετ δικαιολογιών για τη Γερμανία προκειμένου να υπονομεύσει το έργο το οποίο συν τοις άλλοις θα ενισχύσει γεωπολιτικά την Ελλάδα και την Κύπρο. Ο Ισταηλινός υπουργός Εθνικών Υποδομών, Ενέργειας και Υδάτινων Πόρων του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτζ έχει άλλη άποψη.

«Έχουμε αρκετό φυσικό αέριο για να δικαιολογήσουμε όχι μόνο έναν αγωγό EastMed αλλά θεωρώ πως μαζί με την Κύπρο μπορούμε να δικαιολογήσουμε ακόμα και δυο ή τρεις τέτοιους αγωγούς» υποστήριξε και σημείωσε τη γεωπολιτική διάσταση του αγωγού αναφερόμενος και στο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης (Eurasia Interconnector) Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.

«Έχουμε δημιουργήσει την τελευταία δεκαετία μια συμμαχία ανάμεσα στις τρεις δημοκρατίες της Ανατολικής Μεσογείου και τώρα θα έχουμε επίσης και μια φυσική διασύνδεση. (…) Ο αγωγός EastMed θα καταστήσει δυνατό για το Ισραήλ και την Κύπρο να εξάγουν φυσικό αέριο κατευθείαν στην Ευρώπη, την Ελλάδα και την Ιταλία, και από την Ελλάδα και την Ιταλία στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη. Έτσι αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο. (…) Ελπίζω ότι σε πέντε χρόνια από τώρα ο αγωγός αυτός θα είναι έτοιμος. (…) Το 2016 έπεισα την ΕΕ, τον Επίτροπο για την Ενέργεια, πως εάν αναζητούν κάποιου είδους αντικατάσταση για τον Nord Stream, μπορούν να εμπιστευτούν την Ανατολική Μεσόγειο, το Ισραήλ και την Κύπρο, δυο σύγχρονες δημοκρατίες, για έναν υποθαλάσσιο αγωγό».

Γεωπολιτικά και γεωοικονομικά μιλώντας αυτό που δεν θέλουν οι Γερμανοί είναι αυτό ακριβώς που ανέφερε ο Στάινιτζ. «Κάποιου είδους αντικατάσταση για τον Nord Stream» και πολύ περισσότερο από την Ανατολική Μεσόγειο.