Τριώδιο: Τι είναι και πώς συνδέεται με τις Απόκριες

Η περίοδος του Τριωδίου είναι εκκλησιαστική περίοδος δέκα εβδομάδων που ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φτάνει μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο.

Μέσα στην περίοδο αυτή περιλαμβάνεται η Αποκριά, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή και η Μεγάλη Εβδομάδα. Οι τρεις πρώτες εβδομάδες αποτελούν την Αποκριά, ακολουθούν έξι εβδομάδες νηστειών (Τεσσαρακοστή) και τέλος η Μεγάλη Εβδομάδα.

• Την πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς, γίνεται «κατάλυσις εις πάντα», δηλαδή τρώγεται ελεύθερα κάθε φαγητό ακόμα και την Τετάρτη και την Παρασκευή. Για τον λόγο αυτόν ονομάζεται «ελεύθερη» ή «απολυτή».
• Τη δεύτερη εβδομάδα γίνεται «κατάλυσις εις πάντα» όλες τις ημέρες εκτός της Τετάρτης και της Παρασκευής. Την Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας στην Ελλάδα υπάρχει το έθιμο της Τσικνοπέμπτης, κατά την οποία καταναλώνονται κρεατικά, δεδομένου ότι μετά από τρεις ημέρες αρχίζει ουσιαστικά η νηστεία. Η εβδομάδα τελειώνει με το Ψυχοσάββατο.
• Η τρίτη εβδομάδα είναι αυτή της Τυροφάγου ή Τυρινής, οπότε όλες τις ημέρες γίνεται κατάλυση σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, του αυγού, των ψαριών και φυσικά του ελαιολάδου, απαγορεύεται όμως η κρεοφαγία.
• Από την τέταρτη εβδομάδα, με την Καθαρά Δευτέρα, αρχίζει η Μεγάλη Τεσσαρακοστή με την αυστηρότατη νηστεία της.

Επίσης, το «Τριώδιο» είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που περιλαμβάνει τους Ύμνους που πρέπει να ψαλθούν στις ακολουθίες από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου (αρχή της Αποκριάς) ως το Μεγάλο Σάββατο.

Την περίοδο των δέκα (3+7) αυτών εβδομάδων οι Κανόνες περιέχουν τρεις ωδές και όχι εννέα ως συνήθως. Το «Τριώδιο» τοποθετείται στο αναλόγιο από τον Πρωτοψάλτη κατά τον Εσπερινό της Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου. Οι τρεις επόμενες εβδομάδες αποτελούν την Αποκριά και τελειώνουν με τις Κυριακές:

• του Ασώτου,
• της Αποκριάς (της Δευτέρας Παρουσίας) και
• της Τυροφάγου.

Ακολουθούν οι επτά εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όπου νηστεύουμε για 48 ημέρες. Η πρώτη εβδομάδα ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει με την Κυριακή:

• της Ορθοδοξίας (Α’ εβδομάδα των Νηστειών)
• του Αγ. Γρηγορίου τού Παλαμά (Β’ των Νηστειών)
• της Σταυροπροσκυνήσεως (Γ’ των Νηστειών)
• του Αγίου Ιωάννου της «Κλίμακος» (Δ’ των Νηστειών)
• της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας (Ε’ των Νηστειών)
• των Βαΐων (ΣΤ’ των Νηστειών).

Η 5η εβδομάδα περιλαμβάνει την Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος και την Παρασκευή του Ακαθίστου Ύμνου. Οι ύμνοι του Τριωδίου για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι κατανυκτικοί και μας ετοιμάζουν να δεχθούμε το Πάθος και την Ανάσταση τού Χριστού. Οι υμνογράφοι έγραψαν κείμενα δοξολογικά, κατηχητικά και θεολογικά. Οι ανεπανάληπτοι ύμνοι μας ενδυναμώνουν πνευματικά και μας θυμίζουν τον προορισμό μας: Την ένωση με τον Θεό, σύμφωνα με την Εκκλησία.