Η δύσκολη εξίσωση για τις φρεγάτες

Περί το 2007 το Πολεμικό Ναυτικό με τη σύμφωνη γνώμη της τότε πολιτικής ηγεσίας είχε δρομολογήσει τις διαδικασίες για την απόκτηση έξι γαλλικών φρεγατών FREMM. Προχωρούσε έτσι στην από τότε αναγκαία σταδιακή ανανέωση του Στόλου, καλύπτοντας παράλληλα την πάγια και ζωτική ανάγκη του για πλοία με δυνατότητα Αεράμυνας Περιοχής.

Η οικονομική κρίση που ενέσκηψε λίγο αργότερα οδήγησε στην ακύρωση της δρομολογούμενης παραγγελίας. Οι αμυντικές δαπάνες, ως γνωστόν, είναι ο διαχρονικός εύκολος στόχος ενός απαίδευτου σε θέματα ασφαλείας πολιτικού προσωπικού το οποίο νομίζει ότι μπορεί να περικόπτει ή και να μηδενίζει τους εξοπλισμούς δίχως συνέπειες για την ακεραιότητα της χώρας.

Μετά το νέο επιθετικό τουρκικό κρεσέντο η νυν κυβέρνηση, προκειμένου να καλύψει τα κενά 15 ετών εγκληματικής παύσης στην ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, αποφάσισε ορθώς να προχωρήσει σε ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα με fast track διαδικασίες, αφενός επισπεύδοντας εκκρεμούντα προγράμματα, αφετέρου υλοποιώντας νέα.

Κεντρικό πρόγραμμα σε αυτό το νέο εξοπλιστικό είναι η απόκτηση τεσσάρων νέων φρεγατών «πολλαπλού ρόλου» από το Π.Ν.

Είχαν προηγηθεί οι επί διετία τουλάχιστον άκαρπες διαπραγματεύσεις με τους Γάλλους για την απόκτηση δύο φρεγατών Belh@rra, οι οποίες ναυάγησαν στο παρά πέντε της υπογραφής, με την επίσημη αιτιολογία να είναι το υψηλό κόστος. Βέβαια το κόστος ήταν γνωστό εξ αρχής, άρα δεν δικαιολογούνται οι μέχρι την τελευταία στιγμή δηλώσεις ότι επίκειται η ολοκλήρωση της συμφωνίας.

Η αλήθεια είναι ότι οι Γάλλοι όλο αυτό το διάστημα ήταν δυσκίνητοι, διόλου ευέλικτοι στη χρηματοδότηση, αρνητικοί στην ναυπήγηση τους ενός τουλάχιστον πλοίου στην Ελλάδα και γενικά δεν διευκόλυναν τις διαπραγματεύσεις. Είχαν όλο τον καιρό μπροστά τους να βάλουν «γκολ» ενώ έπαιζαν μόνοι τους και δεν έβαλαν. Από την άλλη επρόκειτο για ένα πλοίο τόσο προηγμένο που θα έβαζε το ΠΝ σε άλλη εποχή και επίσης οι Γάλλοι είχαν αποδεχθεί την αποδέσμευση υποστρατηγικών όπλων, όπως ο πύραυλος Scalp Naval με βεληνεκές 1000 χλμ, τα οποία δεν αποδεσμεύουν άλλες χώρες πχ οι ΗΠΑ.

Σημειωτέον ότι οι Belh@rra δεν ήταν ένα πλοίο που ήθελε το ΠΝ διότι παρότι τον υπερεξελιγμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό, το πανίσχυρο ραντάρ – μακράν ισχυρότερο από τον ανταγωνισμό-, το χαμηλό ίχνος του κ.α., υπολειπόταν σε φόρτο όπλων. Όχι σε τεχνολογία, κάθε άλλο, αλλά σε αριθμό βλημάτων και πυραύλων αλλά και σε ταχύτητα (27 κόμβοι), σε σχέση με τις ελληνικές προδιαγραφές που είχαν τεθεί. Το ΠΝ εξακολουθούσε να θέλει τις FREMM.

Παρόλα αυτά επειδή οι FREMM ήταν ακριβές και η επιλογή για γαλλικά πλοία πολιτική, το ΠΝ διαμόρφωσε τις Belh@rra σύμφωνα με τις επιχειρησιακές ανάγκες του με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε υπερφρεγάτα (Belh@rra Hellenique).

Αίφνης, όπως προαναφέρθηκε, οι διαπραγματεύσεις διεκόπησαν οριστικά προκαλώντας την οργή των Γάλλων, οι οποίοι αντιλήφθηκαν ότι υπήρξε παρέμβαση άλλου παράγοντα και δη των ΗΠΑ για να προωθηθούν αμερικανικές φρεγάτες.

Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δώσει τρία δις ευρώ μόνο για δύο πλοία από τη στιγμή που πρέπει να αντικαταστήσει δέκα τουλάχιστον φρεγάτες μέσα στη δεκαετία, ορισμένες εκ των οποίων είναι τόσο παλιές που θεωρητικά δεν θα έπρεπε καν να πλέουν, ακούγεται και είναι εύλογο. Μόνο που αυτό ήταν γνωστό από πριν.

Έτσι ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε από τη ΔΕΘ ότι θα προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός για την προμήθεια τεσσάρων φρεγατών πολλαπλού ρόλου. Με αυτή ην ανακοίνωση εισήλθαμε σε νέα φάση, όπου πλέον το ΠΝ θέτει ως προϋπόθεση για αυτόν που θα αναλάβει τη ναυπήγηση των τεσσάρων φρεγατών, να αναλάβει επίσης τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων ΜΕΚΟ που διαθέτει ο στόλος, την παροχή «ενδιάμεσης λύσης», ήτοι πλοία που θα παραχωρηθούν με leasing ή δωρεάν στο ενδιάμεσο μέχρι την ναυπήγηση των νέων και την ναυπήγηση τουλάχιστον των τριών από τις τέσσερις φρεγάτες στην Ελλάδα .

Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Οι μόνοι οι οποίοι φαίνεται να έχουν αυτές τις δυνατότητες είναι οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί με τις καινούργιες ισχυρές ΜΕΚΟ Α-200 οι οποίοι έχουν για ενδιάμεση λύση ενδιαφέρουσες κορβέτες, ενώ θα εκσυγχρόνιζαν «εύκολα» τις ΜΕΚΟ που έχουμε και θα επιτυγχάνετο έτσι και ομοιοτυπία. Οι Γερμανοί ωστόσο μάλλον αποκλείονται για πολιτικούς λόγους, λόγω της απροσχημάτιστης στήριξής τους προς την Τουρκία και της ανοιχτά εχθρικής στάσης τους έναντι της Ελλάδας.

Τα πλοία που προσφέρουν όμως οι ΗΠΑ, οι φρεγάτες MMSC, εξέλιξη των παράκτιων LCS, τ ΠΝ τα έχει απορρίψει καθώς έχουν αποδειχθεί τόσο προβληματικά από κάθε άποψη, που οι ίδιοι οι Αμερικανοί διέκοψαν κακήν κακώς το πρόγραμμα ναυπήγησής τους, περικόπτοντας δραματικά τον αρχικό αριθμό που είχε προγραμματισθεί.

Είναι η πρώτη φορά που ένα πρόγραμμα οπλικού συστήματος στις ΗΠΑ έχει τόσο άσχημη εξέλιξη σε βαθμό που να χαρακτηριστεί από τους Αμερικανούς επικριτές του καταστροφικό.

Προβλήματα στο σύστημα πρόωσης με αποτέλεσμα να μένουν στο μέσο της θάλασσας και να ρυμουλκούνται, χαμηλό επίπεδο επιβίωσης σε πιθανά πλήγματα, έλλειψη σταθερού σόναρ τροπίδας (προαπαιτούμενο από το ΠΝ) άρα μειωμένες ανθυποβρυχιακές δυνατότητες, έλλειψη αεράμυνας περιοχής εννοείται, αλουμινένια υπερκατασκευή και άλλα τα οποία οδήγησαν το ΠΝ να τα απορρίψει εξ αρχής.

Το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό, μετά την αποτυχία του προγράμματος, προχώρησε σε διαγωνισμό για νέα φρεγάτα τον οποίο κέρδισε η ιταλική FRICANTIERI , με την σχεδίαση μίας… FREMM, στην ιταλική εκδοχή της περίπου όπως αυτές που έχει το ιταλικό ναυτικό. Το πλοίο ονομάστηκε FFG(Χ) και βάσει σχεδιασμού εκτιμάται ότι θα είναι μία πολύ δυνατή φρεγάτα, όπως εξάλλου είναι οι FREMM.

Οι Αμερικανοί δηλαδή απορρίπτουν το πλοίο που κάποιοι «σπρώχνουν» εδώ και καταλήγουν σε σχεδιασμό σαν αυτόν που θέλει το ΠΝ… Λόγω πολιτικών πιέσεων το ΠΝ αναγκάζεται για μία ακόμα φορά να μπει στη διαδικασία διαμόρφωσης ενός πλοίου που δεν θέλει, με τη διαφορά ότι οι MMSC δεν είναι Belh@rra.

Για να βελτιστοποιήσει την κατάσταση το ΠΝ καταθέτει μία πρόταση προς τις ΗΠΑ η οποία στην ουσία είναι ένα συνολικό εξοπλιστικό ναυτικό πρόγραμμα, προσπαθώντας να πετύχει δύο επιπλέον παράλληλους στόχους.

Πέραν του ότι ζητά πληροφορίες για τις φρεγάτες τις οποίες εννοείται ότι θα διαμορφώσει όσο αυτό γίνεται και παραμένει το προαπαιτούμενο για εκσυγχρονισμό των τεσσάρων ΜΕΚΟ, «απαιτεί» ως ενδιάμεση λύση την παραχώρηση από τον αμερικανικό στόλο δυο πανίσχυρων αντιτορπιλικών Arleigh Burke τα οποία το ΠΝ επιθυμεί διακαώς εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον για να καλύψει την ανάγκη Αεράμυνας Περιοχής ( αλλά οι Αμερικανοί δεν παραχωρούν) και επίσης αιτείται τη συμμετοχή ως εταίρος-συμπαραγωγός στη νέα αμερικανική φρεγάτα FFG(Χ) ώστε σε βάθος χρόνου να είναι το μελλοντικό πλοίο που θα αποτελέσει τη κύρια μονάδα επιφανείας του ελληνικού στόλου.

Αν οι Αμερικανοί ανταποκριθούν σε αυτά τα δύο, την παραχώρηση δύο Arleigh Burke και τη συμμετοχή στη FFG(Χ) (και εφόσον οι MMSC διαμορφωθούν από το ΠΝ) η εξέλιξη, παρά την «αβαρία» των ανεπιθύμητων φρεγατών θα μπορούσε να γίνει διαχειρίσιμη και μεσο-μακροπρόθεσμα θετική. Δηλαδή τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα να βρεθεί με το πλοίο που πραγματικά θέλει, φρεγάτες τύπου FREMM σε αμερικανική εκδοχή, έχοντας εντωμεταξύ αποκτήσει άμεσα τα αντιτορπιλικά που πάντα ζητούσε, τέσσερις νέες φρεγάτες (αυτές…) και τέσσερις εκσυγχρονισμένες, ενώ θα ενισχύσει περαιτέρω τους αμυντικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ η συμμαχία με τις οποίες παραμένει κρίσιμη.

Αν οι ΗΠΑ αρνηθούν αυτά τα δύο, Arleigh Burke και συμμετοχή στη FFG(Χ) , και επιχειρήσουν να δώσουν ως ενδιάμεση λύση τις προβληματικές LCS, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο σε οποιονδήποτε να βάλει την υπογραφή του σε μία συμφωνία η οποία θα εξυπηρετεί ενδεχομένως πολλούς αλλά όχι το ΠΝ και το αξιόμαχο του Στόλου.

Εντωμεταξύ οι Γάλλοι έχουν επανέλθει με πρόταση για τέσσερις Belh@rra και ναυπήγηση των τριών στην Ελλάδα (όπως και οι Αμερικανοί) , σε χαμηλότερη τιμή αλλά στη γαλλική και όχι στην ελληνική διαμόρφωση (Belh@rra Hellenique).

Υπόψιν ότι η προώθηση των MMSC συνδέεται και ως «προίκα» με την ήδη τελεσθείσα απόκτηση ελληνικών ναυπηγείων από αμερικανική εταιρεία, την προοπτική απόκτησης και άλλων και με το εν γένει ενδιαφέρον των Αμερικανών για στρατηγική παρουσία στον ναυπηγικό τομέα στην Ελλάδα.

Κάτι που προφανώς έχει σημασία αρκεί να μην γίνει εις βάρος των επιχειρησιακών απαιτήσεων του ΠΝ και εντέλει της ασφάλειας της χώρας. Διότι την κρίσιμή στιγμή το ΠΝ δεν θα πολεμήσει με ναυπηγεία και θέσεις εργασίας, αλλά με τα πλοία που θα έχει επιλέξει ή θα το έχουν αναγκάσει να επιλέξει.