Τατόι άμαξες: Η συναρπαστική ιστορία τους

Μπορεί η βασιλεία στην Ελλάδα να έχει περάσει ανεπιστρεπτί και το μόνο που θυμίζει εκείνες τις εποχές είναι οι εμφανίσεις των μελών της βασιλικής οικογένειας όπου οι ιστορίες της καθημερινότητας τους έχουν και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον. Οι πιο παλιοί ίσως να θυμούνται τότε τον Μάϊο του 1962 την “χρυσή” άμαξα που μετέφερε την πριγκίπισσα Σοφία και τον πατέρα της, βασιλιά Παύλο, στους δρόμους της Αθήνας. Ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα αποκτήματα της βασιλικής οικογένειας για τα οποία υπερηφανεύονταν, όπως άλλωστε και για άλλα ασήμαντα για τους κοινούς θνητούς, αντικείμεννα. Αυτή η άμαξα αλλά και άλλες έμεναν στο “σκοτάδι” για πολλές δεκαετίες. Έπρεπε να μπούμε στον 21ο αιώνα για να μάθουμε για αυτές.

Από τη Διεύθυνση Συντήρησης του υπουργείου Πολιτισμού εντοπίστηκαν οι «χαμένες» βασιλικές άμαξες στο Τατόι. Ανάμεσά τους βρίσκεται και η κλειστή άμαξα, η πιο σημαντική της βασιλικής συλλογής, με την οποία έγινε ο γάμος της βασίλισσας Σοφίας της Ισπανίας με τον Χουάν Κάρλος στην Αθήνα το 1962.

Μάλιστα, μέχρι πριν από λίγες ημέρες κανείς δεν ήξερε αν υπήρχαν και σε ποια κατάσταση είναι οι περίφημες βασιλικές άμαξες που ανήκαν στον βασιλιά Γεώργιο Α’ και είχαν αγοραστεί από τον βασιλικό οίκο. Έτσι, η είδηση της εύρεσης έστω και τεσσάρων αμαξών στο παλιό βουστάσιο στο Τατόι, που επιτέλους άνοιξε, είναι εξαιρετικά ευχάριστη, ιδίως διότι μεταξύ αυτών είναι η κλειστή άμαξα τελετών.

Οι διάσημοι αμαξοποιοί Binder στο Παρίσι έφτιαξαν τις άμαξες

Μετά την ήττα της Γαλλίας στον πόλεμο με την Πρωσία και την πτώση του Ναπολέοντος Γ’, σύμφωνα με δημοσίευμα στην «Καθημερινή», στις πρώτες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 8 Φεβρουαρίου 1871 ο γαλλικός λαός έστειλε στη Βουλή πλειοψηφία βασιλοφρόνων βουλευτών (396 επί συνόλου 638), οπαδών είτε του πρεσβυγενούς κλάδου των Βουρβόνων (légitimistes) είτε του κλάδου της Ορλεάνης.

Καθώς η παλινόρθωση φαινόταν εξασφαλισμένη, παραγγέλθηκαν στους διάσημους αμαξοποιούς Binder στο Παρίσι (1820-1914) οι άμαξες της πομπής εισόδου του Ερρίκου Ε’ στην πρωτεύουσά του. Ο επίδοξος βασιλιάς της Γαλλίας, κόμης του Chambord (1820-1883), εγγονός του Καρόλου Ι’, ζούσε εξόριστος στην Αυστρία. Με πρόφαση την άρνηση του Ερρίκου να δεχθεί την τρίχρωμη γαλλική σημαία, αλλά στην ουσία ανήσυχες λόγω της φιλεργατικής και φιλολαϊκής πολιτικής του, την οποία επί δεκαετίες διακήρυττε μέσω μανιφέστων και ανοικτών επιστολών, οι ηγεσίες των ορλεανιστών και των συντηρητικών δημοκρατών συμμάχησαν ώστε να αποτρέψουν την παλινόρθωση, την οποία επίσης φοβούνταν ως πηγή μελλοντικών αναστατώσεων.

Η ανακοίνωση του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου

Σχετική ανακοίνωση για το ευχάριστο εύρημα, έκανε και ο Σύλλογος Φίλων Κτήματος Τατοΐου, ο οποίος δηλώνει πολύ χαρούμενος και συγκινημένος για τις βασιλικές άμαξες.

«Με μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη συγκίνηση ανακοινώνουμε σε όλα τα μέλη του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου καθώς και σε όλους τους φίλους του Τατοΐου ότι εντοπίστηκαν από την διεύθυνση συντήρησης του Υπουργείου Πολιτισμού οι βασιλικές άμαξες. Μέχρι σήμερα ήταν αδύνατον να προσεγγίσει κανείς το τμήμα του στάβλου στο οποίο είχαν αποθηκευτεί μιας και πολλά κιβώτια, με αντικείμενα, έφραζαν το κτίριο από το πάτωμα μέχρι την οροφή.

Με την ευγενική χορηγία του κ. Αθανασίου Μαρτίνου, που εξασφάλισε η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη,  το Υπουργείο Πολιτισμού έχει εγκαταστήσει ήδη, στους χώρους του κτήματος, tolls, περίπου 11.000 τμ. Χάρη σε αυτή τη λύση, άρχισε να αδειάζει σταδιακά και ο τελευταίος στάβλος και να αποκαλύπτεται το περιεχόμενό του».

Το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού στο δελτίο τύπου της 23ης Ιανουαρίου 2020 αναφέρει τα παρακάτω:

«Το επόμενο δίμηνο προγραμματίζεται η εγκατάσταση εντός του κτήματος υποδομών αποθήκευσης (tolls), περίπου 11.000 τ.μ., ώστε η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων να προχωρήσει αμέσως στην εκκένωση των κτηρίων του Στάβλου, των Μαγειρείων και του Ιπποστασίου,  εντός των οποίων έχει αποθηκευτεί άγνωστος αριθμός κινητών αντικειμένων.

Οι άμαξες που εντοπίστηκαν είναι 4 μεταξύ των οποίων και η κλειστή άμαξα, η πιο σημαντική της βασιλικής συλλογής με την οποία έγινε ο γάμος της Βασίλισσας Σοφίας της Ισπανίας. Η ιστορία της άμαξας αυτής είναι συναρπαστική. Όπως μας πληροφορεί ο Πρίγκιπας Μιχαήλ στα Απομνημονεύματά του η άμαξα αυτή αγοράστηκε από τον Βασιλιά Γεώργιο Α’. Η άμαξα αυτή ανήκε στον κόμη του Σαμπόρ, πρώην Δούκα το Μπορντό, γνωστός και ως Ερρίκος Ε’ των νομιμοφρόνων.

Με τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870 ο Ναπολέων Γ’ ανετράπη, ακολούθησε μια ασθενής δημοκρατία και η παλινόρθωση της μοναρχίας φάνηκε ξανά εφικτή. Δυστυχώς όμως το φιλομοναρχικό ρεύμα είχε διαιρεθεί στα δύο. Στους υποστηρικτές του Κόμη των Παρισίων και τους οπαδούς του Κόμη του Σαμπόρ. Ο Κόμης του Σαμπόρ έρχεται σε συμφωνία με τον Κόμη των Παρισίων και τον ορίζει διάδοχό του μιας και ο ίδιος δεν είχε παιδιά και δεν μπορούσε να διασφαλιστεί η διαδοχή.

Η άμαξα πωλήθηκε το 1873 στον Βασιλιά Γεώργιο Α’

Όλοι πλέον θεωρούσαν τη μοναρχία δεδομένη και για τον λόγο αυτά παρήγγειλαν τις άμαξες του Κόμη με τις οποίες θα έμπαινε ως Βασιλιάς Ερρίκος Ε’ στο Παρίσι. Μια πολύ σοβαρή όμως διαφωνία του με την Εθνοσυνέλευση, για τη σημαία της χώρας, ματαιώνει την παλινόρθωση των Βουρβώνων και η άμαξα μένει αχρησιμοποίητη. Η άμαξα πωλήθηκε το 1873 στον Βασιλιά Γεώργιο Α’ που βρισκόταν την ίδια περίοδο στο Παρίσι, ενώ κάποιες άμαξες αγοράζει και ο Βασιλιάς της Ισπανίας. Η άμαξα τροποποιήθηκε μιας και πάνω από τους θυρεούς του Γαλλικού Οίκου ζωγραφίστηκαν οι θυρεοί της Ελληνικής Δυναστείας και χρησίμευσε ως η επίσημη άμαξα της Ελληνικής Βασιλικής Οικογένειας.

Με αυτή την άμαξα έγινε ο γάμος του Διαδόχου Κωνσταντίνου και της Πριγκίπισσας Σοφίας της Πρωσίας, ο γάμος του Διαδόχου Παύλου και της Πριγκίπισσας Φρειδερίκης και τελευταία ο γάμος της Πριγκίπισσας Σοφίας της Ελλάδος με τον Πρίγκιπα Χουάν Κάρλος των Αστουριών. Λογικά ανάμεσα στις 4 άμαξες που έχουν εντοπιστεί είναι και το εξαιρετικό ανοιχτό Άσκοτ Λαντό με το οποίο έγινε ο γάμος των Βασιλέων Κωνσταντίνου και Άννας-Μαρίας. Σύμφωνα με πληροφορίες του Ιστορικού κ. Κώστα Σταματόπουλου εξαρτήματα των βασιλικών αμαξών υπήρχαν μέχρι πρότινος στα χέρια απογόνων, του υπεύθυνου συντηρητή βασιλικών αμαξών των Ανακτόρων. Μακάρι και αυτά να δοθούν για την αποκατάσταση των αμαξών.

Το λαμπρό Μουσείο Βασιλικών Αμαξών και Αυτοκινήτων στο Τατόι

Η παραπάνω άμαξα είναι σχεδόν ίδια με τη δική μας και ανήκει στη συλλογή αμαξών του κόμη του Σαμπόρ, στο Château de Chambord έξω από το Παρίσι. Στο αμέσως προσεχές διάστημα το Υπουργείο Πολιτισμού θα προχωρήσει με τα πρώτα σωστικά μέτρα ενώ σύμφωνα με πληροφορίες μας οι άμαξες βρίσκονται, ευτυχώς ακόμα, σε καλή κατάσταση. Η χαρά και η συγκίνηση όλων μας είναι πολύ μεγάλη μιας και πλέον μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε στο Τατόι ένα λαμπρό Μουσείο Βασιλικών Αμαξών και Αυτοκινήτων όπως στα περισσότερα αντίστοιχα μουσειακά πολιτιστικά σύνολα σε όλη την Ευρώπη!

Η πρόταση του Συλλόγου στην οποία και θα επιμείνουμε μέχρι το τέλος, είναι το νέο Μουσείο να χωροθετηθεί στο νέο Βουστάσιο όπου υπάρχει αρκετός χώρος για να εκτεθούν όλα τα βασιλικά αυτοκίνητα και οι άμαξες αλλά και να γίνει το καφέ και το πωλητήριο του Μουσείου. Μπροστά στο μεγάλο λιβάδι θα γίνουν χώροι πικ νικ και μεγάλων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Το Μουσείο θα λειτουργεί παράλληλα και ως παρακολούθημα του κεντρικού Μουσείου στο Ανάκτορο. Στον χώρο του νέου Βουστασίου προτείνουμε να γίνει και ένα μουσείο της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής του κτήματος με τα παλιά εργαλεία και όλα τα τεκμήρια γύρω από την λειτουργία του κτήματος των 42.000 στρεμμάτων».

Όταν βρέθηκε στο Παρίσι ο Γεώργιος Α’ αγόρασε μία από αυτές τις άμαξες και την έφερε στην Ελλάδα για να χρησιμεύσει ως επίσημη άμαξα τελετών. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην τελετή ενηλικίωσης του διαδόχου Κωνσταντίνου, το 1886, και εν συνεχεία στον γάμο του Κωνσταντίνου με τη Σοφία της Πρωσίας το 1889, στον γάμο του βασιλόπαιδος Γεωργίου με τη Μαρία Βοναπάρτη το 1907, στον γάμο του διαδόχου Παύλου με τη Φρειδερίκη του Αννοβέρου το 1938 και στον γάμο της πριγκίπισσας Σοφίας με τον Χουάν Κάρλος των Αστουριών το 1962. Στον Μεσοπόλεμο η άμαξα ήταν ένα από τα κύρια εκθέματα του «Μουσείου Γεωργίου Α’», που λειτουργούσε σε αίθουσες του ισογείου στη βόρεια πτέρυγα της Βουλής.

Οι άμαξες αυτές αποτελούν πλέον κομμάτι και της ελληνικής ιστορίας και σύμφωνα με πληροφορίες ιστορικών, εξαρτήματά τους υπήρχαν μέχρι πρότινος στα χέρια απογόνων, του υπεύθυνου συντηρητή βασιλικών αμαξών των Ανακτόρων.