“Paris, Texas”: Το αντισυμβατικό road movie του Βιμ Βέντερς

“Paris, Texas”: Ο σπουδαίος Γερμανός σκηνοθέτης Βιμ Βέντερς, μας έχει χαρίσει πολλές και αγαπημένες ταινίες που κοσμούν την πλούσια φιλμογραφία του. Ο μετρ των road movies, μας έχει προσφέρει σπουδαία δείγματα γραφής τόσο στον χώρο του ντοκιμαντέρ, όσο και στις ταινίες μυθοπλασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το φιλμ «Παρίσι, Τέξας».

«Η αρχή των road movies ξεκινά από την Ελλάδα. Στον δρόμο, πρέπει πάντα να γνωρίζεις την αρχή. Ο Όμηρος είναι ο πρώτος άνθρωπος που έκανε ένα είδος road movie, την Οδύσσεια […] Είναι πολύ ωραίο να είσαι μέσα στο σπίτι, αλλά είναι ακόμη καλύτερο να είσαι εκεί έξω, να ταξιδεύεις, να αναζητάς το άγνωστο.» – Βιμ Βέντερς (47ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης).

Ο αδερφός του Τράβις, Βάλτ τον θεωρούσε νεκρό τα τελευταία τέσσερα χρόνια της απουσίας του. Όταν τον εντοπίζει πετάει από το Λος Άντζελες στο Τέξας για να τον φέρει πίσω. Μαζί με την γυναίκα του Αν, έχουν υιοθετήσει τον μικρό Χάντερ και τώρα τους είναι δύσκολο να αποχωριστούν τον ρόλο του θετού γονέα. Ιδιαιτέρως, όταν μαθαίνουν ότι ο Τράβις σκοπεύει να συνεχίσει την αναζήτηση της Τζέιν, μαζί με τον γιο του. Οι ίδιοι δεν γνωρίζουν τίποτα για αυτή, εκτός του ότι ίσως μένει στο Χιούστον.

Αυτό το αντισυμβατικό road movie βασίζεται σε ένα σενάριο του βραβευμένου με Πούλιτζερ, Σαμ Σέπαρντ και αφηγείται την ιστορία του Τράβις, ενός άνδρα που περιπλανιέται από το Μεξικό προς το Τέξας, μέσα στην ανυπόφορη ζέστη του «Big Bend». Ο Τράβις δεν μιλάει καθόλου, ενώ όλα δείχνουν ότι έχει χάσει και σε μεγάλο βαθμό τη μνήμη του. Αυτό το οποίο τον καθοδηγεί είναι η ακατανίκητη επιθυμία του να ξαναβρεί την οικογένειά του: τη νεαρή γυναίκα του Τζέιν, της οποίας τη ζωή θεωρεί ότι έχει θέσει σε κίνδυνο, λόγω της παθολογικής του ζήλειας, καθώς και τον επτάχρονο γιο του, Χάντερ.

«Έχω σταματήσει πλέον να διαχωρίζω τη δουλειά μου σε μυθοπλασία και ντοκιμαντέρ. Ένα ντοκιμαντέρ μπορεί κάλλιστα να διηγηθεί μία όμορφη ιστορία όπως για παράδειγμα το «Buena Vista Social Club» και αντίστροφα μία ταινία όπως το τα «Φτερά του Έρωτα» (Wings of Desire / Der Himmel über Berlin), μπορεί να μετατρέπει σ’ ένα ντοκιμαντέρ για μία πόλη που πλέον δεν υπάρχει. Οι δονήσεις που λαμβάνω από έναν τόπο με βοηθούν ταυτόχρονα, είτε γυρίζω ντοκιμαντέρ είτε γυρίζω ταινία μυθοπλασίας. Έχω όμως την ανάγκη να συνδεθώ με το συγκεκριμένο μέρος που πρόκειται να κινηματογραφίσω, αλλιώς νιώθω σαν να περπατάω προς το κενό. Εξαρτάται από το ίδιο το μέρος να με κερδίσει και να μου αφηγηθεί την ιστορία του. Τότε κι εγώ με τη σειρά μου θα ξέρω που να στήσω την κάμερα.» – αναφέρει χαρακτηριστικά ο Βιμ Βέντερς στη Συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο Tvxs και συμπληρώνει:

«Αν μου δημιουργήσει την αίσθηση ότι κινηματογραφώ σαν να κινηματογραφούσα σε οποιοδήποτε μέρος στον πλανήτη, τότε αρχίζω και καταλαβαίνω ότι έχω χάσει την σύνδεση. Γι’ αυτό και αναζητώ δυνατούς συνδέσμους με τα μέρη που επιλέγω να γυρίσω είτε πρόκειται για ντοκιμαντέρ, είτε για ταινία. Ιδανικά, προσπαθώ να γνωρίσω καλά την εκάστοτε περιοχή και να καταλάβω την ιστορία της η οποία είναι μοναδική και μπορεί να ειπωθεί εδώ και πουθενά αλλού. Τότε ξέρω ότι το θέμα του ντοκιμαντέρ μου έχει «κλειδώσει». Αντίστοιχα όταν διηγούμαι την ιστορία κάποιου, έχω την ανάγκη να γνωρίσω καλύτερα τον χώρο που τον περιβάλει. Γι’ αυτό για παράδειγμα το ντοκιμαντέρ για την Πίνα Μπάους (Pina) «έπρεπε» να γυριστεί στο Βούπερταλ, ενώ αντίστοιχα το ντοκιμαντέρ για τον Σαλγκάδο (Το Αλάτι της Γης / The Salt of the Earth), έλαβε χώρα στο Παρίσι και στη Βραζιλία.»

Το «Παρίσι, Τέξας» (Paris, Texas – 1984) θεωρείται δικαίως ένα από τα αριστουργήματα του Βιμ Βέντερς και αποτελεί την πιο επιτυχημένη του ταινία διεθνώς. Ο Χάρι Ντιν Στάντον, ως Τράβις και η Ναστάζια Κίνσκι, ως Τζέιν, δίνουν εξαιρετικές ερμηνείες, υπό από τους ήχους ενός αγαπημένου μουσικού σκορ, το οποίο υπογράφει ο Ράι Κούντερ.

Η ταινία έλαβε εγκωμιαστικές κριτικές και κέρδισε πολλά βραβεία σε μεγάλα φεστιβάλ ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Χρυσού Φοίνικα στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών το 1984. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο ίδιο Φεστιβάλ έλαβε και το Βραβείο Fipresci, εξ’ ημισείας με το «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.