Κάλαντα Πρωτοχρονιάς: Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς: Ένα από τα έθιμα των εορτών είναι οι μικροί, αλλά καμιά φορά και οι μεγάλοι, να βγαίνουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και να λένε τα κάλαντα, πηγαίνοντας από πόρτα σε πόρτα σε όλη τη γειτονιά. Τα κάλαντα είναι ελληνικό έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να τραγουδούν τα κάλαντα κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, ενώ καμιά φορά κρατάνε και άλλα μουσικά όργανα

Οι μικροί χτυπάνε τα κουδούνια και όταν τους ανοίγουν ρωτάνε: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι καταφατική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Τότε ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά ανταμείβει τα παιδιά με κάποιο χρηματικό ποσό. Παλαιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες.

Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική λέξη «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα και διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ.

Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).

Σήμερα ακούμε κάλαντα πολλά και ποικίλα, με πολλές παραλλαγές και αποχρώσεις, στα διάφορα διαμερίσματα της χώρας μας. Ομάδες παιδιών ή και ώριμων ανδρών περιφέρονται στα σπίτια, στους δρόμους, στα καταστήματα και τραγουδούν με ειδικό όργανο τραγούδια, που αφορούν τα Χριστούγεννα, τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς, τη γιορτή του Μ. Βασιλείου και είναι διαφορετικά για κάθε γιορτή. Η ανταμοιβή για τους ύμνους και τις ευχές είναι κυρίως χρηματική και διάφορα κεράσματα.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

• Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά
• κι αρχή, κι αρχή καλός μας χρόνος,
• εκκλησιά, εκκλησιά με τ΄ άγιο θρόνος.
• Αρχή που βγήκε ο Χριστός, Άγιος και πνευματικός,
• στη γη, στη γη να περπατήσει
• και να μας, και να μας καλοκαρδίσει.
• Άγιος Βασίλης έρχεται, και δεν μας καταδέχεται
• από, από την Καισαρεία, ζησ΄ αρχό, ζήσ’ αρχόντισσα κυρία.
• Βαστάει εικόνα και χαρτί,
• χαρτί, χαρτί και καλαμάρι, δες και με, δες κι εμέ το παλικάρι.
• Σ΄ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε, πέτρα, πέτρα να μη ραγίσει
• κι ο νοικοκύρης του σπιτιού, χίλια, χίλια χρόνια να ζήσει.
• Και του χρόνου!