Κλιματική αλλαγή: Πώς η ηλιακή γεωμηχανική βλάπτει τη γεωργία

Η μαζική διασπορά μικροσκοπικών σωματιδίων στη στρατόσφαιρα της Γης με στόχο να μπλοκαριστούν οι ακτίνες του Ήλιου και έτσι να μπει «φρένο» στην άνοδο της θερμοκρασίας και στην κλιματική αλλαγή, είναι ένα υπερφιλόδοξο σχέδιο γεωμηχανικής (geoengineering), το οποίο όμως δεν θα ωφελήσει τις γεωργικές καλλιέργειες.

Μπορεί να μειώσει την παγκόσμια θερμοκρασία (ίσως κατά σχεδόν ένα βαθμό), αλλά στη γεωργία δεν θα κάνει καλό, ούτε στη διατροφική ασφάλεια, σύμφωνα με αμερικανική επιστημονική μελέτη.

Το σκεπτικό της πρότασης περί διασποράς σωματιδίων είναι πως, αν τα πράγματα ζορίσουν με την κλιματική αλλαγή, πρέπει να δημιουργηθεί ένα τεχνητό «πέπλο» ή μια πλανητική «ομπρέλα» σωματιδίων στον ουρανό, η οποία θα δημιουργήσει «σκιά» πάνω από τη Γη και θα ανακλάσει πίσω στο διάστημα την ηλιακή ακτινοβολία, προτού αυτή φθάσει στο έδαφος και παγιδευτεί εκεί από το διοξείδιο του άνθρακα.

Αυτή η ηλιακή γεωμηχανική, σύμφωνα με τη μελέτη, μπορεί όντως να μειώσει τις θερμοκρασίες, αλλά παράλληλα θα μειώσει τη φωτοσύνθεση και αυτό θα βλάψει τα φυτά και άρα τη γεωργία. Αναλύοντας τις ανάλογες επιπτώσεις που είχε στο παρελθόν η τέφρα των ισχυρών ηφαιστειακών εκρήξεων (όπως του Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991), οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι με τις παρεμβάσεις γεωμηχανικής θα μειωθεί η παραγωγικότητα των καλλιεργειών λόγω της μείωσης της ηλιακής ακτινοβολίας.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζόναθαν Πρόκτορ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature, ανέλυσαν στοιχεία από 105 χώρες, μελετώντας με τη βοήθεια δορυφορικών παρατηρήσεων τις επιπτώσεις των εκρήξεων ηφαιστείων στην παγκόσμια γεωργία. Διαπιστώθηκαν αρνητικές επιπτώσεις από την «ομπρέλα» των αερολυμάτων σε πολλές ζωτικές καλλιέργειες, όπως του ρυζιού, του σιταριού και του καλαμποκιού.

Όπως είπε ο Πρόκτορ, «είναι λιγάκι σαν να κάνεις μια πειραματική χειρουργική επέμβαση. Οι παρενέργειες της θεραπείας φαίνονται εξίσου κακές με την ίδια την ασθένεια. Η σκίαση του πλανήτη θα τον δροσίσει, πράγμα που θα βοηθήσει στις καλλιέργειες να αναπτυχθούν καλύτερα. Όμως τα φυτά χρειάζονται επίσης φως για να μεγαλώσουν, συνεπώς το μπλοκάρισμα του φωτός του ήλιου θα επηρεάσει την ανάπτυξή τους. Στη γεωργία οι αρνητικές επιπτώσεις θα είναι τουλάχιστον ίσες σε μέγεθος με τα οφέλη».

«Είναι σαν να χρησιμοποιείς μια πιστωτική κάρτα για να ξοφλήσεις μια άλλη πιστωτική κάρτα. Στο τέλος της μέρας καταλήγεις εκεί από όπου ξεκίνησες, χωρίς να έχεις λύσει το πρόβλημα», συμπλήρωσε ο αναπληρωτής καθηγητής του Μπέρκλεϊ Σόλομον Χσιάνγκ.

Πάντως, η ηλιακή γεωμηχανική δεν πρέπει να ξεγραφτεί. «Μπορεί να μη δουλέψει καλά στην περίπτωση της γεωργίας, αλλά σε άλλους τομείς της οικονομίας μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη», εκτίμησε ο Πρόκτορ.

Βέβαια, σύμφωνα με τους ερευνητές, υπάρχουν διάφορα άλλα ζητήματα προς διερεύνηση, όπως η επίπτωση της γεωμηχανικής στην ανθρώπινη υγεία, στα οικοσυστήματα, στο προστατευτικό στρώμα του ατμοσφαιρικού όζοντος και στον καιρό, καθώς επίσης ποιός θα είναι ο υπεύθυνος να επέμβει στο «θερμοστάτη» της Γης μέσω του πλανητικού διαστάσεων πειράματος διασποράς σωματιδίων.

«Η κοινωνία πρέπει να είναι αντικειμενική για τις τεχνολογίες γεωμηχανικής και να αναπτύξει μια ξεκάθαρη κατανόηση για τα δυνητικά οφέλη, τα κόστη και τους κινδύνους. Προς το παρόν, η αβεβαιότητα για όλους αυτούς τους παράγοντες είναι πολύ μεγαλύτερη από την κατανόησή μας», ανέφερε ο Πρόκτορ. Γι’ αυτό, όπως είπε, χρειάζονται περισσότερες έρευνες πάνω στις ανθρώπινες και περιβαλλοντικές συνέπειες της γεωμηχανικής, τόσο τις καλές όσο και τις κακές.