Εμείς και αυτοί

Το “ή εμείς ή αυτοί” είναι ένα από τα πιο άστοχα συνθήματα που ακούστηκαν στο πρόσφατο παρελθόν, όχι μόνο αμετροεπές και διχαστικό αλλά ανεδαφικό. Μία κοινωνία, όπως έλεγαν και οι αρχαίοι μας είναι σύγκρασις, “του φαύλου του μέσου και του πάνυ ακριβούς”, αρά, καλοί, κακοί, άσχημοι, ηθικοί και ανήθικοι, αναγκαστικά συνυπάρχουμε.

Από την άλλη οι σύγχρονοι κοινωνιολόγοι έχουν καταλήξει ότι η έννοια της κοινωνίας ως πλήρους και ολοκληρωμένης ενότητας δεν υπάρχει, είναι μία θεωρητική κατασκευή που προκύπτει από πολλές αφαιρέσεις. Αντίθετα υπάρχουν πολλές κοινωνικές ομάδες που συμβιώνουν μέσα σε κάθε περίπλοκη κοινωνία. Η κάθε μία έχει την ηθική της και η κοινωνική επιστήμη δεν μπορεί να αποφανθεί και να ορίσει αυθεντικά τι είναι ηθικό και τι δεν είναι, ώστε να γίνει κανόνας για όλους.

Η στάση και οι ηθικές αρχές με τις οποίες προσεγγίζει ο καθένας την εξουσία, είναι από τα βασικά στοιχεία που δημιουργούν συνομαδώσεις, που στην πορεία γίνεται και καίριο στοιχείο της πολιτικής πλέον ιδεολογίας και του αυτοπροσδιορισμού όπως και του κοινωνικού προσδιορισμού του. Κάπως έτσι οι φασίστες ορίζονται (και) από την άνευ όρων και ορίων αποδοχή της εξουσίας, σε όλες τις της εκφάνσεις, από την απόλυτη δυνατότητα του κράτους να θέτει τους κανόνες (η άρνηση των οποίων είναι στοιχείο της πολιτικής σε μία δημοκρατία, που αν καταργηθεί καταργείται και η πολιτική), μέχρι την επιβράβευση κάθε πράξης βίας των εντεταλμένων δυνάμεων καταστολής. Η ροπή προς την εξουσία είναι στην φύση του ανθρώπου και ακολούθως η τάση προσκόλλησης στον ισχυρό. Γι αυτό και αναπτύχθηκαν ποικίλες ιδεολογίες και φιλοσοφικά συστήματα, για να εξωραΐσουν την τάση προς την εξουσία και την επιβολή της δια της βίας, στο παιχνίδι της επιβίωσης.

Η εξουσία δεν είναι καλή ή κακή, δεν έχει ηθικό περιεχόμενο, είναι επιβολή και μάλιστα έχει την τάση να γίνεται απόλυτη και να ξεπερνά τους όποιους φραγμούς.

Βασικό στοιχείο της Δημοκρατίας είναι ότι επιδιώκει όσο είναι εύρωστη και υγιής να βάζει φραγμούς στην εξουσία, να την περιορίζει, να θέτει κανόνες στον τρόπο άσκησής της και να τιμωρεί τις καταχρήσεις της. Γι αυτό άλλωστε θεσπίστηκαν τα σύγχρονα Συντάγματα που προσδιορίζουν με τα ατομικά δικαιώματα, αμυντικά, έναν χώρο ελευθερίας των ατόμων, στον οποίο δεν μπορεί να διεισδύει η κρατική εξουσία παρά μόνο κατ εξαίρεση και όταν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι που όμως επίσης προσδιορίζονται συγκεκριμένα και λεπτομερειακά από τους νόμους.

Το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία -όπως αναλύεται στην ελευθερία διακίνησης και διαμονής, στην οικονομική και επαγγελματική ελευθερία, στην προσωπική ασφάλεια και δικονομική προστασία, την προστασία της ιδιωτικής ζωής-, είναι το πλέον θεμελιώδες σε μία δημοκρατική φιλελεύθερη κοινωνία και απαραβίαστο από την κρατική εξουσία. Η δημοκρατία και οι δημοκρατικοί πολίτες είναι εξ ορισμού δύσπιστοι απέναντι στην κρατική εξουσία και στην τάση της να γίνεται απόλυτη και ανεξέλεγκτη και ακόμη περισσότερο στο μονοπώλιο της νόμιμης φυσικής βίας με το οποίος έχει οπλίσει τον εαυτό της.

Υπ αυτή την έννοια σε μία κοινωνία φυσικά δεν “είμαστε ή εμείς ή αυτοί”, ωστόσο “είμαστε εμείς και αυτοί”, δεν είμαστε ίδιοι.