Πώς θα διαχωρίζονται πρόσφυγες και μετανάστες

Αν και η ραγδαία αύξηση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών θυμίζει τη «μαύρη» περίοδο του 2015, ωστόσο αυτό που διαφέρει είναι οι ίδιοι οι μετανάστες. Οι μεταναστευτικοί δρόμοι έχουν ανοίξει εδώ και μήνες και πλέον όποιο δουλεμπορικό κύκλωμα από χώρα με σοβαρά προβλήματα ανέχειας και εξαθλίωσης θέλει να εκμεταλλευτεί τους μετανάστες επιλέγει την είσοδο στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.

Oπως συμβαίνει με τις χώρες της Αφρικής. Από το μακρινό Kονγκό διασχίζουν όλη την Αφρική για να καταλήξουν στα τουρκικά παράλια και από εκεί κυρίως στη Σάμο, όπως αναφέρει σε δημοσιεύμά του ο Ελεύθερος Τύπος. Από τις εβδομαδιαίες αφίξεις στο νησί το 20% περίπου είναι Κονγκολέζοι, οι οποίοι στο υπερκορεσμένο Κέντρο Υποδοχής, στο Βαθύ, είναι μία μεγάλη υπολογίσιμη δύναμη.

Το προφίλ των μεταναστών που συνεχώς καταφτάνουν στην Ελλάδα φαίνεται από τις αιτήσεις ασύλου το τελευταίο διάστημα, όπως π.χ. τον Αύγουστο που οι Αφγανοί μετανάστες και πρόσφυγες ήταν περισσότεροι σε αριθμό από τους Σύρους, ενώ μετά την τρίτη εθνικότητα ήταν οι Πακιστανοί, οι Ιρακινοί, οι πολίτες Τουρκίας, οι Κονγκολέζοι, οι Αλβανοί και τέλος οι Μπανγκλαντεζιανοί.

Παρόμοια είναι η εικόνα από τα στατιστικά στοιχεία του 2019 μέχρι και τις 31 Αυγούστου με ελάχιστες διαφοροποιήσεις. Πρώτη εθνικότητα που ζητάει ευρωπαϊκό άσυλο είναι οι Αφγανοί και ακολουθούν οι Πακιστανοί και μετά οι Σύροι, οι Ιρακινοί, οι Τούρκοι, οι Κονγκολέζοι, οι Αλβανοί, οι Ιρανοί και οι Μπανγκλαντεζιανοί.

Για αυτό και αυτή η κρίση έχει περισσότερο χαρακτήρα μεταναστευτικής μετακίνησης πληθυσμών. Σύμφωνα με τον Ελεύθερο Τύπο, ένας από τους λόγους που στην Ελλάδα υπάρχει μία μεγάλη δεξαμενή ανθρώπων που παραμένουν στα νησιά και έχουν το δικαίωμα να μεταφερθούν στην ενδοχώρα από το να ενταχθούν στο πρόγραμμα επιστροφής, πάρα το γεγονός ότι δεν είναι πρόσφυγες, είναι γιατί αναγνωρίζονται ως ευάλωτοι. Και αυτό επειδή μένουν για πολύ καιρό στα κέντρα κράτησης που είναι ακατάλληλες δομές και διαβιούν σε άθλιες συνθήκες.

Για αυτό το υπουργείο Προστασίας του Πολίτης έχει διπλό στόχο:

• 1. Θέτονται αυστηρότεροι χρονικοί περιορισμοί στις διαδικασίες καταγραφής και εξέτασης των αιτημάτων. Κάθε φορά που ένας αλλοδαπός θα μπαίνει στη χώρα θα χαρακτηρίζεται «υψηλού ή χαμηλού προφίλ» με βάση τη χώρα προέλευσής του. «Υψηλού προφίλ» θα θεωρούνται τα άτομα που έρχονται από τη Συρία, ενώ σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση θα χαρακτηρίζονται «χαμηλού προφίλ». Μέσα σε τρεις ημέρες θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία καταγραφής τους, σε δύο εβδομάδες να έχουν υποβάλει το αίτημα ασύλου και σε τρεις μήνες θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία της προσφυγής.
• 2. Αλλαγή του νομικού πλαισίου στο ποιος θεωρείται ευάλωτος και ποιος όχι. Ετσι ώστε γρήγορα ο ευάλωτος πληθυσμός να φεύγει για ενδοχώρα, ενώ για τους υπόλοιπους να επιταχύνονται οι διαδικασίες επιστροφής.

Στο επικείμενο νομοσχέδιο προτείνεται «Κατάλογος ασφαλών χωρών» καταγωγής και ασφαλών τρίτων χωρών. Σύμφωνα με το υπουργείο, είναι «μία γενναία πολιτική απόφαση επιβεβλημένη από την πραγματικότητα, αλλά και σε συμφωνία με την πρακτική που ακολουθούν εδώ και χρόνια όλα τα ευρωπαϊκά κράτη».

Πρακτικά θα αλλάξει με τη ρύθμιση το ποιες κατηγορίες αιτούντων άσυλο μπορούν να επιστραφούν στις χώρες προελεύσεις. Για παράδειγμα, μέχρι τώρα κρινόταν απαγορευτικό να γίνει επιστροφή ομοφυλόφιλου μετανάστη στο Αφγανιστάν. Ολες αυτές οι περιπτώσεις ανά χώρα θα εξεταστούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες και θα συγκροτηθεί ένας ενιαίος και ξεκάθαρος κατάλογος.

Μία από τις ρυθμίσεις που αναμένεται να φέρει μεγάλες αλλαγές στο χαρακτηρισμό ή όχι προσφύγων είναι το τι συνιστά «μέλη οικογένειας». Σύμφωνα με το υπουργείο, σκοπός είναι η εξάλειψη του προηγούμενου ορισμού, ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η Οδηγία.

Στο μικροσκόπιο λοιπόν πλέον θα τεθεί το πότε έγινε η οικογένεια (π.χ. έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο πολλές γυναίκες οι οποίες έρχονται μόνες τους να δημιουργούν οικογένεια μέσα στο ΚΥΤ ώστε να μπορούν να πάρουν ευαλωτότητα και να ταξιδέψουν στην ενδοχώρα) και αρκετά ακόμα κριτήρια ώστε να εφαρμόζονται όσα ο νόμος και η Ευρωπαϊκή Οδηγία ορίζουν.

Εξελίξεις αναμένονται και από την επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γιώργου Κουμουτσάκου την Τετάρτη και την Πέμπτη στην Αγκυρα, όπου θα συναντηθεί με τον Τούρκο υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σογλού προκειμένου να συζητηθεί η εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας του 2016.