Ροβανιέμι: Η σκοτεινή ιστορία του χωριού του Άγιου Βασίλη και η γυναίκα που το “αναγέννησε”

Το χωριό του Άη Βασίλη, το Ροβανιέμι της Φινλανδίας, δεν ήταν πάντα ταυτισμένο με τη χαρά και τα γέλια. Η ιστορία του πάει πολύ πίσω στο χρόνο και οι πιο «μαύρες» του σελίδες γράφτηκαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Μετά την καταστροφή της φινλανδικής πόλης από τα στρατεύματα των Ναζί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αρχιτέκτονας Αλβάρ Άαλτο ξαναέκτισε την πόλη σε σχήμα ταράνδου. Τότε, ο Άγιος Βασίλης ήρθε στην πόλη…», γράφει η βρετανική εφημερίδα Guardian.

Mόλις προσγειωθείτε στο αεροδρόμιο του Ροβανιέμι της Λαπωνίας θα δείτε έναν τάρανδο. Δεν είναι αληθινός, ασφαλώς, αλλά χαιρετίζει χαρούμενα τους επιβάτες που μόλις έφτασαν. Λίγα χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο, βρίσκεται το Χωριό του Αη Βασίλη (σσ. Άγιος Νικόλαος για τους δυτικούς), ένα θεματικό πάρκο ψυχαγωγίας γεμάτο ξωτικά, πραγματικούς τάρανδους και καταστήματα και εστιατόρια που προσελκύουν περισσότερους από 600.000 επισκέπτες το χρόνο σε αυτό το απομονωμένο σημείο στην άκρη του Αρκτικού Κύκλου.

Ροβανιέμι: Οι μάχες και η συμμαχία

Όπως κατέγραψε και η κάμερα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπάρχουν τάρανδοι παντού στο Ροβανιέμι: άνθρωποι ντυμένοι τάρανδοι, πραγματικοί τάρανδοι που έλκουν το έλκηθρο στο χωριό του Άγιου Βασίλη και αγάλματα τους σε όλο το χωριό. Αυτό ήταν το έργο του μεγαλύτερου αρχιτέκτονα της Φινλανδίας, του Αλβάρ Άαλτο, όταν ξανακτίστηκε η πρωτεύουσα της Λαπωνίας, αφού κάηκε από τον γερμανικό ναζιστικό στρατό, που υποχωρούσε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στη δεκαετία του 1930, το Ροβανιέμι ήταν μια ήρεμη εμπορική πόλη με περίπου 6.000 κατοίκους μέχρι να εισβάλει η Ρωσία το 1939. Οι Φινλανδοί πολέμησαν κατά των Σοβιετικών στον πόλεμο του 1939-40 και στη συνέχεια συμμάχησαν με τη Χιτλερική Γερμανία για προστασία από πιθανές νέες ρωσικές εισβολές.

Οι Γερμανοί δημιούργησαν μια βάση στο Ροβανιέμι, διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της πόλης. Η Luftwaffe δημιούργησε ένα αεροδρόμιο – τώρα «το επίσημο αεροδρόμιο του Άη Βασίλη» – και ένα στρατόπεδο που έγινε στη συνέχεια το χωριό.

Ροβανιέμι: Το κάψιμο από τους Ναζί και οι νεκροί

Όταν ο Χίτλερ φαινόταν ότι χάνει τον πόλεμο, η Ρωσία είπε στους Φινλανδούς να εκδιώξουν τους Γερμανούς. Καθώς ο γερμανικός στρατός αποχωρούσε τον Οκτώβριο του 1944, οι Ναζί έκαψαν το Ροβανιέμι. Οι κάτοικοι είχαν ήδη φύγει, οι πιο πολλοί στη Σουηδία, μια επίπονη διαδικασία κατά την οποία απεβίωσαν 279 άνθρωποι. Άλλοι 200 πέθαναν κατά την επιστροφή τους στο Ροβανιέμι.

Οι Γερμανοί κατέστρεψαν το 90% της πόλης – και οι κάτοικοι που επέστρεψαν, βρήκαν μόνο σωρούς ερειπίων. Έξω από το Ροβανιέμι υπάρχει ακόμη ένα γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο όπου έχουν ενταφιαστεί περίπου 2.500 Γερμανοί στρατιώτες.

Αυτό ήταν το σκηνικό της ερήμωσης που αντίκρισε ο Άαλτο όταν του ανατέθηκε από την Ένωση Φιλανδών Αρχιτεκτόνων να ανακατασκευάσει την πόλη το 1945. Ο Φιλανδός αρχιτέκτονας δημιούργησε ένα σχέδιο για όλη τη Λαπωνία και ξεκίνησε με την ανοικοδόμηση του Ροβανιέμι. Στη δεκαετία του 1950 το σχέδιό του επεκτάθηκε πέρα από την πόλη για να περιλάβει ολόκληρη την περιοχή.

Ο Άαλτο σχεδίασε το 1946 το «παλάτι του ταράνδου» του Ροβανιέμι: απλώς σχημάτισε ένα περίγραμμα κεφαλής ταράνδου στην υπάρχουσα τοπογραφία.

Το Ροβανιέμι δεν είχε πρόσβαση σε οικονομική βοήθεια όπως άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, επειδή η πίεση από την ΕΣΣΔ ανάγκασε τη Φινλανδία να απορρίψει το σχέδιο Μάρσαλ. Οι Φινλανδοί κλήθηκαν επίσης να καταβάλουν «αποζημιώσεις» στη Ρωσία. Ωστόσο, κάποια οικονομική υποστήριξη ήρθε από τη Διοίκηση Αρωγής και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών και την πρώτη κυρία των ΗΠΑ, την Έλινορ Ρούζβελτ.

Ροβανιέμι: Η Έλινορ Ρούζβελτ και η ανοικοδόμηση του χωριού

Τον Ιούνιο του 1950, η Έλινορ Ρούσβελτ ήθελε να επισκεφθεί τον Αρκτικό Κύκλο, και οι Φινλανδοί έχτισαν μια κατοικία κοντά στο αεροδρόμιο του Ροβανιέμι σε μια εβδομάδα, επιπλωμένη με καρέκλες σχεδιασμένες από τον Άαλτο. Της είπαν ότι ήταν στον Αρκτικό Κύκλο – αν και στην πραγματικότητα ήταν λίγο πιο νότια. Η Έλινορ Έστειλε μια επιστολή προς τον Πρόεδρο Χ. Τρούμαν – που έλεγε ότι ήταν η πρώτη κατοικία που κτίστηκε στον Αρκτικό Κύκλο.

Η κατοικία αυτή στη συνέχεια έγινε ένα τουριστικό αξιοθέατο, το οποίο επισκέφθηκαν παγκόσμιοι ηγέτες, όπως ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Λεονίντ Μπρέζνιεφ και η Ισραηλινή πρωθυπουργός Γκόλντα Μάγιρ.

Έτσι, με την τουριστική ανάπτυξη, ανοικοδομήθηκε και το Ροβανιέμι.

Το 1984, τοπικοί επιχειρηματίες δημιούργησαν το χωριό του Άη Βασίλη: Ένα ξύλινο χωριό, αγροτικού στυλ, δημιουργήθηκε γύρω από την κατοικία της Έλινορ Ρούζβελτ, με καταστήματα, έλκηθρα που σέρνουν τάρανδοι, και ταχυδρομείο, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να στείλουν επιστολές από τον Αρκτικό Κύκλο. Εδώ καταφτάνουν ετησίως περίπου 700.000 γράμματα προς τον Άη Βασίλη.