Αστεροσκοπείο Κρυονέρι: Ανιχνεύει 55 λάμψεις από πρόσκρουση μετεωροειδών στην Σελήνη

Αστεροσκοπείο Κρυονέρι: Πολύ θετικά είναι τα έως τώρα αποτελέσματα του παρατηρησιακού προγράμματος NELIOTA του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), του μόνου στον κόσμο που καταγράφει συστηματικά τις λάμψεις πρόσκρουσης από πολύ μικρά αντικείμενα (μετεωροειδείς) που πέφτουν την επιφάνεια της Σελήνης.

Από τον Μάρτιο του 2017 που ξεκίνησε το πρόγραμμα, μέχρι το Δεκέμβριο του 2018 και μετά από συνολικά 86 ώρες παρατήρησης, το τηλεσκόπιο του ΕΑΑ στο Κρυονέρι Κορινθίας έχει δει 55 φευγαλέες λάμψεις, γνωστές και ως «παροδικά σεληνιακά φαινόμενα», καθώς διαρκούν μόνο κλάσματα του δευτερολέπτου.

Με βάση αυτό το στοιχείο, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι κατά μέσο όρο σε όλη την επιφάνεια της Σελήνης, ορατή και αόρατη, λαμβάνουν χώρα περίπου οκτώ τέτοιες λάμψεις πρόσκρουσης.

Το ερευνητικό πρόγραμμα NELIOTA αναπτύχθηκε στο πλαίσιο συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) και είναι το πρώτο διεθνώς που μπορεί να εκτιμήσει τη θερμοκρασία αυτών των λάμψεων πρόσκρουσης, η οποία κυμαίνεται μεταξύ των 1.300 και 2.800 βαθμών Κελσίου.

Η ESA μόλις ανακοίνωσε ότι πήρε την απόφαση να παρατείνει τη χρηματοδότηση και λειτουργία του NELIOTA για άλλα δύο χρόνια, έως τον Ιανουάριο του 2021, θεωρώντας το ένα πολύ πετυχημένο πρόγραμμα. Η παράταση του προγράμματος θα επιτρέψει τη συλλογή περισσότερων στατιστικών στοιχείων για τον αόρατο «βομβαρδισμό» του δορυφόρου της Γης με μετεωροειδή.

Το NELIOTA (Near-Earth object Lunar Impacts and Optical TrAnsients) χρησιμοποιεί το αναβαθμισμένο τηλεσκόπιο με διάμετρο κατόπτρου 1,2 μέτρων του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του ΕΑΑ κοντά στο Κρυονέρι, σε υψόμετρο 900 μέτρων, στο όρος Κυλλήνη Κορινθίας. Επιστημονική υπεύθυνη του NELIOTA είναι η κύρια ερευνήτρια του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ ‘Αλκηστις Μπονάνου.

Το τηλεσκόπιο διαχωρίζει το εισερχόμενο από τη Σελήνη φως σε δύο κατευθύνσεις και χρησιμοποιεί δύο ψηφιακές κάμερες τελευταίας τεχνολογίας για την καταγραφή των δεδομένων με ταχύτητα 30 καρέ ανά δευτερόλεπτο.

Ένα αυτοματοποιημένο λογισμικό αναλύει το βίντεο της παρατήρησης και εντοπίζει τις τυχόν λάμψεις στην επιφάνεια της Σελήνης. Οι κάμερες είναι εφοδιασμένες με κατάλληλα φίλτρα που επιτρέπουν την εκτίμηση της θερμοκρασίας των λάμψεων της πρόσκρουσης.

Το NELIOTA ενδιαφέρει την ESA, η οποία παρακολουθεί τα ουράνια αντικείμενα (Νear-Εarth Οbjects ή NEOs), τους αστεροειδείς, κομήτες και μετεωρίτες που πλησιάζουν τη Γη και μπορεί να πέσουν πάνω της.

Για το σκοπό αυτό, μελετά τη συχνότητα και την κατανομή της πτώσης των μετεωριτών και άλλων τέτοιων μικρών αντικειμένων στην επιφάνεια της γειτονικής Σελήνης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος NELIOTA, καταγράφονται αυτόματα οι προσκρούσεις στο φεγγάρι, ακόμη και των πολύ μικρών μετεωριτών βάρους λίγων γραμμαρίων, οι οποίες προκαλούν αχνές αναλαμπές διάρκειας μικρότερης του ενός δευτερολέπτου.

Στην επιφάνεια της Γης φθάνουν μόνο πιο μεγάλοι μετεωρίτες, καθώς οι μικρότεροι καίγονται στην ατμόσφαιρα κατά την πτώση τους.

Όμως στη Σελήνη που δεν έχει ατμόσφαιρα, είναι δυνατό με το κατάλληλο τηλεσκόπιο να παρατηρήσει κανείς και τους παραμικρούς μετεωρίτες να πέφτουν στην επιφάνειά της και να αφήνουν το αποτύπωμά τους.

Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν πόσο συχνά πέφτουν τέτοια σώματα και πόσο απειλητικά μπορεί να είναι για ένα δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη ή για μια μελλοντική διαστημική αποστολή της ESA.