ΠΑΣΟΚ: Σαν σήμερα το 1981 έγινε πρώτη φορά κυβέρνηση

Σαν σήμερα, στις 18 Οκτωβρίου του 1981, το ΠΑΣΟΚ θα ανέβει για πρώτη φορά στην εξουσία με μια ευρεία νίκη. Με συνθήματα «Εδώ και τώρα αλλαγή», «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο», ο Ανδρέας Παπανδρέου έπεισε τους Έλληνες ψηφοφόρους και κέρδισε τον Γεώργιο Ράλλη στην μάχη των βουλευτικών εκλογών.

Οι προελογικές ομιλίες τους άρχισαν από διαφορετικά μέρη. Η λέξη «Αλλαγή» ξεχώριζε στην ατζέντα του ΠΑΣΟΚ, ενώ από την εκστρατεία της ΝΔ, έχει μείνει το ιστορικό του Ράλλη «Δεν θέλω ου».

Μια σχεδόν εβδομάδα πριν από τις εκλογές, έγιναν επεισόδια στην Θεσσαλονίκη, σε ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου και στο Ηράκλειο, σε ομιλία του Γεώργιου Ράλλη. Οι εκλογές πάντως διεξήχθησαν χωρίς παρατράγουδα. Το ΠΑΣΟΚ πήρε το 48,07% των ψήφων και 172 έδρες, ενώ η ΝΔ 35,87% και στις 115 έδρες. Τρίτο κόμμα ήρθε το ΚΚΕ με 10,93% και 13 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα δεν κατάφεραν να εισέλθουν στην Βουλή.

Το 1984 διεξήχθη το 1ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., στο οποίο επανεξελέγη ομόφωνα ο Ανδρέας Παπανδρέου ως πρόεδρος. Τον Ιούνιο του 1985, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. κέρδισε εκ νέου τις βουλευτικές εκλογές με ποσοστό 45%, εξέλεξε 161 βουλευτές και σχημάτισε και πάλι αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Η αναπτυξιακή στρατηγική που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από τις κυβερνήσεις ΠΑ.ΣΟ.Κ. την περίοδο 1984 – 1990 (που καλύπτει τόσο τα Μ.Ο.Π. όσο και το Α΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης) χαρακτηρίστηκε κυρίως από τη μεγάλη διασπορά των διαθέσιμων πόρων σε μικρά έργα υποδομής σε ολόκληρη τη χώρα. Η πολιτική αυτή στήριξε την οικονομική δραστηριότητα και διευκόλυνε τη βελτίωση του επιπέδου ζωής στις αγροτικές και περιμετρικές περιοχές. Αναβάθμισε το επαρχιακό δίκτυο μεταφορών και ενίσχυσε τον εκσυγχρονισμό των μικρών γεωργικών επιχειρήσεων και την ίδρυση ξενοδοχείων μικρού και μεσαίου μεγέθους σε πολλές περιοχές. Το 1989, περίοδο μεγάλης πολιτικής έντασης, λόγω του οικονομικού σκανδάλου Κοσκωτά, και με τον ιδρυτή του ασθενή (καρδιακά προβλήματα), το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έχασε τις εκλογές.

Ανδρέας Παπανδρέου: Η 18η Οκτωβρίου σημαντική ημέρα για τον Ανδρέα Παπανδρέου

Για τον Ανδρέα Παπανδρέου η ημερομηνία των εκλογών (18 Οκτωβρίου) ήταν συναισθηματικά φορτισμένη, καθώς ακριβώς 37 χρόνια πριν, στις 18 Οκτωβρίου 1944, ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου είχε εισέλθει απελευθερωτής στην Αθήνα ως Πρωθυπουργός της ελεύθερης ελληνικής κυβέρνησης (στην οποία συμμετείχαν και υπουργοί του ΕΑΜ), έχοντας υψώσει την γαλανόλευκη στην Ακρόπολη.

Ανδρέας Παπανδρέου: Ο “λόγος της απελευθέρωσης”

Στη συνέχεια εκφώνησε τον ιστορικό «λόγο της απελευθέρωσης» στην Πλατεία Συντάγματος, ενώ οι Αθηναίοι τον αποθέωναν. Η 18η Οκτωβρίου 1944 ήταν η κορυφαία στιγμή του Γεωργίου Παπανδρέου και η 18η Οκτωβρίου 1981 η κορυφαία στιγμή του γιού του. Μάλιστα, το κομμάτι του Τύπου που ήταν φιλικά προσκείμενο στο ΠΑΣΟΚ παρομοίαζε την «απελευθέρωση των Ελλήνων από τη Δεξιά» με την απελευθέρωση του 1944 από τους Ναζί.

Η μαρτυρία του Γεωργίου Ράλλη για τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981

Επτά μήνες πριν από τις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου του 1981 (Φεβρουάριος 1981) γνώριζα ότι η Νέα Δημοκρατία είχε ελάχιστες ελπίδες να κερδίσει τις εκλογές εκείνες. Δημοσκόπηση αμερικανικής εταιρείας, η οποία είχε διενεργηθεί το διάστημα μεταξύ Δεκεμβρίου 1980 – Ιανουαρίου 1981 ­ πληρωμένη από το κόμμα για λογαριασμό του ­ και μου υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 1981, έδειχνε 48% για το ΠαΣοΚ και 24% για τη ΝΔ.

Η καταγραφή των ενδείξεων αυτών είχε γίνει πριν από τα τραγικά γεγονότα της Θύρας 7 στο Στάδιο Καραϊσκάκη (8 Φεβρουαρίου 1981), όπου είχαν χάσει τη ζωή τους πολλοί φίλαθλοι ενώ εν συνεχεία συνέβησαν, επίσης μέσα στον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, ο θάνατος και η κηδεία στην Ελλάδα της άλλοτε βασίλισσας Φρειδερίκης, η κατακραυγή κατά της κυβερνήσεως για την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος κατά μία(!) δραχμή, θέμα που προκάλεσε δυσμενέστατες επικρίσεις κατά της ΝΔ ακόμη και στην «Καθημερινή» της φίλης μου Ελένης Βλάχου. Τέλος, οι καταστρεπτικοί σεισμοί στην Αθήνα, στη Βοιωτία και στην Κορινθία. Στην παρουσίαση της δημοσκοπήσεως είχε καλέσει τον τότε υπουργό Εθνικής Αμυνας Ευ. Αβέρωφ, καθώς και τον γενικό γραμματέα της Προεδρίας της Δημοκρατίας Π. Μολυβιάτη, προκειμένου ο τελευταίος να ενημερώσει σχετικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. 

 Παρά τη μεγάλη διαφορά που, κατά τη δημοσκόπηση, χώριζε το ΠαΣοΚ από τη ΝΔ εις βάρος της τελευταίας, συνεχείς ήταν οι εργώδεις προσπάθειές μου για τη βελτίωση του κλίματος και σε κάποια φάση είχα την εντύπωση ότι το είχα επιτύχει. Παρ’ όλα αυτά, τα κατά καιρούς στοιχεία έδειχναν ότι η ΝΔ υπολειπόταν ανησυχητικά του ΠαΣοΚ. Η τελευταία ενδεικτική ψυχρολουσία ήταν η παγερή υποδοχή μου κατά τη συγκέντρωση του κόμματος, την Τετάρτη πριν από την Κυριακή των εκλογών, στην Κέρκυρα και στην Αλεξανδρούπολη, δύο πόλεις που ιδιαίτερα με αγαπούσαν γιατί τις είχα ευεργετήσει στο παρελθόν ως υπουργός. Ομολογώ ότι δεν περίμενα τέτοια ψυχρότητα, όπως βέβαια δεν περίμενα εκλογικό αποτέλεσμα με 36% για τη ΝΔ και 46% για το ΠαΣοΚ.

Το απόγευμα της Κυριακής των εκλογών, συνοδευόμενος από τον υπηρεσιακό υπουργό Τύπου και Πληροφοριών Γ. Αναστασόπουλο, πήγα στο πρωθυπουργικό Γραφείο (στα Παλαιά Ανάκτορα) και εκεί, όταν έλαβα γνώση των πρώτων αποτελεσμάτων από 25 εκλογικά τμήματα, συνειδητοποίησα αμέσως το μέγεθος της ήττας της ΝΔ. Λυπήθηκα βαθύτατα, αλλά δεν έχασα την ψυχραιμία μου. Ενημέρωσα σχετικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος μου είπε: «Να μην θεωρείς υπεύθυνο τον εαυτό σου. Εκαμες ό,τι μπορούσες και παρά το δυσμενές αποτέλεσμα σε συγχαίρω για τις φιλότιμες και εργώδεις προσπάθειές σου». Οταν ύστερα από ένα τέταρτο περίπου έλαβα τα αποτελέσματα από το 10% των εκλογικών τμημάτων, επιβεβαίωσα όσα τηλεφωνικώς είχα ειπεί προηγουμένως στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. 

 Τηλεφώνησα στον πρόεδρο του ΠαΣοΚ Ανδρέα Παπανδρέου, τον ενημέρωσα για το εκλογικό αποτέλεσμα και τον συνεχάρην, ευχόμενος καλή επιτυχία για το καλό του τόπου και του λαού. Πρέπει εδώ να σημειώσω ότι ο Παπανδρέου ποτέ δεν περίμενε μια τόσο μεγάλη νίκη του ΠαΣοΚ. Υπογράμμισα εν συνεχεία στον νικητή αντίπαλο ότι έως την Τρίτη, μετά την Κυριακή των εκλογών, που θα υπέβαλλα την παραίτηση της κυβερνήσεώς μου, εξακολουθούσα να είμαι εγώ, φυσικά, ο πρωθυπουργός της χώρας, προσθέτοντας ότι θα με έβρισκε αντιμέτωπο κάθε απόπειρα διασαλεύσεως της τάξεως εκ μέρους οπαδών του ΠαΣοΚ που θα θριαμβολογούσαν για τη νίκη του κόμματός τους. Με διαβεβαίωσε ότι θα έδινε τις δέουσες οδηγίες, ώστε να μην υπάρξουν παρεκτροπές, πράγμα το οποίο και έκαμε. Αμέσως κατόπιν πήγα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», όπου είχαμε εγκαταστήσει και λειτουργούσε το Κέντρο Τύπου, και ανήγγειλα στους έλληνες και ξένους δημοσιογράφους το αποτέλεσμα των εκλογών, ενημερώνοντάς τους ταυτόχρονα για την τηλεφωνική επικοινωνία που είχα με τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ και για το περιεχόμενο της σχετικής συνομιλίας μας. Καταλήγοντας πρόσθεσα: «Εύχομαι να μη μετανοήσει ο ελληνικός λαός για τη σημερινή επιλογή του». 

Μόλις έφθασα στο σπίτι μου, τηλεφώνησα και έδωσα εντολή στους υπηρεσιακούς υπουργούς Εθνικής Αμυνας, στρατηγό Κατσαδήμα, και Εσωτερικών, καθηγητή Δασκαλάκη, να παραμείνουν στα υπουργεία τους όλη τη νύχτα και να με ενημερώσουν σε περίπτωση που θα υπέπιπτε στην αντίληψή τους οποιαδήποτε ανωμαλία όσον αφορά την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη της χώρας. 

 Καθώς η οικιακή βοηθός μας είχε μεταβεί στην ιδιαίτερη πατρίδα της για να ασκήσει το εκλογικό της δικαίωμα, αναγκαστήκαμε να υποστούμε, η γυναίκα μου και εγώ, τον καταιγισμό των υβριστικών τηλεφωνημάτων διαφόρων ανωνύμων και αγνώστων. Ηταν το τίμημα για τα συγχαρητήρια που είχα δώσει στον Παπανδρέου για τη νίκη του ΠαΣοΚ. Το λεξιλόγιό μας πάντως εμπλουτίστηκε με πλήθος υβριστικών και χυδαίων λέξεων, που έως εκείνη τη στιγμή μάς ήταν άγνωστες. Ισως γι’ αυτόν τον λόγο ­ δηλαδή λόγω της δικής μου αηδούς εμπειρίας ­ κανένας από τους διαδόχους μου, πρωθυπουργός ή αρχηγός κόμματος που ηττήθηκε σε επόμενες εκλογές, δεν τόλμησε έκτοτε να μιμηθεί το παράδειγμά μου και έτσι παραμένω ο μοναδικός ­ τουλάχιστον μετά τη μεταπολίτευση ­ που προέβη σε αυτή την ευπρεπή κατά την αντίληψή μου δημοκρατική χειρονομία. 

 Πέρασαν 20 χρόνια από τότε. Ποτέ δεν μετάνιωσα ούτε για την ακομμάτιστη πολιτική που ακολούθησα ούτε για τη γενικότερη στάση που τήρησα μετά την εκλογική ήττα της 18ης Οκτωβρίου 1981 έως σήμερα. Λυπάμαι μόνο, όπως πολλές φορές έχω γράψει και ειπεί, ότι η πρωθυπουργία του Α. Παπανδρέου, ενώ θα μπορούσε να ωφελήσει πολλαπλώς τον τόπο, αντίθετα τον έβλαψε».

 Ανδρέας Παπανδρέου: Το ΠΑΣΟΚ τα επόμενα χρόνια

1989-1993: Αντιπολίτευση: Την περίοδο της κυβέρνησης Τζαννή Τζαννετάκη, η Βουλή με τις ψήφους των βουλευτών της ΝΔ και του Συνασπισμού παρέπεμψαν τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και πολλά από τα στελέχη του σε Ειδικό Δικαστήριο για τις κατηγορίες περί εμπλοκής τους στο σκάνδαλο Κοσκωτά, αλλά και για υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από την Ε.Υ.Π. (τότε Κ.Υ.Π.). Με τα στελέχη του υπόδικα και έπειτα από δύο επιπλέον εκλογικές αναμετρήσεις (Νοέμβριος 1989 και Απρίλιος 1990), το ΠΑ.ΣΟ.Κ. βρέθηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

1993-1996: Κυβέρνηση:Τον Οκτώβριο του 1993 και μετά την απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου, το οποίο έκρινε αθώο λόγω αμφιβολιών με ψήφους 7 προς 6 τον Ανδρέα Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ επανήλθε στην εξουσία με ποσοστό 47%. Ο Ανδρέας Παπανδρέου σχημάτισε νέα κυβέρνηση. Τον Οκτώβριο του 1995 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εισήλθε σε μία κρίσιμη περίοδο εντάσεων και εσωκομματικών τριβών, καθώς από την Κεντρική Επιτροπή παραιτήθηκε ο Δημήτρης Τσοβόλας, για να ιδρύσει αργότερα το ΔΗ.Κ.ΚΙ.. Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής εξελέγη ο Κώστας Σκανδαλίδης, μετά την είσοδο του Άκη Τσοχατζόπουλου στην κυβέρνηση. Λίγες μέρες αργότερα ο Ανδρέας Παπανδρέου εισήλθε στο Ωνάσειο καρδιοχειρουργικό νοσοκομείο μετά από νέα κρίση της υγείας του.

1996-2004: Κυβέρνηση: Μετά από την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου από την πρωθυπουργία στις 17 Ιανουαρίου 1996, η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με εισήγηση του Κώστα Σκανδαλίδη αποφάσισε τις διαδικασίες εκλογής του πρωθυπουργού από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Την επόμενη μέρα η κοινοβουλευτική ομάδα επέλεξε ανάμεσα στους Κώστα Σημίτη, Άκη Τσοχατζόπουλο, Γεράσιμο Αρσένη και Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, τον Κώστα Σημίτη ως νέο πρωθυπουργό της χώρας. Τον Ιούνιο του 1996 απεβίωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου και το 4ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξέλεξε πρόεδρο τον Κώστα Σημίτη.

Με πρόεδρο τον Κώστα Σημίτη το ΠΑ.ΣΟ.Κ. νίκησε στις εθνικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 1996. Στις επόμενες εκλογές τον Απρίλιο του 2000, ο Κώστας Σημίτης επανεξελέγη με ποσοστό 43,79% έναντι 42,73% της Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ εξέλεξε 158 βουλευτές.

Μετά την παραίτηση του Κώστα Σημίτη από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, τον Φεβρουάριο του 2004 , εκλέγεται ο γιος του Α. Παπανδρέου, Γιώργος Παπανδρέου, ως πρόεδρος του κόμματος με πανελλαδική ψηφοφορία, στην οποία ήταν και ο μόνος υποψήφιος. Στην ψηφοφορία ψήφισαν περισσότεροι από 1.000.000 μέλη και φίλοι του κόμματος.

2004-2009: Αντιπολίτευση: Στις εκλογές του Μαρτίου του 2004 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έπειτα από 11 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας με τρεις εκλογικές νίκες (1993, 1996, 2000) έχασε τις εκλογές με ποσοστό 40,55% και πέρασε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Μετά την εκλογική ήττα του ΠΑΣΟΚ το 2004, άρχισε μια διαδικασία ανασυγκρότησης του κόμματος σε όλα τα επίπεδα και προσαρμογής της οργανωτικής του δομής στις απαιτήσεις της εποχής μας με έμφαση στη συμμετοχή του πολίτη, την αποκέντρωση και τη χρήση νέων τεχνολογιών.

Το κίνημα δεν μπόρεσε να κερδίσει την πρωτιά και στις επόμενες εκλογές, στις 16 Σεπτεμβρίου 2007. Στις εκλογές αυτές έλαβε το 38,1% των ψήφων και 102 έδρες και ο πρόεδρός του, Γιώργος Παπανδρέου, ζήτησε την ανανέωση της εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε την ίδια ημέρα την υποψηφιότητά του για τη θέση του προέδρου. Επίσης υποψήφιος στις εκλογές ανάδειξης προέδρου του κόμματος, που διεξήχθησαν στις 11 Νοεμβρίου, ήταν και ο Κώστας Σκανδαλίδης. Επανεξελέγη ο Γιώργος Παπανδρέου με ποσοστό 55% έναντι 38% του Ευάγγελου Βενιζέλου.

2009-2012: Κυβέρνηση: Το ΠΑΣΟΚ έλαβε ποσοστό 43,92 % και 160 έδρες στην Βουλή και σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Γρήγορα οι προγραμματικές προεκλογικές δεσμεύσεις του Γ. Παπανδρέου αναθεωρούνται λόγω της άσχημης οικονομικής κατάστασης της χώρας και έτσι υπογράφεται το πρώτο μνημόνιο, το οποίο περιέχει συνταγή οικονομικής και κοινωνικής λιτότητας. Από τις 11/11/2011 συμμετέχει στην Κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου 2011, η οποία συστάθηκε από τα δυο μεγάλα κόμματα με ευρεία στήριξη του ΠΑΣΟΚ για την εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας. Στην εθνική συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ στις 12 Μαρτίου του 2012 ανακηρύχθηκε πρόεδρος του κόμματος ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως μοναδικός υποψήφιος για το αξίωμα, καθώς ήταν ο μοναδικός ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών βάσει καταστατικού. Τον Απρίλιο του 2012 σε πανελλήνια δημοσκόπηση, λαμβάνει ποσοστό μόλις του 12,5%.

2012-2015: Συγκυβέρνηση: Το ΠΑΣΟΚ χάνει τις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 λαμβάνοντας 13,18% των ψήφων και τερματίζει τρίτο, πίσω από τον ΣΥΡΙΖΑ (16,78%) και τη Νέα Δημοκρατία (18,85%), εκλέγοντας μόλις 41 βουλευτές.

Πολλά ιστορικά στελέχη του κινήματος αλλά και υπουργοί των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Σημίτη βρίσκονται μετά από πολλά χρόνια κοινοβουλευτικής πορείας εκτός κοινοβουλίου. Στις επαναληπτικές εκλογές της 17ης Ιουνίου, το ΠΑΣΟΚ πήρε και πάλι την τρίτη θέση εξελέγοντας μόλις 33 βουλευτές και λαμβάνοντας το 12,3% των ψήφων. Παρ’ όλα αυτά η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ συμφώνησαν στη δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας προς επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου (το οποίο είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ) για απάλυνση των δυσβάσταχτων όρων που επεβλήθησαν. Πρωθυπουργός ορκίστηκε με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ ο πρόεδρος της ΝΔ, Αντώνης Σαμαράς. Από τις 22 Ιουνίου 2013, το ΠΑΣΟΚ είναι το μόνο κόμμα πέραν της ΝΔ που παρέχει στήριξη στην κυβέρνηση Σαμαρά, καθώς η ΔΗΜΑΡ απέσυρε τη στήριξή της με αφορμή την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την κατάργηση της ΕΡΤ.

Το ΠΑΣΟΚ μετείχε στην ίδρυση της Ελιάς που πραγματοποιήθηκε στην Πανελλήνια Συνδιάσκεψη στις 8 και 9 Μαρτίου 2014, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Μετά τη διάλυση της Βουλής, στις 3 Ιανουαρίου 2015, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου μαζί με 7 βουλευτές και άλλα στελέχη, αποχώρησαν από το ΠΑΣΟΚ και ίδρυσαν το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών.

Η διάσπαση αυτή καθώς και η δυσαρέσκεια προς την κυβερνητική πολιτική του 2012-2015 μείωσαν κατά πολύ τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ στις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, κατατάσσοντάς το έβδομο κόμμα στη Βουλή, με ποσοστό 4,68%, που είναι και το χειρότερο στην ιστορία του και εξέλεξε 13 βουλευτές.

2015-σήμερα: Εξαιτίας των χαμηλών εκλογικών αποτελεσμάτων και την εκλογική και κοινοβουλευτική συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, ενεργοποιήθηκαν οι εσωτερικές διαδικασίες του Κινήματος, για τη διοργάνωση Συνεδρίου.

Το 10ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε στις 5 Ιουνίου και διήρκεσε τρείς ημέρες. Στο Συνέδριο αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ σε έναν πολιτικό φορέα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς Δημοκρατικής Παράταξης και η εκλογή νέου προέδρου από τη βάση στις 14 Ιουνίου. Υποψηφιότητα κατέθεσαν η Φώφη Γεννηματά, ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος. Τέλος εξελέγησαν τα νέα μέλη της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής.

Στις εκλογές για την ανάδειξη προέδρου του ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε η Φώφη Γεννηματά. Στις 31 Αυγούστου 2015 η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά και ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ανακοίνωσαν την συνεργασία των δύο κομμάτων ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2015, με το όνομα Δημοκρατική Συμπαράταξη[8]. Έτσι επιβεβαίωσαν τις φήμες για κοινή εκλογική κάθοδο των δύο κομμάτων.

Τελικά, ο συνασπισμός των κομμάτων αύξησε τα ποσοστά του συγκριτικά με τις εκλογές του Ιανουαρίου, λαμβάνοντας 6,28% και 17 έδρες, έναντι 4,68% (13 έδρες) και 0,48% (καμία έδρα) για το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, αντίστοιχα. Μία από τις έδρες κατέλαβε ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ, Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ενώ τις υπόλοιπες 16 το ΠΑΣΟΚ.

Στις 14 Ιανουαρίου 2016 διαγράφτηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα, με απόφαση της Προέδρου, ο βουλευτής Λακωνίας Λεωνίδας Γρηγοράκος ύστερα από δηλώσεις του υπέρ του νέου Προέδρου της Ν.Δ. Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ μετά από ένα χρόνο επανεντάχθηκε και πάλι στο ΠΑΣΟΚ.

Επίσης, δύο βουλευτές εκλεγμένοι με Το Ποτάμι, ο βουλευτής Ροδόπης Ιλχάν Αχμέτ και ο βουλευτής Λάρισας, Κων/νος Μπαργιώτας προσχώρησαν στο ΠΑΣΟΚ και στην Κ.Ο. της Δημοκρατικής Συμπαράταξης.

Ανδρέας Παπανδρέου: Από ανήσυχος τροτσκιστής στα νιάτα του μέχρι τις σπουδές στις ΗΠΑ

Από διάσημος καθηγητής στο Μπέρκλεϊ μέχρι την πρόσκληση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να έρθει στην Ελλάδα και να αναλάβει ένα οικονομικό κέντρο ερευνών.

Κατόπιν βουλευτής της Ένωσης Κεντρώων και υπουργός στην κυβέρνηση του πατέρα του Γεωργίου Παπανδρέου. Αμέσως μετά την πτώση της χούντας η επιστροφή στην Ελλάδα, η ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ. με την ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη υπό το τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση».

Υστερα ήρθε, η αποστασία, η δικτατορία, η σύλληψη και η απελευθέρωσή του η εξορία σε Σουηδία, Καναδά, ΗΠΑ., η ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ).

Μεσολάβησε το πρόβλημα υγείας στην καρδιά, η επέμβαση στο Χέρφινλτ, η εσωκομματική αμφισβήτηση, το διαζύγιο με την Μαργαρίτα Παπανδρέου, ο γάμος του με την αεροσυνοδό Δήμητρα Λιάνη, το σκάνδαλο Κοσκωτά και η παραπομπή του στο Ειδικό Δικαστήριο μετά την ήττα στις εκλογές του ’89.

Επανέκαμψε θριαμβευτικά το 1993 αλλά με άλλη πολιτική και οικονομική λογική. Από το «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα» της πρώτης τετραετίας, έβαλε τις βάσεις για την είσοδο στην ΟΝΕ. Και από τα συνθήματα για ΕΟΚ, ΝΑΤΟ και αμερικανικές βάσεις, άρθρωσε έναν πιο ρεαλιστικό πολιτικό λόγο στην τελευταία τριετία διακυβέρνησής του.

Έμεινε πρωθυπουργός μέχρι τον Ιανουάριο του 1996 ενώ είχε εισαχθεί στο Ωνάσειο δίνοντας επί μήνες μάχη για τη ζωή του.

Όταν βγήκε ήταν ένα «φάντασμα» του παλιού Ανδρέα. Τους τελευταίους μήνες της ζωής του έμενε στο πολυτελές σπίτι της οδού Αγράμπελης οι αντιδράσεις για το οποίο έκαναν τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο να δηλώνει «ε, όχι να πέσουμε από ένα κωλόσπιτο».

Διαμόρφωσε σημαντικά το πολιτικό και κομματικό σύστημα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά».

Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση (στα πρότυπα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας), αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία.

Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωρίζουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986 η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα περιορίζοντας δραστικά τις «βασιλικές» εξουσίες του Προέδρου.

Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεών του ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου τον επέκριναν σφόδρα για την μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους στην οικονομική του διαχείριση και την εξωτερική του πολιτική, την οποία θεωρούσαν μαξιμαλιστική και επικίνδυνη στις μεθόδους και τους στόχους της.

Παράλληλα από τον χώρο της Αριστεράς υπήρξαν επικρίσεις για την αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων καθώς και για το καθεστώς προσωπολατρείας με το οποίο τον περιέβαλλαν τα πλήθη των πολιτικών οπαδών του.

Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εφημερίδας Καθημερινή το 2007, η πρώτη κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου.

Ομοίως, σε δημοσκόπηση για την εφημερίδα Real News το 2010 και σε έρευνα της εταιρείας ALCO το 2013, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός μετά το 1974. Από την άλλη δημιούργησε πολλούς φανατικούς εχθρούς στο εσωτερικό, και προκάλεσε συχνά την αγανάκτηση της δυτικής κοινής γνώμης και σωρεία επικριτικών κειμένων στα δυτικά ΜΜΕ.