Χέιζελ, 29/05/1989: Requiem For A Cup Final… (pics&vids)

Χέιζελ, Απόγευμα 29ης Μαΐου 1985. Η Γιουβέντους αντιμετωπίζει τη Λίβερπουλ στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Διαιτητής του αγώνα είχε κληρωθεί ο Ελβετός Ντέινα. Από το στάδιο των Βρυξελλών, περισσότεροι από 60 τηλεοπτικοί σταθμοί μετέφεραν στις χώρες τους την εικόνα του αγώνα. Από τη μια πλευρά του σταδίου υπήρχε κόσμος ντυμένος στα ασπρόμαυρα. Από την άλλη στα κόκκινα. Οι οπαδοί και των δύο ομάδων τραγουδούσαν συνθήματα και κουνούσαν σημαίες, δημιουργώντας μια πολύ όμορφη ατμόσφαιρα. Μεταξύ τους υπήρχε μεγάλη αστυνομική δύναμη, αλλά κανείς δεν έδειχνε να ανησυχεί.

Στις 5 το απόγευμα είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 60,000 οπαδοί στο στάδιο, με τους περισσότερους Άγγλους όμως να έχουν καταναλώσει-κατά την προσφιλή τους συνήθεια- μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Ο τομέας «Ζ» ήταν δίπλα στους φανατικούς οπαδούς της Λίβερπουλ. Αυτές οι θέσεις προορίζονταν για Βέλγους που δεν είχαν καμία ιδιαίτερη προτίμηση σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα. Εκεί είχαν καθίσει και αρκετοί Ιταλοί, φίλοι της Γιουβέντους, οι οποίοι είχαν ταξιδέψει στις Βρυξέλες για να απολαύσουν τον τελικό, πράγμα φυσιολογικό αν αναλογισθεί κανείς την έντονη παρουσία Ιταλών μεταναστών σε όλο το Βέλγιο. Η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών, ήταν οικογενειάρχες που είχαν μαζί τους και μικρά παιδιά…

Η τραγωδία απείχε μόλις δέκα λεπτά! Στις 7 το απόγευμα είχε καθοριστεί η ώρα έναρξης του αγώνα. Τα συνθήματα από τους οπαδούς των δύο ομάδων έδιναν και έπαιρναν, δημιουργώντας μια εκρηκτική ατμόσφαιρα. Ο τομέας «Ζ» βρισκόταν δίπλα στους Άγγλους χούλιγκαν και οι οπαδοί που είχαν κατακλύσει την κερκίδα αυτή δεν είχαν καμία προστασία, αφού στην επικίνδυνη ζώνη υπήρχε ελάχιστη αστυνομική δύναμη. Στις τάξεις των Άγγλων φιλάθλων, είχαν εισχωρήσει αρκετοί χούλιγκαν χωρίς εισιτήριο σε κατάσταση μέθης, δημιουργώντας μια ανυπόφορη κατάσταση. Τα πνεύματα μεταξύ των οπαδών των δύο ομάδων είχαν πλέον οξυνθεί.

Περίπου μια ώρα πριν από τη σέντρα του αγώνα, οι οπαδοί της Λίβερπουλ πέρασαν το διαχωριστικό και επιτέθηκαν με ορμή στους Ιταλούς που βρίσκονταν στον τομέα «Ζ». Ορισμένοι Ιταλοί αντεπιτέθηκαν. Για αρκετά λεπτά, καθίσματα και διάφορα άλλα αντικείμενα είχαν δημιουργήσει μια…νοητή γέφυρα στα δύο «στρατόπεδα». Ωστόσο, οι Άγγλοι συνέχισαν να συρρέουν κατά δεκάδες στον τομέα «Ζ», αναγκάζοντας σχεδόν ολόκληρη τη μάζα των οπαδών της Γιουβέντους να υποχωρήσει.

Αρκετοί Ιταλοί στοιβάχτηκαν σε έναν τοίχο στο τέλος της εξέδρας, ο οποίος κατέρρευσε από το βάρος. Δεκάδες άνθρωποι παγιδεύτηκαν κάτω από τα συντρίμμια, τη στιγμή που εκατοντάδες περνούσαν από πάνω τους για να σωθούν. Τριάντα εννέα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, εκ των οποίων 32 Ιταλοί, τέσσερις Βέλγοι, δύο Γάλλοι και ένας Ιρλανδός. Περισσότεροι από 350 τραυματίστηκαν, αλλά η χαοτική κατάσταση που επικρατούσε και οι περιορισμένες δυνάμεις των Αρχών καθυστέρησαν την ιατρική περίθαλψη.

Την ώρα που δεκάδες ανθρώπινα σώματα βρίσκονταν στο έδαφος, ορισμένοι Ιταλοί επεδίωξαν εκδίκηση και έτρεξαν προς το μέρος των φιλάθλων της Λίβερπουλ. Η Αστυνομία προσπάθησε να σταματήσει αυτήν την επίθεση και οι τηλεοπτικές εικόνες έδειξαν τις μάχες που ακολούθησαν. Μεταξύ αυτών, ένας Ιταλός να απειλεί με επαναληπτική καραμπίνα έναν αστυνομικό.

Η μαρτυρία ενός από τους επιζώντες είναι συγκλονιστική. «Σώματα ήταν πεσμένα κάτω και δεν αντιδρούσαν. Πολλά από τα μικρά παιδιά πέθαναν από ασφυξία αφού τα είχαν πατήσει» λέει ένας Ιταλός. Όταν μάλιστα του μιλούν για τύχη εκείνος απαντά: «Τύχη; Ποια τύχη; Εγώ δεν πρόκειται ποτέ πια να έχω φυσιολογική ζωή. Κάθε μέρα, κάθε βράδυ, σε κάθε όνειρο μου βλέπω τους ανθρώπους εκείνους που πέθαιναν. Βλέπω τα παιδάκια που δεν μπορούσαν να πάρουν ανάσα. Είναι τύχη αυτή;».

Κι όμως το ματς έγινε κανονικά!

Η τραγωδία μεταδόθηκε ζωντανά σε όλο τον κόσμο μέσω των τηλεοπτικών σταθμών. Ο αγώνας φυσικά δεν είχε αρχίσει. Η UEFA και οι Βέλγοι απέφυγαν να αποκαλύψουν την πραγματική τραγωδία. Οι δημοσιογράφοι που προσπαθούσαν να δουν τι ακριβώς είχε συμβεί έβρισκαν κλειστές πόρτες. Κανείς δεν μιλούσε για νεκρούς. Οι διοργανωτές έκαναν τα πάντα για να μην φτάσουν στα αυτιά των ποδοσφαιριστών, οι λεπτομέρειες για το συμβάν. Τελικά, οι αρχηγοί των δύο ομάδων, Ο Νιλ και ο Σιρέα, πήραν το μικρόφωνο του σταδίου, καλώντας τα πλήθη να ηρεμήσουν, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι το παιχνίδι θα γινόταν κανονικά. Εξάλλου, οι εντολές των ηγετών των δύο κρατών, όσο και αυτές της UEFA, απαιτούσαν το παιχνίδι να διεξαχθεί κανονικά.

Στις Βρυξέλες το ρολόι έδειχνε 21:39 όταν ξεκίνησε το παιχνίδι. Κανείς δεν ήξερε πόσα άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους. Ότι κάποιοι είχαν σκοτωθεί είχε διαδοθεί. Αρκετοί υποστήριξαν ότι θα έπρεπε να αναβληθεί το ματς. Τελικά όμως δεν έγινε κάτι τέτοιο. Εκείνη τη στιγμή μπορεί να φαινόταν απάνθρωπο, αλλά ήταν η πιο σωστή λύση. Όσο για τον αγώνα; Δεν είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Έμοιαζε με… φιλικό.

Η αναμέτρηση προφανώς διεξήχθη κάτω από ένα εξαιρετικά τεταμένο κλίμα, όπου οι άμεσα εμπλεκόμενοι, οι ποδοσφαιριστές, δεν γνώριζαν το ακριβές μέγεθος της τραγωδίας. Ο διαιτητής, ο Ελβετός Ντέινα, ίσως γνώριζε κάτι περισσότερο και ως εκ τούτου ενήργησε… κατευναστικά. Στο 56ο λεπτό της συνάντησης ο Μπόνιεκ ανατράπηκε φανερά εκτός της μεγάλης περιοχής, ωστόσο ο Ελβετός ρέφερ έδειξε την άσπρη βούλα. Ο Πλατινί ανέλαβε την εκτέλεση, βάζοντας την «Μεγάλη Κυρία» μπροστά στο σκορ. Ο Γάλλος άσος μη αντιλαμβανόμενος τη σοβαρότητα της κατάστασης, πανηγυρίζει έξαλλα το γκολ προκαλώντας τα πικρόχολα σχόλια των παρευρισκομένων. Η Γιουβέντους διατηρεί το προβάδισμα, αλλά λίγο αργότερα ο διαιτητής κλείνει τα μάτια σε ανατροπή του Γουίλαν εντός της μεγάλης περιοχής των «Μπιανκονέρι», καταδικάζοντας ουσιαστικά τη Λίβερπουλ.

Αυτή ίσως να ήταν η επιθυμητή από την πλειοψηφία κατάληξη του αγώνα, ώστε να μην υπάρξουν άλλα έκτροπά μέχρι την ολοκλήρωση της βραδιάς. Δεν είναι λίγοι που υποστηρίζουν ότι ο διαιτητής δέχθηκε εντολές για να καθορίσει το αποτέλεσμα. Το ποδόσφαιρο, όμως, έχασε εκείνη τη βραδιά πολλά περισσότερα…

Τα αίτια του κακού

Επί της ουσίας, ακέραια η ευθύνη της τραγωδίας χρεώθηκε στους οπαδούς της Λίβερπουλ. Για πολλά χρόνια στην αγγλική πόλη, το «Χέιζελ» ήταν ένα θέμα ταμπού, και η αναφορά σε αυτό γινόταν ως «η λέξη που ξεκινά από Χ», με τους κατοίκους να προσπαθούν να ζήσουν με τη ντροπή που δημιούργησε η διεθνής κατακραυγή. Η αλήθεια είναι ότι σίγουρα υπήρξαν χούλιγκανς ανάμεσα στους 25.000 Άγγλους, αλλά επίσης είναι γεγονός πως οι φίλοι της Λίβερπουλ τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 δεν είχαν ιστορικό βίας σε αντίθεση με τους οπαδούς άλλων συλλόγων που ήταν διαβόητοι για την ακραία συμπεριφορά τους.

Πολλοί, ακόμη και σήμερα υποστηρίζουν πως τα πραγματικά αίτια που οδήγησαν στην τραγωδία του «Χέιζελ» είχαν συμβεί ένα χρόνο πριν, όταν η Λίβερπουλ επικρατούσε για τον ίδιο θεσμό στο «Ολίμπικο» της Ρόμα. Υπήρξαν κατηγορίες για κακομεταχείριση των Άγγλων εκδρομέων τόσο από την αστυνομία, όσο και από τους Ιταλούς σαν αντίδραση για την απώλεια του Κυπέλλου. Έγιναν καταγγελίες για πολυάριθμες επιθέσεις και τραυματισμούς φίλων των «κόκκινων». Ένα χρόνο μετά δόθηκε η ευκαιρία για ρεβάνς σε ουδέτερο έδαφος.

Έχουν υπάρξει ατέλειωτες συζητήσεις σχετικά με το αν στο «Χέιζελ» βρέθηκαν ενωμένοι σε ένα Εθνικό Μέτωπο χούλιγκανς από διαφορετικές αγγλικές ομάδες. Οι υποστηρικτές αυτού του σεναρίου- που δεν αποδείχθηκε ποτέ- λένε πως στις Βρυξέλλες συμμάχησαν παλιοί εχθροί απέναντι στους Ιταλούς. Οι διαβόητοι «Bushwalkers» της Μίλγουολ, οι «MIGS» της Λούτον, οι «ICF» της Γουέστ Χαμ και οι «Toon Army» της Νιούκαστλ, λέγεται πως πήραν μέρος σε ότι συνέβη στο Βέλγιο.

Ποτέ κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη

Πίσω στην Αγγλία συνελήφθησαν τελικά 27 άτομα με βάση φωτογραφίες και βίντεο των επεισοδίων, σχεδόν όλοι κάτοικοι του Μέρσεισαϊντ, και 14 καταδικάστηκαν το 1989 σε φυλάκιση με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας.

Δεν υπήρξε ποτέ καμία επίσημη έρευνα για τα αίτια της καταστροφής και κανείς δεν ζήτησε ευθύνες από την UEFA, τη διοίκηση του σταδίου ή τη Βελγική αστυνομία,τους ανθρώπους δηλαδή που πήραν αποφάσεις για τη διεξαγωγή ενός τελικού Κυπέλλου Πρωταθλητριών κάτω από συνθήκες που σήμερα φαντάζουν αδιανόητες.

Όμως, τα γεγονότα λένε πως ένας τέτοιος ποδοσφαιρικός αγώνας έγινε σε ένα γήπεδο ηλικίας 55 ετών, σε πολλά σημεία ετοιμόρροπο. Οπαδοί των δύο ομάδων βρέθηκαν στην ίδια θύρα, από αβλεψία των διοργανωτών και τη μαύρη αγορά. Ελάχιστη αστυνομική δύναμη, συρματόπλεγμα και μια υποτυπώδης νεκρή ζώνη μεταξύ των οπαδών στην κερκίδα «Ζ»…

Η “στιγμή JFK” του ποδοσφαίρου

Η τραγωδία του «Χέιζελ» έχει χαρακτηρισθεί ως η «στιγμή JFK» του ποδοσφαίρου. Όπως συμβαίνει με τους Αμερικανούς για τη στιγμή της δολοφονίας του προέδρου Κένεντι μπροστά στις κάμερες, έτσι και όσοι είδαν τις σκηνές στις Βρυξέλλες, θυμούνται που ακριβώς ήταν και τι έκαναν εκείνα τα λεπτά που γραφόταν η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία των ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Και συνεχίζουν να αγαπούν το «βασιλιά των σπορ», ελπίζοντας να μην υπάρξει καμία άλλη.