Σε μία κίνηση που αιφνιδίασε την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή προχώρησε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εν μέσω πολλών ανοιχτών μετώπων προκήρυξε πρόωρες εκλογές στην Τουρκία.
Ο Τούρκος πρόεδρος, μετά από συνάντηση με τον εταίρο του από την άκρα δεξιά Ντεβλέτ Μπαχτσελί και μια σύντομη συνάντηση με στελέχη του AKP, ανακοίνωσε ότι στις 24 Ιουνίου θα πραγματοποιηθούν βουλευτικές και προεδρικές εκλογές στη γειτονική χώρα.
Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτή την απόφαση
Για τους λόγους που οδηγούν την Τουρκία σε πρόωρες εκλογές έγραφε σε χθεσινό του άρθρο στην αγγλόφωνη έκδοση της Χουριέτ, ο γνωστός αρθρογράφος Μουράτ Γετκίν. Και σήμερα, δικαιώθηκε, μετά την απόφαση του Τούρκου προέδρου να τις προκηρύξει για τις 24 Ιουνίου.
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, οι βασικοί λόγοι που ζητούσε εκλογές, ο εταίρος του Ερντογάν εθνικιστής Μπαχτσελί είναι η κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας, η Αφρίν και οι Κούρδοι.
Ακολουθεί το άρθρο του κ. Γετκίν με τίτλο "Γιατί η Τουρκία άρχισε να συζητά τις πρόωρες εκλογές", όπως το δημοσίευσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Παρά την επίμονη ρητορική του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τις εκλογές που θα διεξαχθούν "στην ώρα τους", που σημαίνει το Νοέμβριο του 2019, ο βασικός πολιτικός σύμμαχός του, ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, στις 17 Απριλίου, πρότεινε τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.
Σε ομιλία του στην εβδομαδιαία συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας, ο Μπαχτσελί δήλωσε ότι «το έθνος δεν μπορεί να περιμένει» μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2019 για τις εκλογές και η καλύτερη στιγμή θα ήταν η 26η Αυγούστου του τρέχοντος έτους. Η λογική του ήταν ότι έτσι θα εφαρμοζόταν το συντομότερο δυνατό το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα, το οποίο εγκρίθηκε οριακά μέσω δημοψηφίσματος πέρυσι. Αυτό υποδηλώνει ότι ο Μπαχτσελί θέλει ένα νέο κοινοβούλιο το συντομότερο δυνατόν, που θα σχηματιστεί μέσω την εκλογικής συμμαχίας με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, εν μέσω δημοσκοπήσεων που δείχνουν ότι η συμμαχία μόλις που φθάνει το 50%.
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="400" width="600" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Το κυριότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) χαιρέτισε την πρόκληση αμέσως με τρόπο που δήλωνε "ας δούμε αν μπορείτε". Ο ηγέτης του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ξεκίνησε πρόσφατα μια εκστρατεία κατά της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κήρυξε η κυβέρνηση λίγο μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, τον Ιούλιο του 2016. Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας, τα μέλη της CHP έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία καθιστικής διαμαρτυρίας στα κέντρα των πόλεων στην Τουρκία. Ο κ. Κιλιτσντάρογλου υπογραμμίζει επίσης ότι οι εκλογές δεν πρέπει να διεξάγονται σύμφωνα με το νόμο έκτακτης ανάγκης, λέγοντας ότι οι επόμενες εκλογές θα αποτελέσουν μια επιλογή μεταξύ της πλουραλιστικής δημοκρατίας και της μονοκρατορίας του Ερντογάν.
Αντίθετα, η απροσδόκητη έκκληση του Μπαχτσελί για πρόωρες εκλογές ήρθε δυο μέρες πριν από την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο για επέκταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στις 19 Απριλίου. Ο Μπαχτσελί δήλωσε ότι βλέπει την επέκταση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, κατά την οποία η κυβέρνηση μπορεί να παρακάμψει το κοινοβούλιο για ζητήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια, ως "εθνική αναγκαιότητα".
Κρίνοντας από την πρώτη αντίδραση του Ερντογάν, η έκκληση του Μπαχτσελί θα μπορούσε να του έχει προκαλέσει έκπληξη. Ο ίδιος δήλωσε ότι «δεν θέλει να σχολιάσει» τα σχόλια του Μπαχτσελί πριν από τη διμερή συνάντηση που πρόκειται να πραγματοποιήσουν στις 18 Απριλίου. Το γεγονός ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ επισκέφθηκε τον Μπαχτσελί στο γραφείο του στο κοινοβούλιο, ενώ ο Ερντογάν απευθυνόταν στους βουλευτές του ΑΚΡ στο κοινοβούλιο δείχνει ότι ο Ερντογάν πιθανόν ήθελε να καταλάβει τι συμβαίνει. Ο Γκιουλ είναι ένας από τους αρχιτέκτονες της συμμαχίας μεταξύ AKP και MHP. Επίσης, υπέβαλε πρόσφατα έκθεση στον Ερντογάν και τον πρωθυπουργό Μπινίλι Γιλντιρίμ σχετικά με ενδεχόμενη αναδιάρθρωση της κρατικής δομής της Τουρκίας, υποδεικνύοντας μια αποκέντρωση στις τοπικές υποθέσεις ασφάλειας (ενίσχυση της εξουσίας των επαρχιακών διοικητών) αλλά συνδέοντας τους κυβερνήτες απευθείας με τον πρόεδρο, αφήνοντας το υπουργικό συμβούλιο χωρίς δικαιοδοσία στον διορισμό των κορυφαίων γραφειοκρατών.
Ο Μπαχτσελί δεν έδωσε κανέναν άλλο λόγο για την έκκλησή του για πρόωρες εκλογές, αλλά οι πιθανοί παράγοντες που τον ώθησαν να κάνει μια τέτοια έκκληση προς τον Erdogan θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Η Τουρκία αναπτύσσεται ταχύτατα, ενώ τα τελευταία στοιχεία για το 2017 παρουσιάζουν ανάπτυξη 7,4%. Ωστόσο, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ο πληθωρισμός και τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα αυξάνονται και η υποτίμηση της τουρκικής λιρέτας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του ευρώ φαίνεται αδύνατο να σταματήσει. Τα πρόσφατα αιτήματα αναδιάρθρωσης του χρέους από δύο μεγάλες επιχειρηματικές ομάδες (Ulker και Dogus) στις τουρκικές τράπεζες – που ενδεχομένως αποτελούν παράδειγμα για άλλους – θα μπορούσαν να αυξήσουν περαιτέρω τους κινδύνους στο νόμισμα και τις προοπτικές του χρέους. Καθώς οι οικονομικές αβεβαιότητες παρατείνονται, οι πολιτικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν επίσης να αυξηθούν. Εξάλλου, μια μεγάλη οικονομική κρίση το 2001 προκάλεσε την κατάρρευση του συνασπισμού στον οποίο μετείχε το MHP, φέρνοντας στην εξουσία το AKP το 2002.
• ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΤΟ ΑΦΡΙΝ: Η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή του Αφρίν της Συρίας, με στόχο την εκκαθάριση της παραμεθόριας περιοχής από τις απειλές που δημιουργούν οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), το παρακλάδι του εκτός νόμου Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), προκάλεσε την άνοδο των εθνικιστικών και λαϊκιστικών συναισθημάτων στην Τουρκία, οδηγώντας σε αύξηση των δυνατοτήτων τόσο του AKP όσο και του MHP. Όμως, η επιχείρηση έχει τελειώσει και οι μελλοντικοί στόχοι που έχει επισημάνει ο Ερντογάν είναι πιθανόν να επιλυθούν μέσω της διπλωματίας με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Οποιαδήποτε εξασθένιση του "φαινομένου του Αφρίν" θα μπορούσε να προκαλέσει πτώση στο συνδυασμένο δυναμικό των συμμαχικών κομμάτων.
• ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ: Μια από τις αναμενόμενες παρενέργειες της συμμαχίας μεταξύ AKP και MHP ήταν η σύγκλιση – ή ακόμα και μια συμμαχία – μεταξύ του CHP και επικεντρωμένου στο κουρδικό πρόβλημα Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP). Αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να τα βοηθήσει να πραγματοποιήσουν μια προεκλογική εκστρατεία βασισμένη στην αντιπαράθεση μεταξύ των «εθνικών δυνάμεων εναντίον των ανατρεπτικών». Ωστόσο, το CHP δεν ακολουθεί αυτό το μονοπάτι. Αντίθετα, άρχισε να φλερτάρει με δεξιά κόμματα, όπως το κόμμα IYI ("Καλό"), ως κύριος αντίπαλος του MHP και το κόμμα Saadet, από το οποίο προήλθε το AKP.
• Ο ΚΟΥΡΔΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ: Στο πλαίσιο της τρέχουσας κατάστασης έκτακτης ανάγκης, αρκετοί βουλευτές του HDP (συμπεριλαμβανομένου του πρώην συμπροέδρου Σελαχατίν Ντεμιρτάς) έχουν φυλακιστεί με την κατηγορία ότι βοηθούν ή είναι μέλη μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, του PKK. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην ατυχή φαινομενική υποστήριξη του HDP στην προσπάθεια αστικής εξέγερσης, με οδοφράγματα και χαρακώματα του PKK το 2015-16 μετά την αποτυχία της προηγούμενης ειρηνευτικής διαδικασίας. Ο Ντεμιρτάς παραδέχτηκε την περασμένη εβδομάδα στην κατάθεσή που έδωσε προς υπεράσπισή του ότι αυτό ήταν λάθος. Και το λάθος αυτό προκάλεσε την απώλεια πολλών αστικών και φιλελεύθερων τουρκικών ψήφων. Ωστόσο, η συμμαχία του AKP με το MHP ενδέχεται να έχει ενισχύσει ξανά το δυναμικό του HDP, ενώ οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να το δείχνουν γύρω στο 10% εθνικό όριο.
Εν μέσω όλων αυτών, υπάρχουν επίσης αναφορές για τις εκτιμήσεις του MHP σχετικά με ενδεχόμενη δεύτερη κίνηση από τους υποστηρικτές του παράνομου πλέον δικτύου του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, που κατοικεί στις ΗΠΑ, μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016. Μια τέτοια κίνηση πιστεύεται ότι είναι δυνατή μέσω μελών που έχουν μείνει πίσω και εξακολουθούν να είναι παρόντα στο κρατικό σύστημα και την πολιτική.
Μέχρι σήμερα, κάθε φορά που ο Μπαχτσελί ζητούσε πρόωρες εκλογές, γίνονταν πράγματι πρόωρες εκλογές στην Τουρκία. Υπάρχει μόνο μία εξαίρεση: όταν ο Ερντογάν συμφώνησε να νομιμοποιήσει τις εκλογικές συμμαχίες μέσω του κοινοβουλίου προκειμένου να εξασφαλίσει τη συνεργασία με τον Μπαχτσελί.
Μέχρι στιγμής, ο πιο πιεστικός παράγοντας για την κίνηση του Μπαχτσελί φαίνεται να είναι ο οικονομικός, αλλά και οι άλλοι θα πρέπει σίγουρα να ληφθούν υπόψη».
Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα;
Η προεκλογική περίοδος στην Τουρκία έρχεται σε μια περίοδο που οι τόνοι ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα έχουν ανέβει και η τουρκική πλευρά επιδίδεται σε μπαράζ λεκτικών και άλλων προκλήσεων. Το ερώτημα, λοιπόν, που γεννάται είναι πώς θα επηρεαστεί η χώρα μας από τις εκλογές στη γειτονική χώρα; Και τι θα πρέπει να περιμένει η ελληνική πλευρά;
«Η κίνηση αυτή θα επηρεάσει τη χώρα μας ούτως ή αλλιώς, αρχικώς εξαιτίας της όλης κατάστασης. Η Τουρκία είναι ένα κομβικό κράτος στην Ανατολική Μεσόγειο, οπότε οι πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της προφανώς επηρεάζουν και τα γειτονικά κράτη» λέει ο κ. Λίτσας στο cnn.gr, και συμπληρώνει: «Από την άλλη, η μεθοδολογία της Τουρκίας είναι τις εσωτερικές πολιτικές της κρίσεις να μην τις εσωτερικοποιεί αλλά να επιδιώκει την εξωτερίκευσή τους. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να δούμε την αύξηση ως προς την ένταση της ρητορικής Τούρκων αξιωματούχων, κυρίως από την ακροδεξιά, που θα επιτίθεται στην Ελλάδα αλλά και την Κύπρο».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Foreign Policy: Ελλάδα και Τουρκία οδεύουν αργά προς τον πόλεμο
Ξαφνική βόμβα από Ερντογάν – Πρόωρες εκλογές στην Τουρκία στις 24 ΙουνίουΤουρκία: Η αντίδραση της αντιπολίτευσης στις εκλογές ΕρντογάνΒίντεο ντοκουμέντο λίγα λεπτά μετά τη δολοφονία του πρώην υπουργού Άμυνας της Τουρκίας