Σε οργανωτική αναδιάρθρωση και αναβάθμιση του ρόλου της Διεύθυνσης Προγραμματισμού και Αξιολόγησης Ελέγχων και Ερευνών (ΔΙΠΑΕΕ) και των Υπηρεσιών Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ) προέβη η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).
Η απόφαση αναδιοργάνωσης ελήφθη ύστερα από τη θετική συμβολή των ως άνω υπηρεσιών στον εντοπισμό παραβατικών συμπεριφορών, την καλλιέργεια κλίματος φορολογικής δικαιοσύνης και την ενίσχυση της εθελουσίας συμμόρφωσης και στόχο έχει την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση πληροφοριών, καθώς και την περαιτέρω βελτίωση της επιχειρησιακής δράσης τους.
Οι Υπηρεσίες Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων συστάθηκαν αρχικά ως μια ενιαία υπηρεσία τον Απρίλιο του 2014, ενώ η παραγωγική λειτουργία της ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους. Τον Νοέμβριο του 2015 διαχωρίστηκαν σε τέσσερις (4) περιφερειακές δομές επιπέδου διεύθυνσης με έδρα την Αττική, την Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και το Ηράκλειο Κρήτης, ενώ επιμέρους υποδιευθύνσεις και τμήματα καλύπτουν επιχειρησιακά όλη την επικράτεια. Την ίδια περίοδο δημιουργήθηκε η Διεύθυνση Προγραμματισμού και Αξιολόγησης Ελέγχων και Ερευνών, ως επιτελική υπηρεσία η οποία ανέλαβε τον συντονισμό και την εποπτεία των ΥΕΔΔΕ, των οποίων επιχειρησιακοί στόχοι αποτελούν οι έρευνες και οι μερικοί επιτόπιοι έλεγχοι για την αποκάλυψη και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και της λαθρεμπορίας.
Σημειώνεται ότι η δράση των συγκεκριμένων υπηρεσιών διαφοροποιείται αισθητά από τους συνήθεις ελέγχους των λοιπών ελεγκτικών μηχανισμών της φορολογικής διοίκησης, αφού αποτελούν κατά κύριο λόγο τις βασικές υπηρεσίες ερευνών (investigation units) της ΑΑΔΕ. Ο ρόλος τους δεν περιορίζεται μόνο στη συνήθη διασταύρωση της ορθότητας των υποβληθεισών φορολογικών δηλώσεων με βάση τα δεδομένα των λογιστικών αρχείων (auditing), αλλά αποσκοπεί στον εντοπισμό οντοτήτων (φυσικών και νομικών προσώπων) για τις οποίες υπάρχουν υποψίες ή πληροφορίες ανάμιξής τους σε εκούσια φοροδιαφυγή ή φοροαποφυγή, με στόχο την απόκρυψη της πραγματικής φοροδοτικής τους ικανότητας. Οι έλεγχοι/έρευνες δύνανται να διενεργούνται αιφνιδιαστικά, στις επαγγελματικές εγκαταστάσεις τόσο των υπό έρευνα οντοτήτων, όσο και των συναλλασσομένων με αυτές, ακόμη και στις οικίες (κατόπιν εισαγγελικής εντολής) φυσικών προσώπων για τα οποία υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για την τέλεση πράξεων φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής.
Κατά τη διάρκεια της τριετούς λειτουργίας τους έχουν σταδιακά αναπτύξει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και εξειδικεύσεις, αφού:
* Αποτελούν τον πλέον ευέλικτο και ταχείας επέμβασης ελεγκτικό μηχανισμό της ΑΑΔΕ.
* Λειτουργούν επί 24ώρου βάσεως, όλες τις ημέρες της εβδομάδος, χωρίς χωρικούς ή άλλους περιορισμούς αρμοδιοτήτων.
* Προβαίνουν σε συντονισμένες δράσεις, ταυτόχρονα, σε διάφορα σημεία της χώρας.
* Συνεργάζονται και εμπλέκονται σε κοινές δράσεις με άλλους ελεγκτικούς μηχανισμούς, εντός και εκτός της ΑΑΔΕ, όπως τα Τελωνεία, την Οικονομική Αστυνομία, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, τις Λιμενικές Αρχές, τις Εισαγγελικές Αρχές κ.λπ.
* Αξιολογούν και αξιοποιούν κάθε πληροφορία που θα μπορούσε να οδηγήσει στον εντοπισμό φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Στο σημείο αυτό επισημαίνεται η ικανότητα των υπηρεσιών να αξιοποιούν τα ευρήματα των προληπτικών ελέγχων που οι ίδιες διενεργούν, μετατρέποντάς τα σε επιχειρησιακά σχέδια δράσης, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο νέες τάσεις φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
* Το προσωπικό τους δύναται να προβαίνει ταυτόχρονα σε ελέγχους τόσο στα νομικά όσο και στα φυσικά πρόσωπα που μετέχουν ή συναλλάσσονται με αυτά.
* Έχουν τη δυνατότητα να διενεργούν ελέγχους και έρευνες σε κάθε είδους επαγγελματική εγκατάσταση ή μεταφορικό μέσο, να προβαίνουν σε δεσμεύσεις λογαριασμών, σε κατασχέσεις εγγράφων, ψηφιακών αρχείων, αγαθών, μέσων μεταφοράς και όποιου άλλου στοιχείου κρίνεται απαραίτητο, όταν υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες για την τέλεση παραβάσεων της φορολογικής νομοθεσίας.
* Έχουν αποκτήσει εξειδικεύσεις σε σημαντικούς τομείς έρευνας, όπως η κυκλική απάτη στον ενδοκοινοτικό ΦΠΑ. (carousel fraud) και στον εντοπισμό εξαφανισμένων εμπόρων (missing traders).
Αποτελέσματα από τη μέχρι σήμερα λειτουργία των υπηρεσιώνΣτην τριετή πορεία τους έχουν καταγράψει σημαντική ανοδική πορεία όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητά τους, αφού:
– Έχουν στο ενεργητικό τους πάνω από 32.500 στοχευμένους μερικούς επιτόπιους ελέγχους, ελέγχους διακίνησης και έρευνες.
– Έχουν εντοπίσει παραβάσεις σε περισσότερες από 15.700 επιχειρήσεις.
– Η αποτελεσματικότητα των ελέγχων τους παρουσιάζει σημαντική αύξηση από έτος σε έτος, εντοπίζοντας υψηλά ποσοστά παραβατικότητας, που το 2017 υπερέβησαν το 50% των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν.
– Η εξειδικευμένη δράση τους στα κυκλώματα απάτης ενδοκοινοτικού ΦΠΑ έχει οδηγήσει στον εντοπισμό 222 εξαφανισμένων εμπόρων, αναστέλλοντας τη δράση τους και την περαιτέρω απώλεια δημοσίων εσόδων, τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο, μέσω της προβλεπόμενης διαδικασίας απενεργοποίησης του ενδοκοινοτικού τους ΑΦΜ.
– Οι έρευνες που διενεργούν έχουν οδηγήσει στον εντοπισμό κυκλωμάτων έκδοσης και λήψης πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων, στον εντοπισμό σημαντικών ποσών αδήλωτων εισοδημάτων, καθώς και στην ανάδειξη περιπτώσεων φορολογουμένων με σημαντική προσαύξηση περιουσίας.
Περισσότερες πληροφορίες για τη δράση των Υπηρεσιών μπορεί να αναζητηθεί κανείς στον Ετήσιο Απολογισμό που έχουν υποβάλει για το έτος 2017 και έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο της ΑΑΔΕ ( aade.gr), ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι για το 2018 θα διενεργηθούν τουλάχιστον 12.200 στοχευμένοι μερικοί επιτόπιοι έλεγχοι και έλεγχοι διακίνησης, καθώς και τουλάχιστον 420 έρευνες, σύμφωνα με τον καθορισμό στόχων έτους 2018 της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.
Αναδιοργάνωση των υπηρεσιών
Η απόφαση αναδιοργάνωσης ελήφθη ύστερα από τη θετική συμβολή των ως άνω υπηρεσιών στον εντοπισμό παραβατικών συμπεριφορών, την καλλιέργεια κλίματος φορολογικής δικαιοσύνης και την ενίσχυση της εθελουσίας συμμόρφωσης. Στόχους της αναδιάρθρωσης αποτελούν η καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση πληροφοριών, καθώς και η περαιτέρω βελτίωση της επιχειρησιακής τους δράσης.
Η αναδιάρθρωση λαμβάνει υπόψη τα μέχρι σήμερα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουν αναπτύξει οι ανωτέρω υπηρεσίες, τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, καθώς και τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνίας και βασίζεται: α) στην ιδιαίτερη σημασία που έχει η διαχείριση και αξιοποίηση πληροφοριών στον εντοπισμό παραβατικών συμπεριφορών, β) στην αύξηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του ελεγκτικού δυναμικού μέσω της δημιουργίας εξειδικεύσεων σε τομείς και είδη ελέγχου και γ) στην αποφυγή κατακερματισμού του ελεγκτικού έργου μέσω της διατήρησης των εξειδικεύσεων και της διάχυσης των πληροφοριών που αυτές παράγουν, εντός των υπαρχουσών οργανωτικών δομών.
Οι τρεις βασικοί πυλώνες της αναδιοργάνωσης περιλαμβάνουν:
* Tην καλύτερη οργάνωση της ΔΙΠΑΕΕ δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση του ρόλου της ως υπηρεσίας αξιοποίησης πληροφοριών, δημιουργίας στοχεύσεων και ανάπτυξης επιχειρησιακών σχεδίων, παράλληλα με τον εποπτικό και συντονιστικό της ρόλο. Στο πλαίσιο αυτό: α) δημιουργείται εξειδικευμένο γραφείο Μελετών, Στοχεύσεων και Ανάπτυξης Επιχειρησιακών Σχεδίων, το οποίο μεταξύ άλλων θα αναζητεί, συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και αξιοποιεί δεδομένα και πληροφορίες από διάφορες πηγές και βάσεις και θα αναπτύσσει επιχειρησιακά σχέδια δράσης με κριτήρια ανάλυσης κινδύνου, β) επανακαθορίζεται η διαδικασία Συλλογής , Αξιολόγησης και Διαχείρισης Πληροφοριών και Δεδομένων με στόχο την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίησή τους, γ) δημιουργείται αυτοτελές γραφείο Πληροφορικής Υποστήριξης με στόχο τη σταδιακή απόκτηση τεχνογνωσίας και παροχή συνδρομής στις ΥΕΔΔΕ ως προς την ανάγνωση, την αποκωδικοποίηση και τη λήψη αντιγράφων ψηφιακών αρχείων με ασφαλείς διαδικασίες.
* Tη δημιουργία διακριτών Υποδιευθύνσεων Ερευνών στις Υ.Ε.Δ.Δ.Ε. ΑΤΤΙΚΗΣ και ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, με αποκλειστική ενασχόληση τη διερεύνηση και τον εντοπισμό σημαντικών υποθέσεων, της ποινικά κολάσιμης φοροδιαφυγής, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 66 του ΚΦΔ. Τέτοιες υποθέσεις περιλαμβάνουν τον εντοπισμό και την εξάρθρωση κυκλωμάτων που αποσκοπούν στην εκτεταμένη απώλεια δημοσίων εσόδων από φόρους και τέλη, την έρευνα για τον εντοπισμό περιουσιακών στοιχείων φυσικών και νομικών προσώπων που φοροδιαφεύγουν ή που προέρχονται από λαθρεμπορία, την αποκάλυψη περιπτώσεων φοροδιαφυγής, μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων, του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών, την επεξεργασία ανεπίσημων εγγράφων και λοιπών στοιχείων που σχετίζονται με μη δηλωθείσες συναλλαγές κ.ο.κ. Αξίζει να σημειωθεί η ιδιαίτερη έμφαση που αποδίδεται στην ενίσχυση της έρευνας για τον εντοπισμό και αποκάλυψη κυκλωμάτων απάτης στον ενδοκοινοτικό ΦΠΑ. με τη δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων εντός των υποδιευθύνσεων αυτών. Παράλληλα διατηρούνται διακριτά τμήματα ερευνών στις ΥΕΔΔΕ ΠΑΤΡΑΣ και ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, προκειμένου να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή γεωγραφική κάλυψη των ερευνών.
* Tη δημιουργία διακριτών υποδιευθύνσεων και τμημάτων μερικού επιτόπιου (προληπτικού) ελέγχου σε όλες τις ΥΕΔΔΕ αποσκοπώντας στη συνεχή και συστηματική παρουσία του ελεγκτικού μηχανισμού στην αγορά, ενισχύοντας την αποτροπή παραβατικών συμπεριφορών, την εθελουσία συμμόρφωση και την εμπέδωση κλίματος φορολογικής δικαιοσύνης. Στο πλαίσιο αυτό, οι υποδιευθύνσεις και τα τμήματα διενέργειας μερικών επιτόπιων ελέγχων θα διενεργούν ενδεικτικά: ελέγχους πρόληψης εφαρμογής της φορολογικής νομοθεσίας εντός και εκτός των επιχειρήσεων, ελέγχους στους παρακρατούμενους και στους επιρριπτόμενους φόρους με έμφαση στον ΦΠΑ, ελέγχους στη διακίνηση, στη διαμετακόμιση, στις εισαγωγές και στις εξαγωγές, στον εφοδιασμό και στη διάθεση προϊόντων που υπόκεινται σε Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης και σε ελέγχους για τον εντοπισμό αδήλωτης εργασίας με αντίστοιχη ενημέρωση των αρμόδιων αρχών. Παράλληλα, θα μπορούν να προβαίνουν σε κατασχέσεις ανεπίσημων βιβλίων, εγγράφων και λοιπών στοιχείων, ενώ θα παρέχουν συνδρομή και θα συνεργάζονται με άλλες υπηρεσίες (Τελωνειακές, Φορολογικές, κ.λπ.) στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, για την αποτελεσματικότερη δίωξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ