Ιερουσαλήμ: Η ιστορία, η απόφαση του Τραμπ, ο φόβος για λουτρό αίματος

Η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, αποδεχόμενος ντε γιούρε την ισραηλινή κατοχή του ανατολικού, παλαιστινιακού τμήματος της πόλης, δημιουργεί ρίσκο ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, με τον μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση, να προειδοποιούν για επικίνδυνες εξελίξεις.

Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε επίσης ότι έδωσε εντολή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την έναρξη των διαδικασιών μεταφοράς της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, αμέσως μετά την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, υπέγραψε εντολή με την οποία αναβάλλεται η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ για έξι μήνες.

Η διαδικασία μεταφοράς της πρεσβείας, πάντως, εκτιμάται ότι θα διαρκέσει πολλά χρόνια, δεδομένου ότι θα πρέπει να βρεθεί αρχικά χώρος για να χτιστεί το κτήριο.

Όπως σημείωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, η καθυστέρηση της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας δεν βοήθησε στην επίτευξη ειρήνης, ενώ επεσήμανε ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να καθορίσει από μόνο του την πρωτεύουσα του.

Τόνισε επίσης ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να παραμείνει ιερός χώρος για τις τρεις μεγάλες θρησκείες. Σημειώνεται ότι η πόλη αποτελεί ιερό τόπο με θρησκευτικά μνημεία εβραϊκού, χριστιανικού και ισλαμικού ενδιαφέροντος.

Ο κ. Τραμπ επεσήμανε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν βαθιά δεσμευμένες στην προσπάθεια για τη διευκόλυνση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, αποδεκτής τόσο από τους Ισραηλινούς όσο και από τους Παλαιστίνιους. Οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τη λύση των δύο κρατών, εφόσον συμφωνηθεί και από τις δύο πλευρές, τόνισε.

Αποκάλυψε επιπλέον ότι ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς θα πραγματοποιήσει περιοδεία σε χώρες της Μέσης Ανατολής εντός των επόμενων ημερών.

Η ιστορία

Από το 1948, οπότε και ιδρύθηκε το Κράτος του Ισραήλ, ουδεμία χώρα είχε αναγνωρίσει μέχρι σήμερα την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και όλες διατηρούν τις πρεσβείες τους στο Τελ Αβίβ.

Το Ισραήλ κατέλαβε από τους Παλαιστίνιους το ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ στον πόλεμο του 1967, ωστόσο οι τελευταίοι θεωρούν το τμήμα αυτό μελλοντική πρωτεύουσα του κράτους τους.

Το ζήτημα της Ιερουσαλήμ βρίσκεται στην καρδιά της διαμάχης Ισραηλινών και Παλαιστινίων για δεκαετίες, με τους δεύτερους να έχουν την υποστήριξη των Αράβων και ευρύτερα του ισλαμικού κόσμου.

Με βάση την ειρηνευτική συμφωνία του Όσλο του 1993 μεταξύ Γιτζάκ Ράμπιν και Γιάσερ Αραφάτ, ο τελικός συμβιβασμός γύρω από το καθεστώς της Ιερουσαλήμ θα αποφασιστεί στην τελευταία φάση των ειρηνευτικών συνομιλιών των δύο πλευρών.

Τις πέντε δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει από το 1967, το Ισραήλ έχει δημιουργήσει περί τους 12 οικισμούς εβραίων εποίκων στην ανατολική Ιερουσαλήμ, με συνολικό πληθυσμό περί τις 200.000. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι οικισμοί αυτοί είναι παράνομοι, ωστόσο το Ισραήλ αμφισβητεί αυτή τη θέση.

Η αναγνώριση από τις ΗΠΑ του συνόλου της πόλης ως πρωτεύουσας του εβραϊκού κράτους αναμένεται να ενισχύσει την επιχειρηματολογία του Τελ Αβίβ έναντι των διεθνών επικριτών του για τον εποικισμό των Κατεχομένων.

Οι επιπτώσεις στην περιοχή και η ΕΕ

Η κίνηση του Τραμπ αναμένεται να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω μια ήδη ασταθή περιοχή. Δεν είναι τυχαίο πως ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ «βυθίζουν την περιοχή και τον κόσμο σε μια πυρκαγιά που δεν έχει κανένα τέλος». Η Τουρκία υπαινίχθηκε μάλιστα ότι μπορεί να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, εάν το σχέδιο προχωρήσει. Οι Σαουδάραβες, που είναι σημαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή, πιστεύουν ότι η κίνηση καταστρέφει τις συνεχείς προσπάθειες του Ριάντ να αναζωπυρώσει μια ειρηνευτική συμφωνία. Οι αραβικές χώρες που συνορεύουν με το Ισραήλ, δηλαδή η Αίγυπτος, η Ιορδανία, το Λίβανο και η Συρία, έχουν όλες καταδικάσει την κίνηση.

Οι Χριστιανοί στους Αγίους Τόπους

Το Πατριαρχείο Ελληνορθόδοξων και ο Πατριάρχης Θεόφιλος Γ’, που θεωρείται από όλους ο πιο υψηλόβαθμος Χριστιανός στην Ιερουσαλήμ και δώδεκα άλλοι εκκλησιαστικοί ηγέτες που βρίσκονται στους Αγίους Τόπους, έστειλαν επιστολή στο Τράμπ την Τετάρτη προειδοποιώντας τον πως θα προκαλέσει «ανεπανόρθωτη βλάβη».

Η κίνηση του «θα οδηγήσει σε αυξημένο μίσος, σύγκρουση, βία και πόνο στην Ιερουσαλήμ και τους Αγίους Τόπους, απομακρύνοντας την περιοχή και εμάς από το στόχο της ενότητας και σπρώχνοντας μας βαθύτερα προς την καταστροφική διαίρεση», ανέφερε η επιστολή. Οι ηγέτες των εκκλησιών εμφανίζονται ιδιαίτερα ανήσυχοι, θέλοντας να προστατεύσουν τους χριστιανικούς τόπους.

Τι σημαίνει για την ίδια την πόλη

Το 2015, οι Παλαιστίνιοι αποτελούσαν το 37% του πληθυσμού της Ιερουσαλήμ. Περίπου 850.000 κάτοικου ζουν σε υπερπληθωρισμένα σπίτια και γειτονιές και δεν μπορούν να πάρουν άδειες για να χτίσουν ή να επεκτείνουν τα κτήρια που ήδη έχουν.

Τρεις στους τέσσερις ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και το 25% ζει σε γειτονιές που χωρίζονται από την υπόλοιπη πόλη από το φράγμα διαχωρισμού. Πολύ δύσκολα η κίνηση του Τραμπ θα βελτιώσει τις συνθήκες γι όλους αυτούς τους ανθρώπους. Η ελπίδα έσβησε λοιπόν και γι’ αυτούς και είναι άγνωστο το πως θα αντιδράσουν.

Ο Νιρ Μπαρκατ, δήμαρχος της πόλης, δήλωσε την Τετάρτη ότι «εδώ στην Ιερουσαλήμ και το Ισραήλ επικροτούμε τον πρόεδρο» και σημείωσε πως αν οι Παλαιστίνιοι γίνουν βίαιοι «θα πληρώσουν ένα βαρύ τίμημα». Αυτό που πραγματικά φαντάζει δύσκολο όμως μετά την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ, είναι να αποφευχθεί το λουτρό αίματος στην ιερή πόλη.