Σαν σήμερα: Η αποποινικοποίηση της μοιχείας στην Ελλάδα

Όλοι μας έχουμε δει παλιές ελληνικές ταινίες, με ντετέκτιβ να μπουκάρουν σε δωμάτια ξενοδοχείων, κρατώντας φωτογραφικές μηχανές και να φωτογραφίζουν ασταμάτητα ένα παράνομο ζευγάρι που ερωτοτροπεί. Συνήθως συνοδεύονται από τον απατημένο σύζυγο, ο οποίος είναι και ο άνθρωπος που τους έχει αναθέσει τη δουλειά.

Δεν ήταν τυχαίες όλες εκείνες οι σκηνές. Βλέπετε, στη χώρα μας, η μοιχεία αποτελούσε… ποινικό αδίκημα μέχρι και το 1981, όταν στις 5 Δεκεμβρίου, η τότε κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου αποφάσισε να καταργήσει την ποινική δίωξη για μοιχεία.

Πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο, η διάπραξη μοιχείας χαρακτηριζόταν ως πλημμέλημα σύμφωνα με το άρθρο 286 του Ποινικού Νόμου της Βαυαροκρατίας, που ίσχυσε έως τις 31 Δεκεμβρίου 1950. Παρέμεινε ως πλημμέλημα και με τον νέο Ποινικό Κώδικα που ίσχυσε από την 1η Ιανουαρίου1951. Στο άρθρο 357 προβλεπόταν ποινή ενός έτους για τους μοιχούς ή τις μοιχαλίδες, ενώ το έγκλημα εδιώκετο μόνο με έγκληση του παθόντος/της παθούσης συζύγου.

Η μοιχεία κρινόταν ατιμώρητη όταν υπήρχε διάσταση των συζύγων ή ανοχή του ενός εκ των δύο συζύγων. Οι δράστες έπρεπε να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω για να στοιχειοθετηθεί ευκολότερα η κατηγορία, γι’ αυτό συνέβαιναν κωμικοτραγικές σκηνές κατά τη διαπίστωση του εγκλήματος.

Η πράξη της μοιχείας εμπεριείχε το στοιχείο της ποινικοποίησης από τα αρχαία ακόμη χρόνια. Στην αρχαία Αθήνα ήταν βαρύτατο έγκλημα και η τιμωρία των μοιχών αποφασιζόταν στο δικαστήριο. Ωστόσο, ο παλαιότερος νόμος του Δράκοντα άφηνε το περιθώριο σε αυτόν που έπιανε επ’ αυτοφώρω τους μοιχούς να αποφασίσει για την τύχη τους.

Αργότερα οι νόμοι του Σόλωνα πρόσφεραν στο σύζυγο τρεις εναλλακτικές. Είτε να σκοτώσει και τους δυο μοιχούς, είτε να ευνουχίσει το μοιχό, είτε να τον εξαναγκάσει με βασανιστήρια να εξαγοράσει τη ζωή του. Το παράδοξο ήταν ότι στην περίπτωση που είχε χρησιμοποιηθεί βία για τη συνεύρεση, ο σύζυγος δεν μπορούσε να απαιτήσει παρά μόνο μια αποζημίωση που οριζόταν από το δικαστήριο.

Από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους, με το άρθρο 286 του Ποινικού Νόμου της Βαυαροκρατίας που ίσχυσε έως τις 31 Δεκεμβρίου 1950, η διάπραξη μοιχείας χαρακτηριζόταν ως πλημμέλημα και παρέμεινε ως τέτοιο στον Ποινικό Κώδικα που ίσχυσε από την 1η Ιανουαρίου 1951. Ο Ποινικός Κώδικας όριζε με το άρθρο 357 ποινή ενός έτους για τους μοιχούς ενώ δίωξη υπήρχε μετά από έγκληση του παθόντος συζύγου. Πάντως για να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα έπρεπε οι μοιχοί να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω και μάλιστα χωρίς τα ρούχα τους.

Όλα αυτά σταμάτησαν μια για πάντα στις 5 Δεκεμβρίου 1981, σχεδόν δύο μήνες μετά τον θρίαμβο του Ανδρέα Παπανδρέου στις εθνικές εκλογές της 18ης Οκτωβρίου, με την απόφαση για αποποινικοποίηση της μοιχείας, μια απόφαση που ελήφθη υπό το συνολικότερο πλαίσιο που είχε θέσει η τότε κυβέρνηση για φιλελευθεροποίηση του πλέγματος των διατάξεων που αφορούσαν το Οικογενειακό Δίκαιο.

Η κατάργηση του άρθρου 357 του Ποινικού Κώδικα έγινε με το άρθρο 8 του Νόμου 1272/82. Ένα χρόνο αργότερα, η μοιχεία έπαψε να αποτελεί και λόγο διαζυγίου σε περίπτωση που δεν έχουν διαταραχθεί ανεπανόρθωτα οι συζυγικές σχέσεις.

Δεδομένη ήταν η οργή της Εκκλησίας, η οποία υποστήριζε ότι «η αποποινικοποίηση της μοιχείας θα κλονίσει τα θεμέλια της οικογένειας και του γάμου» (21 Ιανουαρίου 1982). Ωστόσο, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου δεν έκανε πίσω και κατάργησε το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα περί μοιχείας με το άρθρο 8 του νόμου 1272/82, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 20 Αυγούστου 1982.

Έναν χρόνο αργότερα, και όσον αφορά στις αστικές συνέπειες, με τον νόμο 1329/1983 η μοιχεία έπαψε να αποτελεί και απόλυτο λόγο διαζυγίου. Μπορεί, όμως, να επιφέρει τη λύση του γάμου μόνο αν κριθεί ότι από αυτή έχουν διαταραχθεί τόσο σοβαρά οι συζυγικές σχέσεις, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα (άρθρο 1439 Α.Κ.).