Πολυεθνικές βιομηχανίες ρούχων: Αυτό είναι το συμπέρασμα έκθεσης που δημοσίευσε η Μ.Κ.Ο. «Clean Clothes Campaign» (Εκστρατεία Καθαρά Ρούχα) για την κατάσταση στη Σερβία. Οι χαμηλοί μισθοί, τα εξαντλητικά ωράρια, οι απλήρωτες υπερωρίες, οι αποπνικτικοί χώροι παραγωγής, τα αλαζονικά αφεντικά και διευθυντικά στελέχη, η άρνηση παροχής αδειών ακόμη και αναρρωτικών είναι οι συνθήκες που επικρατούν στην βιομηχανία υφαντουργίας και στη βιομηχανία υποδημάτων στη Σερβία αναφέρει η Clean Clothes Campaign.
Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε το διάστημα μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου περιλαμβάνει και μαρτυρίες 48 εργαζομένων οι οποίοι ζήτησαν να μην δημοσιευτούν τα ονόματα τους για να μην απολυθούν. Οι μαρτυρίες είναι συγκλονιστικές. Οι εργαζόμενοι κατήγγειλαν ότι με εντολή των διευθυντών, οι επιβλέποντες στους θαλάμους παραγωγής συνεχώς φωνάζουν και καταπιέζουν τους εργαζόμενους, η απειλή της απόλυσης χρησιμοποιείται για το παραμικρό ακόμη και για τη μετάβαση στην τουαλέτα.
Το ωράριο εργασίας μεταβάλλεται ανάλογα με τις παραγγελίες ενώ δεν καταβάλλονται υπερωρίες. Για τους εργαζόμενους αποτελεί πολυτέλεια η χρήση κανονικής άδειας ενώ δεν αναγνωρίζεται η απουσία από την εργασία ακόμη και στις περιπτώσεις ασθένειας. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία εργαζομένων σε εργοστάσιο της πόλης Βράνιε, όπου παράγονται υποδήματα για γνωστή ιταλική μάρκα. Το περασμένο καλοκαίρι στο εργοστάσιο αυτό, λόγω της αποπνικτικής ατμόσφαιρας υπήρξαν είκοσι περιπτώσεις λιποθυμίας και η διεύθυνση απαγόρευσε την κλήση ασθενοφόρου.
«Όλες οι καταγεγραμμένες παρατυπίες στη Σερβία συνιστούν κατάφωρη παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας και του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η απουσία κυρώσεων κατά των παραβατών αποδεικνύει ότι οι αρχές και η επιθεώρηση εργασίας εθελοτυφλούν. Από την άλλη η κυβέρνηση, πέραν του ότι παρέχει φθηνό εργατικό δυναμικό, προσφέρει γενναιόδωρα οικονομικά οφέλη στους ξένους επενδυτές» επισημαίνεται στην έκθεση της Clean Clothes Campaign.
Στην έκθεση αναφέρεται επίσης ότι, ο μέσος μισθός στην βιομηχανία ενδυμάτων ανέρχεται σε 218 ευρώ ενώ στην βιομηχανία υποδημάτων στα 225 ευρώ ποσά που είναι κατά πολύ μικρότερα από το μέσο, αναγκαίο, ποσό διαβίωσης για μία οικογένεια που καθόρισε το υπουργείο Εμπορίου και ανέρχεται σε 590 ευρώ.
Η ΜΚΟ Clean Clothes Campaign που αγωνίζεται για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας στις πολυεθνικές βιομηχανίες ενδυμάτων δραστηριοποιείται κυρίως στην νοτιοανατολική Ασία όπου πολλές επωνυμίες εταιρίες παράγουν τα προϊόντα τους κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Τελευταία, ωστόσο, εξαιτίας των πολλών καταγγελιών, με την βοήθεια του γερμανικού ιδρύματος «Roza Luxemburg» άρχισε να ασχολείται και με τρεις ευρωπαϊκές χώρες: τη Σερβία, την Ουκρανία και την Ουγγαρία.
Για την Σερβία δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται καταγγελίες για απάνθρωπες συνθήκες εργασίας σε παραγωγικές μονάδες πολυεθνικών εταιριών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση, πριν από δύο χρόνια, της διεύθυνσης εργοστασίου κορεατικής εταιρίας που ανάγκαζε τις εργαζόμενες να φορούν πάνες για να μην χάνουν χρόνο για τις φυσικές τους ανάγκες ή η απαίτηση του διευθυντού να τον υποδέχονται το πρωί οι εργαζόμενοι χειροκροτώντας και κάνοντας υπόκλιση.
Οι απολύσεις για λόγους ασθένειας ή γιατί κάποιος εργαζόμενος αντέδρασε αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο. Πρωτόγνωρες καταστάσεις για μία ευρωπαϊκή χώρα, τις οποίες, όμως, ανέχεται και ενισχύει η κυβέρνηση. Μόνο τα τελευταία δύο χρόνια το κράτος επιδότησε με 860 εκατομμύρια ευρώ ξένες επενδύσεις παρέχοντας παράλληλα δωρεάν έκταση γης και απαλλαγή από δασμούς και φόρους. Την ίδια στιγμή «κλείνει τα μάτια» στις παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Η πρωθυπουργός Άνα Μπρνάμπιτς, κατά την έναρξη συνεδρίου για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, σχολιάζοντας τις καταγγελίες για παραβίαση των δικαιωμάτων των εργαζομένων δήλωσε: «Καλύτερα να έχουν δουλειά και να λαμβάνουν κάποιο μισθό παρά να μην έχουν καθόλου δουλειά».